مثل همه پایتخت های جهان، تهران، پایتخت جمهوری اسلامی ایران هم شهری است که برای شهروندان آن “همیشه دیر است”! تهرانی ها کمتر فراغت فکر کردن به شهر محل سکونت خود را دارند، کمتر از تاریخ این سرزمین مطلع هستند و اغلب فرصتی پیش نمی آید که با دقت به اطراف خود نگاه کنند. تهرانی ها همیشه دیرشان است و به دنبال سریع ترین راه رسیدن به مقصدند.
به گزارش خبرنگار «شهری» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درست در پیشانی نقشه گربه شمایل کشورمان، شهر تهران واقع در ۵۱ درجه طول شرقی و ۳۵.۵ درجه عرض شمالی قرار گرفته؛ شهری که ۲۳۳ سال است نشان «پایتخت» جمهوری اسلامی ایران را بر سینه دارد.
تهران، بین کوه های البرز و حاشیه شمالی کویر مرکزی ایران، در دشتی نسبتا هموار واقع شده است و اگرچه قسمت عمده آن را دشت تشکیل می دهد، اما مناطق طبیعی کوهستانی و کوهپایه ای نیز در نواحی شمالی آن وجود دارد.
سال ۱۲۰۰ هجری قمری یعنی ۲۳۳ سال پیش که آقا محمدخان قاجار در تهران تاج گذاری کرد، جمعیت این شهر به بیش از ۱۵ هزار نفر نمی رسید.
تهران اگرچه پیش از اسلام و پس از آن، یکی از آبادی های حومه ی ری بوده و در حقیقت این “ری” بود که از شهرهای بزرگ و معتبر مشرق زمین محسوب می شد؛ اما امروز ری تنها یکی از مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران است و وسعت آن، با تهران توسعه یافته که ۶۴۰ کیلومتر مربع مساحت دارد، قابل قیاس نیست.
۳۰۰ سال پیش از اینکه آقا محمدخان قاجار، تهران را به پایتختی برگزیند، شاه طهماسب اول صفوی که مرکز حکومت خود را شهر قزوین در نزدیکی تهران قرار داده بود، در گذر از این مسیر تصمیم گرفت که برج و باروی تهران را بنا کند. به این ترتیب، پیشرفت و توسعه تهران از زمان شاه طهماسب اول صفوی و با بنای بارو و ۱۱۴ برج منقش به نام سوره های قرآن کریم، در اطراف این دهکده آغاز شد.
در همین زمان بود که در چهار سوی تهران، چهار دروازه هم بنا شد و به این ترتیب، تهران اندک اندک قد کشید و با پیمودن مسیر توسعه، ری را به لحاظ اعتبار، وسعت، جمعیت و امکانات پشت سر گذاشت. البته تحول بنیادین در تهران از سال ۱۳۰۰ هجری شمسی به بعد و در دوره پهلوی و سپس سال های انقلاب اسلامی رخ داد.
البته تاریخ سکونت در تهران به هشت هزار سال پیش از میلاد مسیح درحوالی منطقه چشمه علی بازمی گردد. همچنین حفاری های صورت گرفته در نقاط شمالی تهران همچون دروس و تپه های قیطریه، حاکی از سکونت انسان های متمدن از پایان هزاره دوم قبل از میلاد در این نواحی است.
تهران به دلیل قرار گرفتن در منطقه تاریخی ری و در مسیر جاده ابریشم، محل برخورد اندیشه ها و باورهای گوناگون مذهبی بود. نتایج به دست آمده از پژوهش ها درباره عهد قدیم ری، نشان از سکونت زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان در این منطقه دارد. اما با ظهور اسلام و فتح ری در سال ۲۲ هجری قمری، مردم منطقه اندک اندک به اسلام گرویدند و امروز، اکثر ساکنان پایتخت جمهوری اسلامی ایران، مسلمان هستند. البته برخی از محلات پایتخت میزبان پیروان ادیان دیگر همچون کلیمیان و زرتشتیان و … است.
نژاد مردم ری و تهران که از توابع آن بوده، صرف نظر از ورود گروهی از قوم های دیگر، یکی از شاخه های ۱۶ گانه ی قوم آریایی است.
دهکده خوش آب وهوای دیروز که به انارهایش شهره بود، راه درازی را ذره ذره پیمود تا امروز به ابرشهری بدون درختان انار، اما پایتخت ام القرای جهان اسلام، تبدیل شود. شهری که چهره مدرن آن، این روزها کمتر فراغتی برای اندیشیدن به تاریخ آن را فراهم می کند.
تهران، شهری است با وسعت ۶۴۰ کیلومتر مربع و با احتساب حریم، دو هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. جمعیت ثابت پایتخت کشورمان ۸.۵ میلیون نفر است که در برخی ایام و با توجه به حجم مهاجرت ها به این شهر، جمعیت متغیر تهران به بیش از ۱۰ میلیون نفر هم می رسد.
تهران به لحاظ مساحت صد و بیست و پنجمین کلان شهر دنیاست و هجدهمین شهر پرجمعیت جهان به شمار می آید.
به گزارش ایسنا، بر اساس طرح جامع حمل ونقل و ترافیک شهر تهران، طول شبکه بزرگراهی پایتخت کشورمان ۵۵۰ کیلومتر پیش بینی شده است که ۴۷۰ کیلومتر آن تا به امروز ساخته شده و ۶۰ کیلومتر دیگر در دست ساخت است و حداکثر تا یک سال آینده به سرانجام می رسد. شبکه ای که در آن انواع گوناگون معابر همچون تونل ها و بزرگراه های طبقاتی وجود دارد.
همچون هر پایتخت دیگری، تهران با توجه به وجود بیش از یکهزار و پانصد دستگاه اجرایی و سازمان دولتی در آن، شهری است شلوغ و پرتردد. به این ترتیب با توجه به توسعه تمهیدات استقبال از حمل ونقل عمومی، سهم این بخش در سفرهای درون شهری تهران، روز به روز گسترش می یابد.
روزانه ۲۴ میلیون جابه جایی در تهران انجام می شود که از این تعداد، پنج میلیون سفر با استفاده از ناوگان اتوبوسرانی، ۲.۵ میلیون سفر به وسیله مترو و شش میلیون سفر نیز توسط تاکسیرانی انجام می شود. به این ترتیب حدود ۶۰ درصد جابه جایی های شهر تهران با استفاده از ناوگان حمل ونقل عمومی صورت می گیرد.
در حالی که سالانه ۱.۵ میلیارد جابه جایی با استفاده از ناوگان اتوبوسرانی پایتخت انجام می شود، خطوط تندرو اتوبوسرانی تهران به طول ۱۲۰ کیلومتر و در قالب شش خط، سالانه حدود ۴۴۰ میلیون جابه جایی از این تعداد را پوشش می دهد.
خیابان ولیعصر (عج) تهران، طولانی ترین خیابان خاورمیانه است که ۱۷.۹ کیلومتر طول دارد و میزبان یکی از خطوط سامانه تندرو اتوبوسرانی است.
شهر تهران با برخورداری از ۸۰ هزار تاکسی، بزرگترین ناوگان تاکسیرانی جهان را دارد. حتی ابرشهرهایی همچون لندن با ۲۰ هزار تاکسی و پاریس با ۱۵ هزار تاکسی، فاصله بسیاری با آمار ۸۰ هزار تاکسی پایتخت کشورمان دارند.
شبکه مترو تهران نیز، با پنج خط زیر بار، ۱۴۰ کیلومتر طول و ۸۲ ایستگاه، جزو متروهای شاخص جهان است. مترو پایتخت به لحاظ هویت بصری، تمیزی و ارزان بودن تردد جزو برترین متروهای جهان و به لحاظ سرعت توسعه، جزو ۱۵ مترو برتر جهان قرار دارد.
متروی تهران در سال گذشته مجموعا ۵۸۴ میلیون مسافر را جابه جا کرد و انتظار می رود امسال این میزان به ۷۳۰ میلیون سفر افزایش یابد.
به گزارش ایسنا، توسعه خطوط ویژه دوچرخه در تهران، از دیگر اقداماتی است که پایتخت کشورمان را از دیگر شهرها متمایز کرده است. شهر تهران ۱۷۲ کیلومتر خط ویژه دوچرخه دارد که بیش از پنج هزار دوچرخه ایستگاه های متعلق به شهرداری در آن تردد می کند و این خطوط تا رسیدن به ۶۰۰ کیلومتر روبه توسعه است.
به گزارش ایسنا، ابتکار پیاده راه شدن برخی خیابان های مملو از عابر شهر تهران به ویژه در مرکز شهر با استقبال شهروندان مواجه شده است. محدوده بازار بزرگ تهران به عنوان قلب تپنده اقتصاد پایتخت در هسته مرکزی شهر، یکی از بخش هایی است که تردد خودرو در آن ممنوع و به پیاده راه ویژه عابران تبدیل شده است.
البته عابران می توانند از درشکه و تراموا به جای خودرو، برای جابه جایی در طول پیاده راه بازار استفاده کنند تا به این ترتیب در یکی از قدیمی ترین محلات پایتخت، امروزشان را به دیروز پیوند بزنند.
به گزارش ایسنا، شهر تهران میزبان دانشگاهی به همین نام هم هست که جزو بزرگترین دانشگاه های ایران است و به عنوان نماد آموزش عالی کشور از آن یاد می شود. دانشگاه تهران در جدیدترین رده بندی برترین دانشگاه های جهان (ARWU)که هر ساله از طرف دانشگاه شانگ های منتشر می شود، جزو ۴۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفته است.
فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) تهران هم با ظرفیت سالانه ۶.۵ میلیون نفر در حال حاضر میزبان میلیون ها مسافر داخلی و خارجی است.
به گزارش ایسنا، شاید تهران مدرن در آغاز با برج آزادی شناخته شده باشد، اما این روزها با سر بر آوردن برج میلاد به عنوان ششمین برج بلند مخابراتی جهان، برای بسیاری از مردم اقصی نقاط جهان، شمایل این برج یادآور تهران، پایتخت ام القرای جهان اسلام است.
با وجود اینکه معماری برج آزادی که قدمتی ۴۲ ساله دارد، تلفیقی از طاق های معماری دوره هخامنشیان و ساسانیان با معماری پس از اسلام است، اما در طول چهار سالی که از بهره برداری برج میلاد می گذرد، شهروندان در تمامی جهان، اندک اندک به نماد جدید پایتخت عادت کرده اند.
ششمین برج بلند مخابراتی جهان با ۴۳۵ متر ارتفاع، به پاس گرامیداشت یکصدمین سالروز میلاد امام خمینی (ره)، بنیان گذار انقلاب اسلامی ایران، در سال ۷۸ «میلاد» نام گرفت.
درهای برج میلاد همواره به روی گردشگران خارجی باز است و هیچ محدودیتی برای حضور آنها وجود ندارد.
سازه راس برج میلاد ۱۲ طبقه و مجموعا ۱۲هزار متر مربع مساحت دارد. این سازه، بزرگترین سازه راس در میان برج های مخابراتی جهان است که می تواند همزمان ۱۵۰۰ نفر را میزبانی کند. سرزمین ۶۳ هکتاری برج میلاد نیز، از دیگر ویژگی های تمایز این برج با سایر برج های بلند مخابراتی در جهان است. به گونه ای که کمتر برجی در جهان، از سرزمینی با این وسعت برخوردار است. برج میلاد تهران در فاز بعدی، میزبان یک هتل بین المللی پنج ستاره و یک مرکز تجارت بین الملل خواهد بود.
به گزارش ایسنا، هیجان مدرن تماشای تهران از فراز برج میلاد، در کنار بازدید از ۴۰ موزه شاخص شهر تهران تنها بخشی از جاذبه های گردشگری پایتخت است. اما بیش از هر چیز کاخ ها و عمارت های شهر تهران قدمت آن را به رخ بازدید کنندگان می کشد.
اما هیچ یک از اماکن تاریخی تهران با «کاخ گلستان» که قدمتی بیش از ۲۰۰ سال دارد، برابری نمی کند. این کاخ مجموعه ای از بناهای گوناگون است که قدیمی ترین بنای سلطنتی در شهر تهران محسوب می شود و طی ۱۳۵ سال حاکمیت سلسله قاجار، مرکز سیاسی و اداری ایران بوده است. علاوه بر این، بازدید از کاخ های مرمر، صاحبقرانیه، نیاوران و سعدآباد و عمارت هایی همچون دارالفنون، ساختمان مجلس شورای ملی و مدرسه مروی هم بخشی از تاریخ پایتخت را بازگو می کند.
کوهستان های شمیران در شمال شهر هم در کنار بیش از ۱۷۰۰ بوستان پایتخت، فضای تفرجگاهی مطلوبی برای تهرانی ها فراهم کرده است و کمتر گردشگری، از لذت پرسه در خنکای دربند و کلکچال و توچال می گذرد. تهران مدرن، هنوز هم در گوشه و کنار درختانی دارد و سایه سارهایی، تا شهروندان پرمشغله ساعتی در آن بیاسایند.
علاوه بر مزار حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری و ده ها امامزاده دیگر شهر تهران، مقبره بنیانگذار انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) هم میعادگاه تمامی آزادی خواهان جهان است.
به گزارش ایسنا، شهردار تهران در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی برابر ۲۰۰۸ میلادی، از طرف سایت شهرداری های جهانه به عنوان هشتمین شهردار برتر جهان معرفی شد.
همچنین در سال ۲۰۱۰ میلادی، موسسه سیاست های حمل ونقل و توسعه موسوم به ITDP شهرداری تهران را به عنوان یکی از شهرداری های برگزیده برای دریافت جایزه حمل ونقل پایدار شهری اعلام کرد و متعاقب آن، تهران برای اولین بار در یکی از شاخص های توسعه شهری موفق به کسب رتبه بین المللی شد.
شهر تهران در این سال در حوزه حمل ونقل به عنوان سومین شهر برتر دنیا از سوی موسسه مذکور معرفی شد.
همچنین در سال ۲۰۱۱ و در دهمین اجلاس متروپلیس (اتحادیه کلانشهرها و پایتخت های جهان) تهران به عنوان شهر برتر دنیا در زمینه ارتقای کیفیت زندگی شهروندان مورد تقدیر قرار گرفت.
این جایزه به دلیل تلاش برای ارتقای کیفیت زندگی شهرونددان به ویژه در زمینه توسعه حمل ونقل عمومی و بهره گیری از روش هایی نظیر ایجاد سامانه اتوبوسرانی تندرو و توسعه مسیرهای دوچرخه سواری به تهران تعلق گرفت.
