چاله جمعیتی چیست؟



آمار و ارقام و شاخص‌های رشد باروری در کشور از مرز هشدار عبور کرده است؛ کارشناسان هشدار می‌دهند اگر تا سال ۹۵ فکری برای اصلاح رشد جمعیت نکنیم در چاله جمعیتی قرار می‌گیریم.

به گزارش ایسنا به نقل از جوان ، ورود نرخ رشد جمعیت و شاخص باروری به فاز بحران، هشداری بود که چندی پیش وزارت بهداشت نیز آن را اعلام کرد. با وجود این و با تمام تدابیر، جلسات و نشست‌های اضطراری شورای عالی انقلاب فرهنگی مجلس شورای اسلامی و مرکز زنان و خانواده هنوز مصوبات این موضوع، از روی کاغذ به مرحله اجرا نرسیده است. این در حالی است که بنا به تأکید رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان هم اکنون با سونامی پیری جمعیت مواجه هستیم و اگر تا سال ۹۵ اقدامی اساسی صورت نگیرد، در چاله جمعیتی گرفتار می‌شویم؛ چاله‌ای که بیرون آمدن از آن کار آسانی نیست.

کلاه گشاد تنظیم خانواده
جمعیت یکی از سرمایه‌های اجتماعی و از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه است، موضوعی میان رشته‌ای که موضوعاتی مانند تغذیه، آمار بهداشت، مسائل امنیتی و سیاسی را هم باید در ذیل آن در نظر گرفت. دکتر علی کائیدی، نایب رئیس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «جوان» درباره اهمیت موضوع جمعیت و بحرانی که امروز در آستانه آن قرار داریم، می‌گوید: ما در محاسبات جمعیتی اشتباه کردیم و چالش امروز در رشد جمعیت در نتیجه کلاه گشادی است که سازمان بهداشت جهانی تحت عنوان برنامه بهداشتی بر سر ما گذاشت. به باور وی هر چند اجرای این برنامه‌های بهداشتی از مرگ و میر مادران و فرزندان نیز تا حد زیادی پیشگیری کرد اما از سوی دیگر سبب شد تا نیروی جوان فعال، پویا و نخبه ما کاهش یابد و با سونامی پیری مواجه شویم.
این نماینده مجلس با اشاره به میانگین سنی دانشمندان ایرانی می‌افزاید: سازمان‌های جهانی حتی فکرش را هم نمی‌کردند که میانگین سنی دانشمندان هسته‌ای ایران ۲۷ تا ۳۰ سال باشد اما با روند کنونی افزایش جمعیت ما نیروی پویا و خلاق جامعه را از دست می‌دهیم و این نتیجه فرهنگ‌سازی گسترده‌ای است که در راستای کاهش جمعیت انجام دادیم.

فرزند کمتر در خانواده پولدارتر!
هر چند برخی افراد نبود امکانات کافی و مشکلات اقتصادی را مهم‌ترین عامل در نفوذ شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» در میان مردم می‌دانند اما کائیدی معتقد است این فرهنگ در پی تغییر سبک زندگی مردم کشورمان اتفاق افتاده است. وی با اشاره به غلبه تک فرزندی در میان اکثریت مردم جامعه می‌افزاید: شما اگر از نظر اقتصادی به جمعیت خانواده‌های متوسط به بالا دقت کنید متوجه می‌شوید در بالای شهر و خانواده‌های پولدار غلبه با تک‌فرزندی است،‌بنابر این نمی‌توان رشد پایین جمعیت و عدم تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری را صرفاً با مسائل مادی و امکانات مربط دانست.

تقصیر بحران جمعیت برگردن تغییر سبک زندگی
بنا به تصریح این نماینده مجلس اصلی‌ترین عامل این بحران تغییر سبک زندگی مردم ماست. کائیدی می‌افزاید: در سبک زندگی ایرانی- اسلامی زن در کانون خانواده و محور این نهاد بود اما در سبک زندگی جدید بانوان از محیط خانه بیرون کشیده شده‌اند و همین مسئله بر میزان تمایل آنها به فرزندآوری تأثیر زیادی داشته است. به گونه‌ای که بانوان شاغل ترجیح می‌دهند فرزند کمتری داشته باشند و این فرزندآوری را به تأخیر می‌اندازند. بنابه تأکید وی ۳۰ سال است ما روی چنین فرهنگی کار کرده‌ایم و طبیعتاً اصلاح آن امری زمان‌بر و کاری سخت است.
کار، تولید، توسعه اقتصادی و حتی امنیت و اقتدار سیاسی هر کشوری در گرو جمعیت آن است. اما سیاست‌های نادرست جمعیتی مسئولان سبب شکل‌گیری این بحران در جامعه شده است. نایب‌ رئیس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی هم با انتقاد از عملکرد دولت‌های گذشته و مسئولان فعلی می‌گوید: به رغم هشدار کارشناسان و فریاد آمار و ارقام هنوز اقدامی جدی در راستای اصلاح فرهنگ و ساختار جمعیتی کشور صورت نگرفته و صدا و سیما و حتی وزارت بهداشت هیچ اقدام مثبتی برای فرهنگ‌سازی و ترویج فرهنگ فرزندآوری انجام نداده‌اند چرا که کلید اصلی باز کردن این قفل، کار فرهنگی است.

پایان تلخ این سناریو
کار فرهنگی هم هزینه دارد، مخصوصاً اگر بخواهیم اشتباهات گذشته را پاک کنیم. مشوق‌های فرزندآوری اما به دلیل هزینه‌بر بودن هنوز نتوانسته‌اند تأییدیه‌ای از مسئولان بگیرند. شما فکر می‌کنید پلان آخر این بحران چه خواهد بود؟ انقراض نسل یا چاله جمعیتی، به هر حال اگر این سناریو بازنویسی نشود، پایان خوشی نخواهد داشت.

نظرتان را در مورد مطلب فوق بنویسید. نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.