اقتصاد مقاومتی شعار نیست، طرفداران واردات به تولید ملی فکر کنند

بولتن نیوز: در حالی که بسیاری از کارشناسان اقتصادی و مسوولان نظام بر ضرورت توجه به اقتصاد مقاومتی تاکید دارند و مقام معظم رهبری اعلام کرده که اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، اما طرفداران واردات، نگران نرخ ارز برای واردات و کسب و کار خود هستند و عده ای همچنان مصرف گرایی، اندیشه اقتصادی غرب، اقتصاد دانان ایرانی مقیم خارج کشور، تک نرخی ارز و تداوم واردات و… را مورد توجه قرار داده اند و کمترین توجه را در سال تولید ملی به اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید ملی ندارند….
رسانه های کشور در هفته گذشته علاوه بر موضوع اقتصاد مقاومتی، حکم دیوان عدالت در مورد سعید مرتضوی، به موضوعاتی مانند مقابله با دور جدید تحریم‌های نفتی، تحولات بازار اشتغال، ثبت نام مسکن ویژه در تهران، بخشنامه‌های ارزی بانک مرکزی، قیمت سکه و ارز و تلاش برای خروج از جیره بندی آب در برخی شهرها؛ پرداختند….

معاون وزیر نفت در هفته جاری با تشریح دستورات جدید وزیر نفت برای مقابله با دور جدید تحریم‌های نفتی از تولید بومی و ملی لیسانس ۱۹ قلم کالای پرمصرف در صنعت نفت و گاز کشور خبر داد و گفت: به‌زودی تولید بومی ۵۲ کاتالیست وارداتی پتروشیمی آغاز می‌شود.

رئیس مرکز آمار ایران با اعلام اینکه به رعایت تعریف جهانی از بیکاری و شاغل دانستن افراد با ۱ ساعت کار در هفته اصرار داریم، گفت: نرخ بیکاری، از شاخص هایی است که هنوز برای آن تعریف بومی ارائه نشد.

جزئیات طرح مجلس برای “حمایت از تولید ملی با استفاده از ساماندهی نظام ارزی” را در ۹ ماده منتشر کرد که در صورت تصویب، اختصاص ارز با نرخ مرجع (دولتی) فقط برای کالاهای اساسی و استراتژیک محدود می‌شود.

شرایط ثبت نام مسکن ویژه شهر تهران از اواخر این هفته اعلام و ثبت نام متقاضیان واجد شرایط از عید فطر انجام می‌شود.

معاون کل سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه تامین ارز مرجع برای اولویت یک و دوم در اولویت‌بندی ده‌‎گانه تامین ارز در دستور کار جدی قرار گرفته است، گفت: چنانچه سیستم بانکی بتواند ارز بیشتری را تامین کند، اولویت‌های ۳، ۴ و ۵ هم ارز مرجع می‌گیرند.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در بخشنامه‌ای به مدیریت امور بین‌الملل شبکه بانکی، اختصاص ارز به کالاهای اولویت اول و دوم بدون قید و کالاهای اولویت‌های سوم تا پنجم صرفا در مواقعی که عبارت “ارزمرجع” درج شده باشد را ابلاغ کرد.

باقی‌ماندن شرایط نامتعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار و سخت‌تر شدن ورود کارجویان به مشاغل رسمی باعث ایجاد بازارهای غیررسمی، مشاغل کاذب، فاقد شناسنامه و فعالیت‌های زیرزمینی تا ۲۵ درصد بازار کار شده است.

در پی استعفای پیمان نوری از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی، محمدرحیم احمدوند معاون وزیر اقتصاد و رئیس سازمان خصوصی سازی شد.

قیمت آپارتمان در شمال تهران با فاکتورهای مختلفی تعیین می‌شود که هرکدام از این ویژگی ها می‌تواند قیمت را تا دو برابر افزایش دهد.

روسیه با استفاده از ذخایر قطب شمال قصد توسعه امپراطوری گاز و شکست انحصار قطر در بازار جهانی LNG را دارد و در آستانه کشمکش این دو غول بزرگ گازی،ایران با ذخایر گاز پارس‌جنوبی به بازیگر چراغ خاموش بازار جهانی LNG تبدیل خواهد شد.

وزیر نفت با تاکید بر اینکه قیمت ۱۰۰ دلار برای هر بشکه قیمتی عادلانه برای طلای سیاه است، اعلام کرد: با توجه به افزایش بهای نفت خام به بیش از ۱۰۰ دلار، برگزاری نشست فوق العاده اعضای اوپک منتفی شده است.

افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کشور نه تنها باعث ایجاد پدیده”تورم شغلی”و انباشت تقاضا برای کار در برخی رشته‌ها شده است بلکه تاخیر کارجویان در ورود به بازار کار نیز موجب ادامه موج بیکاری تا سال ۹۴ خواهد شد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخشنامه خدمات ارزی و سایر مبادلات ارزی بین المللی را در سه بخش خرید ارز، فروش ارز و مقررات مربوط به حساب‌های ارزی به سیستم بانکی ابلاغ کرد.

آیا باید با ارز مرجع ۱۲۲۶ تومانی برای همیشه خداحافظی کرد، باید منتظر ماند و دید دولتمران اقتصادی سرانجام چه نسخه‌ای برای ارز خواهند پیچید ولی حداقل انتظار از آنان این است که در این باره سراسیمه و شتابزده تصمیم‌گیری نکنند.

رئیس مرکز آمار ایران با بیان اینکه پزشکان و اساتید دانشگاه از گروه‌هایی هستند که طبق تعریف سازمان جهانی کار می‌توانند با یک ساعت کار در هفته شاغل محسوب شوند، گفت: مبنای کار ما در اعلام آمارهای بیکاری، خوداظهاری افراد است.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با انتقاد از چند نرخی شدن ارز گفت: سال‌ها به دنبال تثبیت نرخ ارز در کشور بودیم اما هم‌اکنون ارز ۶ نرخی به راحتی در بازار قابل خرید و فروش است.

وزیر نیرو با اعلام برنامه‌های جدید وزارت نیرو برای حل مشکل جیره‌بندی آب در برخی از شهرها، گفت: تعداد شهرهای دارای نوبت‌بندی به کمتر از ۱۰ شهر رسیده است.

مدیرعامل شرکت نفت خزر با تشریح جزئیات بیشتر از اکتشافات نفتی ایران در درای خزر از آغاز شمارش معکوس برای حفاری دومین چاه توصیفی در این منطقه خبر داد و اعلام کرد: ایران مرغوب ترین نفت جهان را در خزر کشف کرده است.

قیمت هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم در روز چهارشنبه به ۷۴۵ هزار تومان و قیمت هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید نیز به ۷۴۳ هزار تومان رسیده، ضمن اینکه قیمت هر قطعه نیم سکه بهار آزادی هم ۳۷۱ هزار و ۵۰۰ تومان و قیمت هر ربع سکه نیز ۱۸۸ هزار تومان است.

انتظاری که از رسانه ها برای ترویج اقتصاد مقاومتی می رود

در هفته گذشته، بیشترین حجم اخبار  و گزارش های اقتصادی در رسانه های کشور در مورد تداوم تحریم ها، سیاست های ارزی، چند نرخی کردن یا تک نرخی و…. بود اما با توجه به موضوع مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری با عنوان اقتصاد مقاومتی، انتظار می رفت که رسانه ها به موضوع اقتصاد مقاومتی بپردازند و حمایت از تولید ملی، کاهش مصرف، کنترل تقاضا و عرضه ارز، و راهکارهای آن را دنبال کنند.
به عنوان مثال یکی از هفته نامه های اقتصادی کشور، بیشترین توجه خود را به تجارت و واردات، اندیشه اقتصادی اقتصاد دانان ایران و…. اختصاص داده در حالی که انتظار می رفت به موضوعات مهم اقتصادی از جمله تحریم ها، اقتصاد مقاومتی  و… پرداخته شود.

نشریه تجارت فردا به مدیر مسوولی علیرضا بختیاری و حمایت اتاق بازرگانی تهران و سردبیری محمد طاهری که در صفحه ۵ خود مطلبی به قلم یحیی آل اسحاق رئیس اتاق تهران منتشر کرده، در ۱۱۴ صفحه به موضوعات مختلفی پرداخته اما دغدغه اصلی اقتصاد کشور یعنی حمایت از تولید داخلی و ضرورت راهکاری برای تقویت اقتصاد داخلی و توجه مصرف کننده به داخل کشور را مورد توجه قرار نداده و در بخش مسائل مربوط به ایران، سیاست های ارزی بانک مرکزی و چند نرخی شدن یا تک نرخی ارز را مورد توجه قرار داده و به جای توجه به تولید کنندگان داخلی و مدیران کشور، به طور ویژه به اقتصاد دانان ایرانی مقیم دانشگاه های خارج کشور پرداخته است.
در حالی که در شرایط کنونی باید استراتژی اقتصاد کشور مبتنی بر اقتصاد مقاومتی و تامین نیازها از داخل و ساماندهی و کنترل بازار ارز و … باشد، اما توجه به تجارت، واردات، اقتصاد جهان و تداوم سیاست تک نرخی ارز، دغدغه این هفته نامه است.
در حالی که انتظار می رود نشریات اقتصادی در این مقطع به توانایی های داخلی توجه کنندو کمتر به واردات و تجارت و مصرف بیشتر دامن بزنند و سیاست هایی متناسب با شرایط کنونی را دنبال کنند.

در مطلبی با عنوان درد اقتصاد ایران به قلم یحیی آل اسحاق، تاکید شده که دولت باید در کالاهای اساسی شرایط امن و ذخیره سازی ایجاد کند و کالاهای ضروری و غیر ضروری را در اولویت های بعدی قرار دهد تا متناسب با امکانات شرایط را کنترل کند و راه هدفمندی یارانه ها را ادامه دهد، اما در سایر مطالب این نشریه، کمترین اشاره ای به شرایط کنونی، فشار تحریم ها و ضرورت پیگیری اقتصاد مقاومتی و استراتژی ارزی و کنترل واردات متناسب باشرایط امروز اقتصاد نشده است.
در مطالب اولیه این نشریه اقتصادی، به موضوعات غیر اقتصادی پرداخته و مطلبی با عنوان حاج قاسم و داستان سرایی های رسانه ای،  صفحه ۷ یعنی چهارمین مطلب این مجله را به خود اختصاص داده است. تکذیب کشف پیکر امام صدر، اظهارات نوه امام در باره حجاب، طرح تخریب در محدوده یک اثر جهانی و… مطالب تقریبا غیر اقتصادی است که در این مجله به چشم می خورد.
جالب است که مطالب اقتصادی نشریه به جای این که با موضوعات اقتصاد ایران آغاز شود به مطالب اقتصاد جهان و اروپا پرداخته و  بحران اقتصادی اروپا، اصلاحات در کره شمالی و… مورد بررسی قرار گرفته است.
در حالی که مخاطب انتظار دارد که موضوعات اصلی اقتصاد ایران و راهکارهای متناسب با شرایط امروز مورد توجه گردانندگان مجله باشد.

اگر چه مطالب اقتصادی داخلی نیز با یک مطلب خوب اقتصادی یعنی  گفت وگویی با محسن رنانی با عنوان کهولت اقتصادایران و پرداختن به عدم تعادل ها وکاهش عدم تعادل ها و کنترل پذیری، معرفی کتاب افول اخلاق واقتصاد، ادامه یافته  و  مطالب ارزشمندی ارائه شده اما با اولویت های اقتصاد ایران در شرایط کنونی همخوان نیست.

همچنین  در دوصفحه به موضوع اندیشه آزادی در آثار اقتصاد دانان ایران پرداخته که آثار و کتاب هایی که در این زمینه منتشر شده است را مطرح ساخته و به دنبال آن موضوعات اندیشه اقتصادی، تقابل موافقان و مخالفان کینز در اروپا، گرایش اقتصاد آزاد آمریکا به سمت اقتصاد دولتی، جمعیت و رکود اقتصادی، و… مطرح شده و خلاصه آن که تا صفحه ۳۵ این نشریه، خبری از موضوعات با اهمیت اقتصاد ایران نیست.

در مطلب دیگری تجارت فردا تلاش کرده که به مطرح شدن اقتصاد دانان ایرانی در غربت توجه کند و دیدگاه ها و سلیقه های آنها را مورد توجه قرار دهدو به این موضوع بپردازد که چرا اقتصاد دانان مهاجر پیوند قوی با اقتصاد ایران ندارند و لابد مشکل را باید در ساختار دولت و نظام جمهوری اسلامی جستجو کرد.

از این جهت تجارت فردا نمره خوبی نمی گیرد زیرا در شرایطی فعلی لازم است به موضوع اقتصاد مقاومتی و مسائل مهم اقتصاد داخلی و ترویج مردم به خرید تولید داخلی پرداخته شود و این که سابقه و نظر ۱۸ اقتصاد دان ایرانی در خارج کشور بررسی شود اما اشاره ای به ضرورت ها و راهکارهای تقویت تولید داخلی نشود، نشان می دهد که تجارت فردا تنها به فکر تجارت است و تداوم واردات در شرایط نرخ ارز مناسب را پیگیری می کند و به سیاست های کلان و تفضیلی برای تقویت تولید ملی توجه ندارد.

و همین موضوع نشان می دهد که نگاه مجله بیشتر به اقتصاد جهان و بیرون از اقتصاد ملی معطوف شده و تلاش دارند که تفکر اقتصادی مورد نظر خود را مطرح کنند در حالی که انتظار می رفت حداقل به اندازه این موضوعات، به مسائل داخلی پرداخته شود.

جالب این است که مهمترین گفت وگوی این مجله که با محمود بهمنی انجام شده و تقریبا مغایر شرایط حال حاضر اقتصاد ایران و استراتژی اقتصاد مقاومتی است در صفحه۳۶ تا ۳۷ منتشر شده و با تیتر زیر بار ارز سه نرخی نمی رویم، زیر آب ضرورت سهمیه بندی و چند نرخی ارز برای تامین کالای معیشتی و… را زده است واگر چه بانک مرکزی پذیرفته که حذف ارز مسافری باعث ۵ میلیارد دلار صرفه جویی ارزی در شرایط تحریم شده است، اما با این حال تاکید شده که باید به سمت تک نرخی برویم.
اگر چه سیستم تک نرخی آرزوی هر اقتصاد دان و مسوول اقتصادی است اما باید توجه داشت که نه دولت و بانک مرکزی و نه اتاق بازرگانی در سال های وفور درآمد ارزی یعنی سال های ۸۳ تا ۸۹ هیچ توجه و فشاری برای اصلاح تدریجی نرخ ارز متناسب با نرخ تورم نداشته اند اما اکنون که کاهش عرضه ارز وتحریم ها، مطرح شده، امکان اجرای تک نرخی و آن هم با نرخ روبه افزایش که مردم در بازار خریداری می کنند عملا باعث افزایش هزینه تامین کالاهای اساسی و معیشتی می شود و دفاع از ارز ۱۲۲۶ تومان نیز کار ساده ای نیست و برای تمام کالاهای اقتصاد ایران، واردات و مسافرت نمی توان از یک نرخ دفاع و تبعیت کرد.

براین اساس، باید توجه داشت که ارز تک نرخی با اقتصاد مقاومتی و جنگ و تحریم و…. سازگار نیست و بانک مرکزی و اتاق بازرگانی و وارد کنندگان نمی توانند انتظار داشته باشند که کشور تنها با یک نرخ در این شرایط اداره شود.

حتی تعیین نرخ ارز صادراتی نیز در شرایطی که فروش نفت کاهش زیاد داشته باشد یک ضرورت است و در نتیجه نمی توان انتظار داشت که با یک نرخ نزدیک به ۱۲۲۶ تومان یا نرخ بازار آزاد، نیازهای تجاری و وارداتی کشور را تامین کرد.

در حالی که تجربه همه کشورهای در حال جنگ و در حال تحریم در طول تاریخ نشان داده که باید نوعی سهمیه بندی برای تامین کالاهای معیشتی  واساسی مردم مورد توجه باشد، و نرخ ارز آزاد نیز به صورت غیر رسمی وجود خواهد داشت و کالاها باید به درجه یک ، دو و سه تبدیل شود.

نرخ ارز آزاد یا غیر رسمی چه متاثر از حباب یا التهابات باشد چه متاثر از واقعیت اقتصادی باشد، مردم با آن سروکار دارند و حداقل در بخش مسافری و بسیاری از کالاها به آن توجه دارند.
وقتی ۲۴ میلیارد دلار برای کالاهای اساسی به نرخ ۱۲۲۶ تومان اختصاص می یابد، معنای آن این است که در صورت کاهش درآمد نفتی، نمی توان روی تک نرخی حسابی باز کرد وابتدا باید کالاهای اساسی و درجه یک و دو را تامین کرد و بعد به سراغ بقیه کالاها رفت و در این شرایط طبیعی است که باید چند نرخی حاکم شود و اگر چه چند نرخی با خود رانت و سوء استفاده به همراه دارد اما تعیین نرخ ارز پایین تر از نرخ غیر رسمی در بازار آزاد نیز مشکل ساز خواهد بود و باعث رشد غیر واقعی نرخ ارز آزاد خواهد شد.

یکی از دلایلی که باعث رشد تقاضا در بازار ارز شده، روش وارد کنندگان، دولت و اتاق های بازرگانی برای افزایش واردات در سال های اخیر بوده است که تقاضای ارز را به شدت افزایش داده و به بالای ۶۰ تا ۷۰ میلیارد دلار افزایش داده و همین امر باعث شده که توجه به تامین نیازها از طریق تولید داخلی نداشته باشند وحالا با افزایش فشارها، طبیعی است که نرخ ارز نیز روبه افزایش گذاشته است و نمی توان با پایین نگه داشتتن نرخ ارز، نیاز بازار را تامین کرد.

رئیس بانک مرکزی در گفت وگو با تجارت فردا اعلام کرده که تقاضای واقعی را تامین می کنیم و از تک نرخی دفاع می کنیم. در حالی که بخشی از تقاضای بازار تابع کالاها و خدمات دیگری است و در نتیجه یکسان سازی و تک نرخی ارز در بازار واقتصاد، عملا غیر ممکن است و همین موضوع باعث می شود تا بپذیریم که در اقتصاد مقاومتی و سال تولیدملی و شرایط تحریم، باید سیاست ارزی مبتنی بر تامین نیاز مردم ومعیشت و کالاهای اساسی باشد و نباید همه کالاها رابا یک ارز ۱۲۲۶ تومانی تامین کنیم.

بانک  مرکزی تاکید کرده که با یک نرخ ۱۲۲۶ تومانی نیاز واقعی را تامین می کند وبا سه نرخی شدن ارز طبق طرح آقای فتحی پور رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس مخالف است اما این مخالفت مشکلی را حل نمی کند و حداقل باید پذیرفت که دو نرخ در بازار داریم که نرخ ارز آزاد بالای ۱۹۰۰ تومان مبنای بسیاری از مبادلات است.
براین اساس، باید توجه داشت که کشور نمی تواند بدون استراتژی ارزی کار کند و در شرایطی که معاون خزانه داری آمریکا اعلام کرده که ایران را وارد یک جنگ ارزی می کنیم  ومهمترین جنگ و مقابله با ایران در بازار ارز و اقتصاد خواهد بود …. نمی توان تنها به این جمله بسنده کرد که ارز کافی داریم و با تک نرخی به پیش می رویم.
زیرا در شرایطی که درآمد ارزی کاهش و تقاضا برای ارز به هر شکلی افزایش یابد چاره ای جز پذیرفتن چند نرخی یا حداقل دو نرخی وجود ندارد و نباید انتظار داشت که تمام کالاها و نیازهای واقعی با نرخ ۱۲۲۶ تومان تامین شود بلکه باید حدود ۲۴ تا ۳۰ میلیارد دلار خرج کالاهای اساسی شود و مابقی به شکلی متناسب با شرایط و نیاز کشور، با نرخ های بالاتر تامین شود تا اجازه رانت جویی با نرخ پایین را به وارد کنندگان ندهد. تجار و وارد کنندگان باید بپذیرند که نیاز کشور باید از طریق تولید داخلی تامین شود و باید حجم واردات کاهش یابد و این مهم باید با نرخ ارز آزاد و نظارت گمرکی و تعرفه ای انجام شود.

تجارت فردا، در مطلب دیگری به نقل از فتحی پور آورده است، که باید ارز سه نرخی را سامان دهیم. به عبارت دیگر، منظور از این موضوع، اعلام استراتژی ارزی طبق واقعیت موجود اقتصاد ایران است و هر آن چه اکنون اجرا می شود باید در قالب سیاست و استراتژی اعلام شود، یعنی ارز هم اکنون سه نرخی است و باید این سه نرخی ساماندهی شود.

به جای تکذیب چند نرخی ارز و تاکید بر دریافت ارز ارزان ۱۲۲۶ تومانی، بهتر است که ثبت سفارش کالا، تعرفه گمرکی، واردات و… را ساماندهی کنیم تا وارد کنندگان هر کالایی را با نرخ ۱۲۲۶ تومان وارد نکنند. اگر قرار است در سال تولید ملی به تامین نیاز از داخل توجه کنیم چاره ای جز این نداریم که بخشی از واردات را محدود کنیم تا از داخل تامین شود و تقاضا برای ارز را کنترل کنیم.

همان طوری که خسروتاج رئیس پیشین سازمان توسعه تجارت اعلام کرده فعلا تک نرخی شدن ارز ممکن نیست، این نکات نشان می دهد که باید واقعیت اقتصاد یعنی مقاومت و کنترل بازار و تقاضا را بدون تعارف بپذیریم و قبول کنیم که در شرایط تحریم و ضرورت اتخاذ اقتصاد مقاومتی نمی توان انتظار داشت که ارز تک نرخی اداره شود.