دانش > روبات– پیشرفت‌های ایران در زمینه روباتیک در سال‌های اخیر به‌رغم آنکه این علم تنها در چند دانشگاه ایران تدریس می‌شود، قابل توجه بوده است.
البته این پیشرفت‌ها که بیشتر در مسابقات بین‌المللی نمود پیدا می‌کند دال بر این نیست که کشور ما از نظر روباتیک وضعیت مطلوبی دارد. یکی از مشکلات دانش‌آموختگان این رشته در کشور این است که افراد کمی این رشته را می‌شناسند و اصلا می‌دانند روبات چیست. دیگر مشکل دانش‌آموختگان عدم‌اعتماد صنعت کشور به آنهاست. صنعتگران حاضرند چندین برابر آن هزینه کنند ولی از نیروی خارجی استفاده کنند. معضل دیگر این رشته کمبود امکانات دانشگاهی و قدیمی بودن امکانات فعلی آنهاست. کاربرد روبات‌ها در مدیریت شهری ازجمله موارد مهمی است که باید به آن پرداخت. در واقع روبات‌ها می‌توانند در شهر وظایف سختی نظیر امدادرسانی، اطفای حریق و جمع‌آوری زباله و مشارکت در طرح‌های عمرانی خطرناک را به‌عهده بگیرند. برای آگاهی بیشتر از نقش روبات‌ها در مدیریت شهری و وضعیت روباتیک و تحقیقات روباتیک در دانشگاه‌های کشور با بابک علی عسگری، سرپرست تیم روباتیک و مسئول «ارتباط با صنعت» دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.
- کاربرد روبات‌ها در زمینه مدیریت شهری چیست؟
اغلب زمانی از روبات استفاده می‌شود که حضور انسان در یک جا غیرممکن یا خطرناک باشد یا اینکه بخواهیم کاری به سهولت انجام گیرد. در هر زمینه‌ای از مدیریت شهری خواستار تسهیل امور باشیم می‌توانیم از روبات استفاده کنیم. از روبات امدادگر می‌توان در زمان وقوع حوادث غیرمترقبه در شهرها نظیر زلزله و سیل و همچنین در فعالیت‌های اطفای حریق آتش‌نشانی استفاده کرد. در واقع روبات‌ها می‌توانند هم به‌منظور شناسایی، جمع‌آوری و ارسال اطلاعات و هم امداد رسانی در محیط‌های شهری مورد استفاده قرار گیرند.
- تیم‌های روباتیک دانشگاه دماوند در چه مسابقاتی شرکت کرده‌اند و حائز چه رتبه‌هایی شده‌اند؟
در سال‌جاری در مسابقات جهانی مکزیک در rescue league (لیگ امدادگر) در بخش جابه‌جایی اجسام مقام اول را کسب کردیم. در فروردین‌ماه نیز در مسابقات ایران اوپن در لیگ امدادگر مقام اول را به‌دست آوردیم. در این مسابقات ۱۴کشور ازجمله آمریکا، فرانسه، هلند، پرتغال و مکزیک شرکت داشتند اما در مسابقات جهانی که در مکزیک برگزار شده بود ۴۰کشور حضور یافته بودند. سال ۱۳۸۹نیز در مسابقات امیرکبیر و جشنواره خوارزمی در لیگ روبات‌های مین یاب مقام دوم و روبات‌های لیگ مریخ‌پیما مقام سوم را از آن خود کردیم. در مسابقات سمای شیراز در سال۱۳۸۶ نیز مقام اول را کسب کردیم.
- کدام یک از روبات‌های امدادگر و مین یاب دارای تکنولوژی پیچیده‌تری هستند؟
روبات امدادگر.
- آیا طرح‌های مشابه دیگری نیز دارید و درصدد ساخت روبات در زمینه‌های دیگر یا ارتقای روبات‌های کنونی خود هستید؟
بله. برنامه‌های جدیدتری هم برای گسترش علم روباتیک و شرکت در مسابقات دیگر داریم. در حال انجام طرح‌هایی برای ارتقای روبات امدادگر هستیم، البته باید مجوز لازم را از سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی کسب کنیم. همچنین قصد داریم روی طرح‌هایی به‌منظور ساخت روبات‌های انسان‌نما (Humanoid) فعالیت کنیم. درصدد هستیم در آینده نیز طرح‌هایی جهت ساخت روبات غواص را به مرحله اجرا بگذاریم. مطالعات اولیه این طرح‌ها انجام شده است و در حال حاضر در انتظار مجوز برای ساخت این روبات‌ها هستیم.
- آیا تاکنون از روبات‌های امدادگر در عملیات امداد استفاده کرده‌اید؟
بله. در سال۱۳۸۲ و در زمان زلزله بم با یک روبات امدادگر که در زمان دانشجویی در دانشگاه قزوین ساخته بودیم در عملیات امداد زلزله‌زدگان حضور یافتیم. در همان زمان نیز روزنامه همشهری با ما یک گفت‌وگو در ارتباط با استفاده از روبات امدادگر در مناطق زلزله‌زده بم انجام داده بود. به‌طور خلاصه می‌توانم بگویم اساس کار برای ساخت یک روبات تحقیقاتی و صنعتی یکی است. برای ساخت روبات صنعتی بودجه بیشتری اختصاص می‌دهند و در نهایت روبات‌ها با قالب‌بندی صنعتی روانه بازار می‌شوند. می‌توان از روبات‌های تحقیقاتی در صنعت هم استفاده کرد، برد سنسور روباتی که در زمان تحقیقات یا مسابقات از آن استفاده می‌شود حداقل پنج متر و حداکثر ۲۰متر است، درحالی‌که برای ساخت یک روبات صنعتی باید با اختصاص هزینه‌ای بیشتر سنسوری ساخته شود که نیازهای محیط واقعی و صنعت را برآورده کند.
- روبات امدادگر استفاده شده در زلزله بم تحقیقاتی بود یا صنعتی؟
روبات امدادگری که در زلزله بم مورد استفاده قرار گرفته بود روباتی تحقیقاتی بود که برای شرکت در مسابقات سال ۲۰۰۳ ایتالیا ساخته شده بود. این روبات را جهت شناسایی مصدومین مورد استفاده قرار دادیم. روبات‌های امدادگری که در مسابقات شرکت داده می‌شوند، برای شناسایی مصدومین و جمع‌آوری اطلاعات از منطقه زلزله‌زده به‌کار می‌روند. این نوع روبات‌ها اطلاعات را جمع‌آوری و به تیم پشتیبان ارسال می‌کنند.
- در زمینه شناسایی مصدومین در زلزله بم روبات امدادگر موفق عمل کرد؟
بله، در زمان زلزله بم ما به همراه تیمی از اوکراین این فعالیت‌ها را انجام می‌دادیم. در آن زمان یک تیم آتش‌نشان دارای روبات زنده‌یاب نیز در مناطق زلزله‌زده بم فعالیت می‌کرد. حجم آوار بسیار زیاد بود و همین امر باعث می‌شد در مقاطعی ما به فکر روبات نباشیم و خود برای نجات مصدومان دست به‌کار می‌شدیم.
- این نخستین مشارکت یک روبات در امداد و نجات مصیبت‌دیدگان یک حادثه طبیعی در ایران بود؟
در ایران بله. البته نخستین کشوری که از روبات امدادگر در مناطق حادثه‌دیده استفاده کرد ژاپن بود. کشورهای ژاپن، آمریکا و آلمان دارای پیشرفته‌ترین تکنولوژی روباتیک هستند. چین هم امسال به جمع کشورهای پیشرفته در زمینه روباتیک اضافه شد. البته کشور ما هم در سال‌های اخیر در زمینه روباتیک به پیشرفت‌های خوب و قابل توجهی رسیده است.
- آیا روبات امدادگر خود را در فعالیت‌های امدادرسانی زلزله ورزقان شرکت دادید؟
خیر به‌دلیل شرکت روبات امدادگر در مسابقات جهانی مکزیک که در تیرماه سال‌جاری برگزار شد، چند قسمت از این روبات دچار آسیب شده بود و به همین دلیل متأسفانه نتوانستیم آن را در امدادرسانی به مناطق زلزله‌زده آذربایجان مشارکت دهیم.
- از چه زمانی به ساخت روبات در ایران به‌طور علمی پرداخته شد؟
رشته مهندسی روبات در سال۱۳۸۱ تاسیس شد و اکنون این رشته در دانشگاه‌های شاهرود و صنعتی همدان نیز تدریس می‌شود. اما این کافی نیست و با توجه به اهداف کشور و سند چشم‌انداز ۲۰ساله، هم‌اکنون باید در تمام دانشگاه‌های صنعتی تدریس شود؛ زیرا فراهم‌سازی بسترهای مناسب جهت ورود دانش‌آموزان و دانشجویان به عرصه علمی و صنعتی به‌ویژه در زمینه روباتیک می‌تواند آینده درخشانی را برای کشورمان به ارمغان آورد.
- توضیحاتی درباره تاریخچه ساخت روبات در دانشگاه دماوند ارائه می‌دهید؟
تیم روباتیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند در سال۱۳۸۷ تشکیل شده و تاکنون در لیگ مین یاب دستی جشنواره خوارزمی ۱۳۸۹، لیگ شبیه‌سازی فوتبال مسابقات آزاد ایران سال۲۰۰۸، مسابقات کشوری سما شیراز، مسابقات کشوری سبزوار و مسابقات بسیج دانشجویی کشور حائز مقام‌های برتر شده است. البته در سال‌های ۱۳۸۴تا ۱۳۸۷تیم‌هایی از دانشجویان و استادان واحد براساس علاقه‌مندی‌های فردی و به‌طور خودجوش در مسابقات مختلف شرکت کردند که حاصل آن ورود به جمع ۱۵تیم مرحله فینال شبیه‌سازی روبات‌های فوتبالیست بود.
RSS