راهی بزن که آهی بر ساز آن توان زد

به گزارش خبرنگار سرویس موسیقی هنرآنلاین //

«آواز در موسیقی ایرانی همواره با غزل همراه بوده و اساسا آواز ایرانی براساس قالب شعری غزل پایه ریزی شده است» این اظهار نظر را شاهین فرهت آهنگساز و مدرس موسیقی درباره جایگاه آواز در موسیقی ایرانی بیان می کند. علاوه بر فرهت بسیاری از اهالی موسیقی ایرانی بر همین اعتقاد هستند و غزل را با آواز ایرانی آمیخته می دانند. حمید رضا نوربخش خواننده موسیقی ایرانی می گوید: بهترین قالب شعری برای اجرای آواز غزل است، به گونه ای که در تمام دستگاه های موسیقی ایرانی به راحتی می توان با استفاده از قالب شعری غزل، آواز خواند.

نگاهی به آلبوم های موسیقی ایرانی در ۳ دهه اخیر به راحتی این نکته را برای ما اثبات می کند که غزل در میان آواز ایرانی از چه جایگاه مهمی برخوردار است. بدون شک اسطوره آواز خوانی موسیقی ایرانی در چند دهه گذشته محمد رضا شجریان بوده که در آثارش همواره نگاهی ویژه به غزل و مخصوصا شعر حافظ داشته است. غزل حافظ در آوازهای شجران به گونه ای بوده که گاهی در یک آلبوم چند غزل از حافظ را خوانده است. برای مثال در آلبوم «گنبد مینا» دو غزل از حافظ در مایه های دشتی، سه گاه، ماهور و چهارگاه اجرا شده و همچنین یکی از دو تصنیف این آلبوم نیز قطعه ای از پرویز مشکاتیان است که باز هم بر روی غزلی از حافظ اجرا شده است. البته علاقه شجریان به غزل حافظ به یک آلبوم خلاصه نشده و او تقریبا در همه آثار خود از غزل های حافظ بهره برده است.

آنهایی که آثار موسیقی ایرانی را دنبال می کنند به راحتی می توانند ردپای غزل و مخصوصا غزل حافظ را در آواز ایرانی درک کنند. علاوه بر شجریان کسانی مانند شهرام ناظری نیز از غزل های حافظ بهره بسیار برده اند. ناظری درباره درک فضای شعری هر شاعر برای اجرای مناسب آواز گفته است: متاسفانه بسیاری از کسانی که شعرهای حافظ، فردوسی، مولانا و دیگر بزرگان ادبیات ایران را اجرا می‌کنند، درک درستی درباره دنیای شعری و ذهنی این مفاخر ادبی ایران ندارند، به همین دلیل آواز و ارتباط آن با شعر در سال‌های اخیر بسیار یک‌نواخت و خسته‌کننده شده است.

در میان دو خواننده موسیقی ایرانی که در بالا از آنها نام برده شد و به طور حتم در میان آواز خوان های چند دهه اخیر دو نام درخشان محسوب می شوند؛ ناظری معمولا گرایش بیشتری به شور و عرفان موجود در شعر مولانا داشته و به درک درست تری از شعر مولانا رسیده و در مقابل، شجریان غزل های حافظ را پسندیده است. شاید به نوعی بتوان گفت غزل حافظ را باید در آواز ایرانی و در صدای شجریان درک کرد.

در کنار مطالعه و تحقیق درباره شعرها و شخصیت حافظ باید به این نکته مهم توجه کرد که شعر را باید با موسیقی شناخت. هر گاه شعری با موسیقی بیان شود شنونده به درک درست تری از آن شعر می رسد. حال اگر شعری غزل و از سروده های حافظ باشد، اگر با آواز همراه شود و البته آن آواز را کسی که استاد است بخواند، می تواند تمام ویژگی های عرفانی شاعر را برای مخاطبش بیان کند. لسان الغیب خوش تر از ما به لزوم همراهی شعر و موسیقی اشاره می کند:

راهی بزن که آهی بر ساز آن توان زد / شعری بخوان که با آن رطل گران توان زد

انتهای پیام / ۴۲