هر شب با قرآن/ آیه ای برای اثبات مسئله وحدت وجود

این تعریف نور است که منوِّر است و منوَّر است و هر کجا نوری هست، از کرم شب تاب تا خورشید، همه روشن به نور الله است:

همه عالم به نور اوست پیدا         کجا او گردد از عالم هویدا
گلشن راز

حکمای فهلوی در ایران باستان نیز وحدت وجودی بودند و وجود را حقیقتی قابل تشکیک یعنی دارای درجات مختلف از شدت و ضعف می‌دانستند از آفتاب تا کرم شب تاب چنانکه حاجی سبزواری در منظومه اشاره کرده است:

الفهلویون الوجود عندهم         حقیقه ذات تشککٍ لهُم

شیخ شهاب‌الدین سهروردی که مانند عین القضات همدانی قربانی تعصبات جاهلانِ سلطه جو و دنیاپرست گردید و به دست خلیفهٔ وقت به شهادت رسید در کتاب حکمه الاشراق که معروف‌ترین اثر اوست نور را به دو نوع جوهری و عرَضی تقسیم کرده است.

نور عرضی که همین نور خورشید و ماه و شمع و چراغ است اشیاء را از ظلمت عرضی خارج می‌آورد و هویدا می‌کند و به تعبیری گویی اشیاء را از نیست هست می‌کند اما نور جوهری همان نور الهی است که اشیاء را از ظلمت عدم خارج می‌آورد.

به تعبیر دیگر نور جوهری همان وجود ساری در کل کائنات است که زمین و آسمان و هر چه در آن هست همه از آن نور ازلی و به تعبیر شیخ اشراق انوار اسپهبدی پدید آمده‌اند و می‌توان گفت که حکمت اشراق سهروردی شرح و تفسیر همین آیت نور است.