محمد مرسی نامزد جریان اخوان المسلمین سرانجام در بیست و چهارمین روز از ماه ژوئن سال ۲۰۱۲ میلادی برگ برنده را به عنوان نخستین رئیس جمهور منتخب مصر در دست گرفت. مردی که حزب متبوعش سالها سرکوب ،حصر و شکنجه را تجربه کرد اکنون بر کرسی حسنی مبارک تکیه زده است. پیروزی جریان اسلام گرای اخوان در دو انتخابات متوالی در مصر پس از دیکتاتوری تعبیر و تفسیرهای فراوانی را در رسانه های غربی و عربی به همراه داشت. در همین راستا دیوید ایگناتیوس ستون نویس روزنامه واشنگتن پست در نگاهی کوتاه به آنچه دیروز در قاهره گذشت می نویسد:
با پیروزی محمد مرسی در انتخابات اکنون اصلی ترین مساله این است که آیا مصر به مدل دموکراسی در ترکیه نزدیک می شود؟ اگر ایده آل مصری ها در ساختار اسلام سیاسی را ترکیه بدانیم، اخوان و مردم مصر با اصلی ترین مولفه ای که سالهاست در ترکیه حرف آخر را می زند چه خواهند کرد؟ مولفه ای به نام ارتش که خود را ضامن دولت سکولار و تضمینی برای ثبات سیاسی می داند. ارتش در مصر پس از مبارک میان عامه مردم جایگاه محبوبی ندارد.
ارتش در دوران انتقال قدرت در مصر نتوانست اعتبار و هویت خود را حفظ کند و ژنرال های یونیفورم پوش به شدت نگران جایگاه خود در مصر پس از مبارک هستند. اکنون که مصر صاحب رئیس جمهوری منتخب شده است ارتش باید از مسیر دموکراسی کنار رفته و مقدمات را برای برگزاری انتخابات پارلمانی که به رای دادگاه قانون اساسی منحل شد مهیا کند.
خیرات الشاطر که بسیاری او را استراتژیست جریان اخوان می دانند به خوبی بر اهمیت این همکاری و توافق استراتژیک واقف است. این را در آخرین دیداری که با او چند روز قبل از برگزاری دور دوم انتخابات داشتم متوجه شدم. وی در این خصوص گفت: ما به دنبال تصادم و ایجاد برخورد بی دلیل نیستیم.
شاطر در ادامه سخنان خود به تشریح استراتژی اخوان برای همکاری با برخی مقام های رده بالای ارتش و سرویس های اطلاعاتی پرداخته و تاکید کرد که این همکاری می تواند سیگنال خوبی به دولت های غربی در خصوص ثبات سیاسی در مصر پس از انقلاب بدهد.
ارتش مصر اکنون و پس از انتخابات باید به مسیر صحیح بازگردد: حمایت از مردم و قانون اساسی. در غیراینصورت باید کنار رود تا دیگران از عهده این مسئولیت برآیند. مصر امروز به دولتی مردم گرا نیازمند است که بتواند بر تن وعده های انقلابی جامه عمل بپوشاند. دولتی که با فساد مبارزه کرده و به تقسیم عدالت بپردازد. البته همزمان مصر به ثباتی نیاز دارد که باید ماحصل همکاری دولتمردان و نظامیون باشد. این همان مساله ای است که ساموئل هانتینگتون در کتاب مشهور خود به آن اشاره کرده است.
ایان بلاک سردبیر بخش خاورمیانه روزنامه انگلیسی گاردین نیز در نخستین تحلیل خود از نتیجه انتخابات در مصر می نویسد: پیروزی محمد مرسی را باید دستاوردی مهم و البته تاثیر گذار در روند تحولات جهان عرب از یک سال پیش تاکنون دانست. پیروزی برای مردی که عضو قدیمی ترین جنبش اسلامی در جهان است، دستاورد اندکی نیست و البته با اما و اگرهای فراوانی هم روبه رو است.مرسی نخستین رئیس جمهور مردمی پس از جمال عبدالناصر از سال ۱۹۵۲ است. اکنون اصلی ترین چالش مرسی رویارویی با ارتشی است که همچنان نبض قدرت را در دست دارد. مصر امروز با مصر یک سال پیش که در آب و هوای انتخابات بود کاملا تفاوت دارد. دیگر راه بازگشتی به گذشته وجود ندارد. اما یک حقیقت غیرقابل کتمان وجود دارد: هیچ کس با هیچ توجیهی نمی تواند تاثیر پیروزی اخوانی را که سالها سرکوب را تجربه کرده بود، زیر سوال برده و یا آن را کم اهمیت جلوه دهد.
پیروزی مرسی در انتخابات ریاست جمهوری پس از انتخابات پارلمانی بود که بر اساس تمامی استانداردهای بین المللی آزادانه تر و منصفانه تر از تمامی انتخابات برگزار شده در ۶۰ سال گذشته بوده است. در مصر بسیاری اقدام دادگاه قانون اساسی در انحلال این پارلمان را دست پخت نظامیون خوانده و از آن با عنوان کودتای نرم یاد کردند. اکنون تدوین قانون اساسی در اولویت نخست است و البته قدرت مانور مرسی نیز بسیار محدود شده است.
نویسنده این مطلب برای گاردین در ادامه ادعا می کند که احتمالا توافقی میان شورای نظامی و اخوان المسلمین برای کاهش تنش ها صورت گرفته و بسیار بعید به نظر می رسد که شورای نظامی بی اندک توافقی کاخ ریاست جمهوری را به اخوان تقدیم کرده باشد: طرفداران شفیق در چند روز اخیر شایعاتی را در خصوص حمایت امریکا از مرسی بر سر زبان ها انداخته بودند.
در نگاهی کلی باید اعتراف کنیم که پیروزی مرسی بهترین نتیجه ممکن بود. این پیروزی فضا را برای همکاری های بیشتر ارتش با اخوان مهیا می کند. ارتشی ها به خوبی از قدرت اخوان برای به خیابان خواندن معترضان آگاهی دارند. پیروزی شفیق بی شک به خیابان ریختن طرفداران جریان اخوان را به دنبال داشت.
اما اصلی ترین پالش مرسی: آیا او مقابل ارتش می ایستد؟ وی در سخنان انتخاباتی اش خود را نماینده تمام مردم مصر خواند و اکنون این عملکرد وی است که می تواند نشان دهد آیا او به معنای تمام کلمه رئیس جمهور لیبرال ها و مخالفانش نیز است یا خیر؟
حکم نخست وزیری در دستان چه کسی قرار خواهد گرفت؟ محمد البرادعی که چهره ای مستقل و غیراخوان است ؟ او می تواند نمادی از حضور نمایندگان اقشار مردم مصر در دولت باشد و البته انتصاب او به اقتصاد متزلزل مصر نیز کمک خواهد کرد.
پیروزی مرسی پایان بازی مهیج پس از انقلاب در مصر نیست. اما می توان آن را پایان یک آغاز خواند.
ترجمه: سارا معصومی
۵۱۵۱
دانلود
خبرآنلاین