آینده‌ای که ما می‌خواهیم

با ‌ آن که برخی مدافعان محیط‌زیست اهداف این نشست را ناکافی و بدون ضمانت ‌اجرایی می‌دانند، اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این اجلاس فرصتی مغتنم بود تا به بهانه آن به دنیایی بنگریم که ۲۰ سال آینده خواهان آن هستیم.

به گفته بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد، ریو +۲۰ یکی از مهم‌ترین نشست‌های جهانی در زمینه توسعه پایدار در عصر ما محسوب می‌شود. البته به شرط آن که دیدگاه اعضای شرکت‌کننده در آن روشن باشد.

به همین دلیل هم تحقق اقتصاد سبز قابل دوامی که ضمن حمایت از دستیابی به آرمان‌های توسعه هزاره از طریق رشد درآمد، از سلامت محیط‌زیست محافظت کند اصلی‌ترین دیدگاهی است که در ریو+۲۰ مطرح شد.

ریو+ ۲۰ در واقع فرصتی برای فاصله گرفتن از روال عادی و اقدام برای خاتمه‌دادن به فقر، رسیدگی به ویرانی محیط‌زیست و ایجاد پلی به آینده در نظر گرفته شده است.

توسعه پایدار به معنای توسعه‌ای است که نیازهای کنونی را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای نیازهای خود تامین کند.

این نوع توسعه از آنجا اهمیت دوچندان می‌یابد که براساس آمار برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد، نیمی از مردم دنیا اکنون در شهرها زندگی می‌کنند و طی دو دهه آینده نزدیک به ۶۰ درصد جمعیت جهان ـ یعنی پنج میلیارد نفر ـ شهرنشین خواهند شد.

البته افزایش جمعیت تنها چالش دنیای آینده نیست، چراکه جهان هفت میلیاردی ما تا سال ۲۰۵۰ مجبور است بیش از ۹ میلیارد نفر را در خود جا دهد. این درحالی است که در حال حاضر هم بسیاری از ساکنان زمین در فقر و محرومیت به سر می‌برند.

آمارها می‌گویند یک نفر از هر پنج نفر یعنی یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر در حال حاضر با درآمد روزانه کمتر از ۱٫۲۵ دلار زندگی می‌کنند، یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر در جهان به برق دسترسی ندارند، دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر توالت بهداشتی ندارند و در نهایت نزدیک به یک میلیارد نفر هر شب شکم گرسنه سر بر بالین می‌گذارند.

در چنین شرایطی افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای هم ادامه دارد و چنانچه تغییر آب و هوا به صورت کنترل‌نشده ادامه یابد بیش از یک‌سوم همه انواع شناخته شده گیاهان و جانوران ممکن است منقرض شوند بنابراین اگر قرار باشد دنیایی قابل زندگی برای فرزندان و نوادگان خود باقی بگذاریم، لازم است از همین حالا با چالش‌های فقر فراگیر و نابودی محیط‌زیست برخورد کنیم.

اگر حالا نتوانیم به قدر کافی به این چالش‌های اساسی رسیدگی کنیم در آینده سیاره‌ای ویران خواهیم داشت که در جای جای آن فقر و بی‌ثباتی موج می‌زند.

برای رسیدن به توسعه پایدار در سطح جهان خیلی هم نباید ناامید باشیم، چراکه طی دو دهه گذشته نمونه‌های فراوانی از توسعه پایدار موفق در حوزه‌هایی مانند انرژی، کشاورزی، برنامه‌ریزی شهری و… تحقق یافته است.

از جمله این‌که در کنیا، سازوکارهای نوآورانه تامین مالی باعث ترغیب سرمایه‌گذاری‌های جدید در منابع انرژی تجدیدپذیر بویژه گاز متان که از گیاهان خشکیده تولید می‌شود، شده است.

در چین گام‌های جدی در جهت تولید کربن کمتر براساس توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر برداشته شده و در اوگاندا، روآوردن به کشاورزی ارگانیک درآمد زیادی برای کشاورزان خرده مالک تولیدکرده و برای اقتصاد، جامعه و محیط‌زیست مزایایی به بار آورده است.

از طرف دیگر در برزیل، طرحی براساس سازوکار توسعه پاک برای تحول دو واحد از بزرگ‌ترین مراکز تخلیه زباله سائوپائولو به اجرا در آمده که به موجب آن از انتشار مقادیر قابل ملاحظه‌ای گاز متان در جو زمین جلوگیری شده و در عوض از این گاز برای تولید بیش از یک میلیون مگاوات برق استفاده شده است یا در فرانسه، در کمتر از چهار سال حدود ۹۰ هزار شغل در بخش‌های سبز ایجاد شدکه بیشتر آنها در حوزه‌های حفظ انرژی و توسعه انرژی تجدیدپذیر بودند.

به این ترتیب می‌بینیم که اگر بخواهیم می‌توانیم توسعه پایدار را به یکی از اهداف اساسی و در عین حال قابل دسترسی جوامع تبدیل کنیم.

به گفته کارشناسان، ریو +۲۰ فرصتی فراهم ساخت تا جهانی فکر کنیم و همگی برای تضمین آینده مشترکمان اقدام کنیم. فراموش نکنیم که توسعه پایدار یک انتخاب نیست، بلکه تنها راهی است که به تمامی بشریت امکان می‌دهد در حفظ سیاره زمین، سهیم باشند.

بهاره صفوی – گروه دانش