راهنمای ‌انتخاب ‌رشته ‌برای‌ کنکوری‌ها

مگر می‌شود انسان سال‌های سال در پی هدفی باشد، اما هیچ‌گاه نخواهد هدفش را بشناسد یا عنان سرنوشت خویش را به دست سرنوشت یا افرادی دهد که هیچ اطلاعاتی از مقصد او ندارند.

یکی از مراحل حساس و سرنوشت‌ساز دانش‌آموزان در دوران تحصیل، انتخاب رشته دانشگاه است؛ انتخابی که پر از هیجان و اضطراب است و اگر در آن اشتباهی صورت بگیرد، جبران آن بسیار سخت و گاهی غیرممکن است. این حساسیت وظیفه ما را سنگین‌تر کرده و ارائه مشاوره دانشگاهی را با چالش‌هایی روبه‌رو نموده است، زیرا عواملی چون علاقه، وضعیت علمی و استعداد، بازار کار، امکان ادامه تحصیل، شرایط خانوادگی، مراجعه به متخصصان، جنسیت و… در انتخاب رشته موثر است.

برای هر دانش‌آموزی دو مرحله انتخاب رشته در دوران تحصیل وجود دارد که در حقیقت دو انتخاب سرنوشت‌ساز زندگی است، یکی در پایان دوره اول متوسطه که باتوجه به نمرات و راهنمایی مشاوران و برگ هدایت تحصیلی دانش‌آموزان رشته‌هایی را برحسب توانایی و علاقه خود انتخاب می‌کنند، دوم این‌که آنچه مهمتر است واردشدن به رشته‌های مورد علاقه دانشگاهی پس از دوران تحصیلات پیش‌دانشگاهی است که در حقیقت ممکن است لبه تیز تیغ عدم‌شناخت و ناآگاهی را برشاهرگ کوشش‌های خود زده و در نهایت، ناباورانه‌ وارد رشته‌هایی شوند که اصلا تصورش را نداشته و به آن وادی وارد می‌شوند که نمی‌دانند کجاست و برای چه آمده‌اند؟

این عوامل باعث ایجاد مشکلات زیادی در امر مشاوره گردیده و از طرفی با عنایت به محدودیت زمان انتخاب رشته و همچنین تنوع رشته‌های دانشگاهی و همچنین تعداد زیاد داوطلبان ما را بر آن داشت تا با جمع‌آوری اطلاعات دقیق در ارتباط با نحوه پذیرش قبول‌شدگان گام کوچکی را در راستای نیاز داوطلبان و اولیای آنان برداشته باشیم.

ملاک‌های انتخاب رشته

علاقه: شما در زمان انتخاب رشته می‌توانید صد رشته را انتخاب کنید. این تعداد زیاد رشته، شهر و دانشگاه کار شما را بسیار راحت می‌کند، پس رشته‌هایی را که اصلا نمی‌شناسید و به آنها علاقه‌ای ندارید، شهرهایی که اصلا نمی‌روید یا نمی‌توانید در آنجا ساکن باشید بی‌جهت انتخاب نکنید چون اگر قبول شوید یک عمر باید با این رشته، شهر و دانشگاه کنار بیایید.

استعداد: در انتخاب رشته‌های خاص به پیش‌نیازهای استعداد و توانایی علمی خود توجه کنید. مثلا اگر می‌خواهید معماری را بخوانید باید قدری استعداد کارهای هنری داشته باشید و اگر می‌خواهید ریاضی بخوانید باید پایه ریاضی قوی داشته باشید، اگر می‌خواهید وکیل شوید باید سر و زبان خوبی داشته باشید و… پس از سر ناچاری و بی‌حوصلگی انتخاب رشته نکنید و با خودتان خلوت کنید که آیا استعداد لازم برای این رشته را دارید یا خیر؟

بازار کار: به بازار کار رشته مورد نظرتان هم توجه کنید. هدف از درس‌خواندن و دانشگاه‌رفتن فقط درس‌خواندن و مدرک‌گرفتن نیست. در کنار افزایش سطح آگاهی‌های عمومی و اختصاصی و پیدا کردن یک سطح دانش بالاتر و… بحث اشتغال هم خیلی مهم است. اگر چه حرف اول در پیداکردن کار و کارآفرینی را ویژگی‌‌های فردی خودتان ایفا می‌کند، ولی بالاخره تخصصی را هم که پیدا کرده‌اید بسیار مهم است. پس به این نکته هم فکر کنید که با این رشته و شهر و دانشگاه کجا می‌توانید کار پیدا کنید و چه میزان حقوق دریافتی شما خواهد بود؟

امکان ادامه تحصیل: از سایت‌های اینترنتی و کتاب‌های معرفی رشته دانشگاهی و مراجعه به دانشگاه‌ها و اساتید و دانشجویان تحقیق کنید که آیا این رشته امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر یعنی فوق‌لیسانس و دکتری را در ایران دارد یا ندارد؟ اگر دارد کدام دانشگاه‌ها؟ و شرایطش چگونه است؟ بعضی از رشته‌ها هم به طور ذاتی امکان تحصیل دارند مثل پروتز دندان و…

شرایط خانوادگی: در هنگام انتخاب رشته به شرایط خانوادگی از قبیل شغل پدر، شغل مادر، شغل خواهر و برادر بزرگ‌تر، وضعیت عاطفی افراد خانواده و… توجه کنید. انتخاب رشته فقط فهرست‌کردن صد رشته در شهر و دانشگاه نیست! یک عمر زندگی، کار و ازدواج و… است.

مراجعه به متخصص: عقل سلیم حکم می‌کند که در هر کار به افراد متخصص مراجعه کنید. از این‌رو برای انتخاب رشته هم در شهر و مدرسه خود تحقیق کنید و افراد باتجربه و مطلع در زمینه نکات فنی انتخاب رشته، سهمیه‌ها، انواع رشته‌ها و… را پیدا کرده و به آنها مراجعه کنید.

جنسیت: با توجه به این‌که هرساله میزان پذیرش تعداد مرد و زن در رشته‌های مختلف متفاوت بوده و این ناشی از سیاستگذاری برنامه‌ریزان براساس نیاز جامعه و بازار کار تنظیم می‌شود، دقت کافی داشته و به اطلاعات مندرج در دفترچه راهنمای سازمان سنجش مراجعه شود.

نکاتی که داوطلبان مجاز باید به آن توجه کنند

ـ درانتخاب رشته‌ها و دانشگاه‌های روزانه رشته‌ای را انتخاب کنید که قادر باشید ادامه تحصیل دهید و در این نوع رشته و دانشگاه حتما باید ثبت‌نام کرده و ادامه تحصیل دهید وگرنه دو سال از کنکور محروم می‌شوید.

ـ در صورت قبولی در رشته و دانشگاه‌های شبانه و غیرانتفاعی و پیام نور و نیمه‌حضوری ادامه تحصیل ندادن، محرومیت از تمام رشته‌ها و دانشگاه‌هایی که پسران در آن پذیرفته می‌شوند، معافیت تحصیلی دارند و هیچ مشکلی برای نظام وظیفه ندارد.

ـ هر داوطلب با توجه به شهر محل اقامت ‌/‌ اشتغال فقط می‌تواند از چند مرکز و واحد پیام نور انتخاب رشته نماید. از آنجا که دروس دانشگاه پیام نور عمدتا به شیوه غیرحضوری ارائه می‌شود و کلاس‌های دروس نظری جنبه اختیاری دارد، اعمال محدودیت داوطلب بر شهرها، در مورد رشته‌های پیام نور اعمال نمی‌شود و نرم‌افزار با توجه به شهر محل اقامت‌/‌اشتغال داوطلب و رشته‌های مورد نظر وی، رشته ـ شهرهای پیام نور را مشخص می‌نماید.

ـ در رشته و دانشگاه‌های پیام نور فقط در شهر و دانشگاه‌هایی می‌توانید انتخاب رشته کنید که دفترچه شماره ۲ راهنمای انتخاب رشته به شما اجازه داده باشد. (تقریبا)‌ پذیرش در این نوع دانشگاه‌ها صددرصد بومی است.

ـ‌ افرادی می‌توانند در رشته زبان و هنر انتخاب رشته کنند که قبلا ثبت‌نام کرده و فعلا مجاز به انتخاب رشته شده باشند.

ـ در انتخاب شهر و رشته با توجه به زیرگروه‌ها انتخاب رشته کنید چون انتخاب رشته در زیرگروه‌ها بسیار حائزاهمیت است.

ـ برای انتخاب رشته نیمه‌متمرکز از اولویت یک تا صد می‌توانید دست به انتخاب رشته بزنید.

ـ برای انتخاب رشته‌های خاص اولویت مربوط را حتما باید رعایت کنید زیرا اجازه ندارید از اولویت یک تا صد استفاده کنید. (به دفترچه راهنما رجوع نمایید)‌

ـ دانشگاه‌ها و رشته‌های پیام نور شهریه و هزینه دارد. اگر مطمئن هستید که قادر به پرداخت هزینه آنها نیستید انتخاب آنها را در جایی قرار دهید که بعد از آنها رشته‌هایی باشد که بعدا پشیمان نشوید.

ـ اطلاع داشته باشید انتقال از رشته‌های دانشگاه‌های غیرانتفاعی به روزانه به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست.

ـ قبولی شما در کنکور سراسری هرگز به اولویت رشته شما مربوط نبوده بلکه به نمره و رتبه شما بستگی دارد یعنی یک رشته اگر در صدر قرار گیرد قبولی آنها هرگز بیشتر نمی‌شود و در هر جایگاهی شما نمره کسب کرده باشید قبول می‌شوید.

ـ در انتخاب کدها مواظب باشید اگر فقط یک کد را اشتباه وارد کنید چه‌بسا از شرق به غرب کشور می‌روید و سازمان سنجش هیچ‌گونه تعهدی در مورد اشتباهات شما ندارد.

ـ اگر دانشجوی یک دانشگاهی هستید، حتما باید تکلیف خودتان را بدانید زیرا به هیچ‌وجه نمی‌توانید در دو رشته دولتی و غیردولتی ادامه تحصیل بدهید.

ـ اگر دانشجوی دانشگاه‌های روزانه هستید به هیچ‌وجه حق شرکت و انتخاب رشته در سال جاری را ندارید، حتی اگر انصراف داده باشید.

ـ اگر رشته‌های خاصی را انتخاب کرده‌اید به دستور عمل مربوطه توجه کنید، زیرا ممکن است انتخاب آنها در شماره و ردیف‌های مخصوص باشد.

ـ اگر می‌خواهید از رشته‌های تربیت معلم استفاده کنید باید برای ثبت‌نام آن دوباره مبلغی را واریز نمایید.

ـ اگر علاقه‌مند به رشته‌های دبیری هستید و شرایط آن را دارید دارای اولویت‌های ویژه مثل استخدام بیمه حقوق و معافیت و… هستید و نباید استخدام هیچ ارگان و سازمان دولتی باشید.

ـ رشته‌های نیمه‌متمرکز، رشته‌هایی هستند که گزینش آنها در مرحله اول به صورت چندبرابر ظرفیت است. در مرحله بعد، پذیرفته‌شدگان نهایی از طریق مصاحبه، آزمون و… مشخص می‌شوند. در صورت تمایل، با رجوع به دفترچه راهنمای انتخاب رشته و مطالعه شرایط هریک از رشته‌های نیمه‌متمرکز، رشته‌های نیمه‌متمرکز مورد نظر را انتخاب و در فرم انتخاب رشته درج کنید.

ـ منظور از رشته نیمه‌متمرکز این است که به غیر از نمره علمی نیاز به اقداماتی مثل مصاحبه، معاینه، آزمون علمی و… یا امتحان تخصصی دارد.

ـ اعلام نتایج رشته‌های نیمه‌متمرکز جدا از رشته‌های دیگر است، پس پیگیر اعلام نتایج آن باشید.

ـ اگر در رشته‌ای پذیرفته شده باشید و جزو پذیرفته‌گان نیمه‌متمرکز قرار گیرید و در رشته نیمه‌متمرکز ثبت‌نام کنید رشته قبلی شما کان لم یکن تلقی می‌شود.

ـ اگر دانش‌آموزی هستید که دارای سهمیه رزمندگان، شاهد و… هستید خیلی مواظب باشید که هر انتخابی برای شما میسر نیست، زیرا اگر در رشته‌ای بسیار ضعیف و دوردست قبول شوید، دیگر حق استفاده از سهمیه خود را ندارید؛ این نکته بسیار مهمی است.

ـ اگر هرگونه مشکلی درخصوص نام و نام خانوادگی، نوع رشته و منطقه، سال تولد و… در کارنامه باشد به نماینده سازمان سنجش مراجعه کنید. هیچ منبعی برای رفع اشکال معتبرتر از سازمان سنجش نیست زیرا مربوط به آنهاست.

نوریه شادالویی / مشاور تحصیلی