خبرگزاری آریا- مدتی است که مسأله فرار مغزها و تبعات منفی آن دامن‌گیر کشور شده است، طی سال‌های اخیر روند مهاجرت نخبگان ایرانی به خارج از کشور سیر صعودی به خود گرفته است؛ بر اساس برخی از آمارها تعداد زیادی از برگزیدگان المپیادهای علمی در حال حاضر در بهترین دانشگاه‌های خارج از کشور جذب شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری آریا به نقل از خانه ملت، در چند سال اخیر تلاش شده با فضایی که در ایران ایجاد شده خیلی از بسترها برای گسترش علم و فراهم کردن زمینه مناسب برای فرهیختگان اهل علم فراهم شود. لیکن درصد بزرگی از نخبگان علمی هنوز مایل‌اند به کشورهای پیشرفته مهاجرت کنند.
در این میان عوامل و مسائل زیادی از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی وجود دارند که باعث دلسرد شدن و مهاجرت نخبگان شده است، یکی از مهمترین و تاریخی ترین حوادثی که باعث نا امیدی و عدم رضایت جوانان تحصیل کرده از اقامت و تحصیل در ایران عنوان شده؛ امنیت شغلی، امنیت جانی و تامین اجتماعی نخبگان و دانشمندان ایرانی است.
دومین عاملی که باعث فرار مغزها می‌شود بحث علمی و آموزش و کیفیت نسبتا نازل امکانات علمی در اکثر مراکز آموزش عالی کشور است که هم دانشجویان و هم اساتید را آزار می‌دهد، هر چند نخبگان یک کشور محدود به چند نفر دانش‌آموزان یا دانشجویان المپیادی نمی‌شود، از یک دید منطقی حتی صنعت‌گر یا کارگری که صاحب فکر نو و ابتکار هم هست باید در بستری مناسب، امکانات پرورش و بالندگی و ظهور استعداد خویش را داشته باشد.
طی سال‌های اخیر روند مهاجرت نخبگان ایرانی به خارج از کشور سیر صعودی به خود گرفته است؛ بر اساس آمار موجود ۸۰ درصد از برگزیدگان المپیادهای علمی در حال حاضر در بهترین دانشگاه‌های خارج از کشور جذب شده‌اند به عبارت دیگر از ۱۷۵ نفر دارندگان مدال المپیادهای کشور طی دو دهه اخیر، حدود ۹۲ درصد آنان به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند و ۶۲درصد از دانش‌آموزان مدال‌آور المپیادی کشور طی ۱۴ سال گذشته به کشورهای توسعه‌یافته دنیا اعم از آمریکا و کانادا مهاجرت کرده‌اند، مساله‌ای که نشان می‌دهد فرش قرمز دانشگاه‌های برتر دنیا به روی مدال‌آوران ایران در المپیادهای جهانی همچنان پهن است.
طی بررسی صورت گرفته از مجموع ۲۲۵ دانش‌آموز ایرانی که طی سال‌های ۱۳۷۲ (م۱۹۹۳) تا ۱۳۸۶ (م۲۰۰۷) در ۵۳ المپیاد جهانی شرکت کردند بیش از۱۴۰ نفر معادل ۲/۶۲درصد آنها هم‌اکنون در یکی از دانشگاه‌های مطرح دنیا در آمریکا و کانادا تحصیل می‌کنند.
گستره مهاجرت مدال‌آوران و دانش‌آموزان دیروز ایران و دانشجویان، اساتید و سرمایه امروز کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد، هم‌اکنون ۲/۶۹درصد مدال‌آوران در المپیاد فیزیک، ۷/۷۶درصد ریاضی، ۵۰درصد کامپیوتر و ۵۰درصد شیمی خارج از مرز جغرافیایی کشور و اکثرا عضو دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برتر و تاثیر‌گذاری در دنیا همچون دانشگاه هاروارد، استنفورد، ام‌آی‌تی، کالیفرنیا، کمبریج، جان هاپکینز و پرینستون در آمریکا و دانشگاه تورنتو و سایمون فریز در کانادا هستند.
مبدا ۹۴درصد آنها سکوی پرتابی به‌نام «دانشگاه صنعتی‌شریف است» و مقصد ۴/۶۶درصد آنها آمریکا. سرمایه‌هایی که در کنار سایر نخبگان ایرانی که مارک یا برچسب حضور در المپیادهای جهانی را ندارند و با چراغ خاموش پا از جغرافیای مرزی کشور بیرون می‌گذارند، بخش عمده‌ای از جامعه نخبگان ایرانی در کشورهای توسعه‌یافته را تشکیل می‌دهند.
آمار چه می گوید؟
بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۹۸۰ در آمریکا، بیش از ۵۶ درصد ایرانیان حاضر در آمریکا را جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله و بیش از ۸۵ درصد این عده را دانشجویان تشکیل می‌دهند، همچنین طبق آمار صندوق بین‌المللی پول، ایران بیشترین مهاجرت تحصیل کرده‌های علمی را در میان ۶۱ کشور جهان داشته است و طی چند سال اخیر ۱۰۵ هزار ایرانی با تحصیلات عالی به آمریکا و هفت هزار و ۵۰۰ نفر به کانادا رفته‌اند و پیش بینی می شود هم اکنون نزدیک به ۷۰ هزار دانشجوی ایرانی در دوره های دکتری در کشورهای غربی مشغول به تحصیل باشند.
همچنین بر اساس آمارهای اداره کل گذرنامه کشور، در سال‌های گذشته هرروز به طور متوسط ۱۵ کارشناس ارشد، ۲۳ نفر دارای مدرک دکترا و ۵۶۷ نفر دارای مدرک تحصیلی لیسانس و در مجموع پنج هزار و ۴۷۵ نفر از نخبگان دانشگاه ایرانی در سال ۱۳۷۸ به کشورهای مختلف مهاجرت کرده‌اند.
آری جوانان موفق ایرانی هر روز بیش تر از روز قبل کشور خود را ترک می کنند و این سوال را در ذهن ها باقی می گذارند که مگر آنجا چه چیز بهتری دارد که آنان به این راحتی ترک خانواده و وطن می کنند؟؟؟!!!
هرچند که مهاجرت و آمدوشد علمی، یک پدیده طبیعی در همه کشورهای جهان است و بسیاری از دانشمندان کانادا به آمریکا مهاجرت می‌کنند و یا بسیاری از کشورهای اروپایی به سمت آمریکا مهاجرت می‌کنند اما مهاجرت در کشورهای در حال توسعه طبیعی است، ولی این به ضرر کشورهای توسعه نیافته است زیرا تفاوت ما با کشورهای پیشرفته و آمریکا، تفاوت در دانشگاه و علم نیست، تفاوت ما در صنعت و تکنولوژی است.
برای روبه‌رو شدن با این مشکل باید دستگاه‌ها و مسئولین کشور فکری کنند، البته رفت و آمدهای دانشجویان و آشنا شدن آنها با این محیط، یک فرصت به شمار می‌رود اما در وهله اول دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان ابتدا باید فرصت شغلی داشته باشند و در درجه بعد باید شغل متناسب با رشته تحصیلی دانشجو ایجاد شود تا شاهد بازگشت آنها به کشور باشیم که متأسفانه ما شاهدیم که فرهیختگان ما در شغل‌هایی که رضایتشان را جلب نمی‌کنند، مشغول‌اند و همین مساله مهاجرت‌ها را افزایش می‌دهد.
البته لازم است که نیمه پر لیوان را هم دید! اقداماتی که از طرف مسئولان وزارت علوم صورت گرفته است و همچنین فشارهایی که از این جهت برای شان وارد است را نباید نادیده گرفت.
تشکیل کمیته ویژه برای حل این مشکل در مجلس
این مشکلات ریشه در نگرش کلان به مسائل در کشور ما دارد. بر همین اساس سند راهبردی توسعه علمی کشور در حال تنظیم است و از طرفی تغییر در وظایف وزارت علوم و آیین نامه‌ها بر این مبناست، مجلس شورای اسلامی تا کنون همواره برای بررسی راه‌های جلوگیری از مهاجرت بیشتر نخبگان، کمیته ویژه تشکیل داده و تصمیمات مناسبی در این کمیته اتخاذه شده است.
علیرضا سلیمی منتخب مردم محلات و دلیجان در مجلس نهم و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هشتم در این ارتباط گفت: بحث مهاجرت نخبگان با حضور نمایندگانی از وزارت امورخارجه، علوم، آموزش و پرورش، بهداشت و اطلاعات بارها در مجلس هشتم مورد بررسی قرار گرفت.
به گفته وی، کمیته ویژه‌ای که به پیشنهاد این کمیسیون تشکیل شده وظیفه دارد با حضور وزارت‌خانه‌های مسئول مساله مهاجرت نخبگان را بررسی و برای جلوگیری از آن چاره‌اندیشی کند.
سلیمی ادامه داد: افزایش امنیت شغلی، اصلاح نظام مدیریت، حفظ حریم مراکز دانشگاهی، ایجاد تسهیلات برای دانشمندان ایرانی مقیم خارج از کشور و اصلاح نظام آموزشی، از جمله راهکارهایی بود که در نشست کمیسیون آموزش و تحقیقات ارائه شده است./
خبرگزاری آریا