هنگامی که عصب مدیان تحت فشار قرار گیرد، باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن (گزگز)، احساس ضعف و یا درد انگشتان و مچ دست می شود که سندرم تونل کارپال نامیده می شود.
تونل کارپال، راهروی باریکی است در کف و مچ دست که از استخوان و رباط تشکیل شده است. عصب مدیان که کارش کنترل حس و حرکت در انگشت شست و سه انگشت کناری آن است، از طریق همین تونل و همراه با تاندون های انگشتان دست، عمل خود را ایفا می کند.
هنگامی که عصب مدیان تحت فشار قرار گیرد، باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن (گزگز)، احساس ضعف و یا درد انگشتان و مچ دست می شود که سندرم تونل کارپال نامیده می شود.
علائم سندرم تونل کارپال
– درد و سوزن سوزن شدن انگشتان و مچ دست: این سندرم به آهستگی پیشرفت می کند. ابتدا، شما این درد را در شب و یا هنگامی که از خواب بیدار می شوید، حس می کنید.
در طی روز نیز هنگامی که چیزی را برمی دارید و یا رانندگی می کنید، درد و سوزن سوزن شدن را احساس می کنید. معمولا حرکت دادن انگشتان برای جلوگیری از سوزن سوزن شدن مفید است.
– احساس ضعف : ممکن است نتوانید انگشت شست و دو انگشت کناری آن را حرکت دهید، به سختی دستتان را مشت کنید و یا چیزی را بگیرید، اجسام از دستتان می افتند و به سختی دگمه های لباستان را می بندید.
– بی حسی: برخی از افراد مبتلا احساس می کنند که انگشت آنها ورم کرده است، در صورتی که هیچ ورمی وجود ندارد. این افراد تفاوت بین جسم گرم و سرد را به سختی تشخیص می دهند.
در خیاطان، آرایشگران و به طور کلی در افراد شاغلی که برای مدت طولانی بازوها و مچ دست حرکت می کنند، این سندرم بیشتر رخ می دهد
علل سندرم تونل کارپال
یک علت مشخص برای این سندرم وجود ندارد.
از آنجایی که تونل کارپال باریک و سفت است، هرگاه دچار ورم یا التهاب شود، عصب مدیان تحت فشار قرار می گیرد و درد شروع می گردد. علائم ممکن است در یک و یا هر دو دست دیده شوند.
افراد در معرض خطر سندرم تونل کارپال
– زنان سه برابر بی مردان دچار این سندرم می شوند، زیرا زنان دارای تونل کارپال کوچکتری هستند.
– افراد مبتلا به دیابت، نقرس، کم کاری تیروئید و آرتریت روماتوئید
– زنان باردار : معمولا ظرف چند ماه پس از زایمان، علائم از بین می رود.
– افرادی که دچار رگ به رگ شدن و یا شکستگی مچ دست شده اند.
– افراد چاق
سندرم تونل کارپال در چه شغل هایی بیشتر است؟
افراد تایپیست، بیشتر دچار این سندرم می شوند.
یک تحقیق در سال ۲۰۰۱ نشان داد افرادی که بیشتر از ۷ ساعت در روز با کامپیوتر (موس و کیبورد) کار می کنند، بیشتر دچار این سندرم می گردند.
افرادی که از ابزار ارتعاشی (مثل کندن زمین با مته) استفاده می کنند، بیشتر به این سندرم مبتلا خواهند شد.
در خیاطان، آرایشگران و به طور کلی در افراد شاغلی که برای مدت طولانی بازوها و مچ دست حرکت می کنند، این سندرم بیشتر رخ می دهد.
اگر درمان صورت نگیرد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
با گذشت زمان این درد ممکن است تا بازو و شانه نیز ادامه یابد. اگر درمان به موقع صورت نگیرد، این سندرم باعث تحلیل و از بین رفتن عضلات انگشت شست می گردد و با تاخیر در درمان ممکن است قدرت و حس دست هرگز برنگردد.
مشکلات شبیه به سندرم تونل کارپال
– آسیب عضلات، رباط ها و یا تاندون های دست
– آرتریت (ورم مفصل) انگشت شست و مچ دست
– مشکلات عصبی مانند نوروپاتی دیابتی
با تاخیر در درمان ممکن است قدرت و حس دست هرگز برنگردد
راه های تشخیص سندرم تونل کارپال
– آزمایش تینل : پزشک روی عصب مدیان ضربه می زند تا ببیند آیا باعث سوزش در انگشتان دست می شود یا نه.
– آزمایش فالن : پزشک، پشت دست شما را برای مدت یک دقیقه فشار می دهد تا ببیند آیا بی حسی و یا سوزن سوزن شدن را احساس می کنید یا نه.
– الکترودیاگنوستیک: در این آزمایش، الکترودهایی بر روی دست و مچ دست نصب می شوند و برای بررسی اندازه گیری سرعت انتقال عصبی، شوک الکتریکی کوچکی به فرد داده می شود.
– الکترومیوگرافی : در این آزمایش، پزشک برای سنجش فعالیت الکتریکی و آسیب عصب مدیان، سوزن های باریکی را در عضله دست فرو می کند.
راه‌های درمان سندرم تونل کارپال
هنگامی که عصب مدیان در کف و مچ دست تحت فشار قرار گیرد باعث ایجاد درد، بی حسی و گزگز انگشتان دست می شود. این مشکل، سندرم تونل کارپال نام دارد.
برای درمان این سندرم، پزشک ممکن است بستن مچ دست را برای مدتی توصیه کند.
تغییر حرکات تکراری (مثل تایپ کردن) و استراحت کردن در بین این حرکات نیز مفید است.
همچنین داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی مانند: ایبوپروفن و ناپروکسن به همراه کمپرس سرد باعث تسکین درد می شوند.
عمل جراحی
در صورتی که عمل جراحی لازم باشد، بیمار را به صورت سرپایی و با بی حسی موضعی عمل می کنند. در این عمل رباط پوشاننده تونل کارپال بریده می شود تا فشار کم شود.
برخی اوقات از طریق آندوسکوپی، یک شکاف بسیار کوچک را بوجود می آورند و دوربین کوچکی را داخل آن می کنند و با استفاده از آن دوربین، عمل جراحی را انجام می دهند.
بعد از این عمل ممکن است مقداری ورم و سفتی در ناحیه عمل شده داشته باشید. این ورم و سفتی با بالا بردن دست (بالاتر از سطح قلب) و حرکت دادن انگشتان برطرف می شود.
ممکن است برای چند هفته، نیاز به مچ بند داشته باشید تا زخم التیام یابد.
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد طب سوزنی به بازگرداندن عملکرد عصب مدیان و تسکین علائم سندرم کمک می کند
معمولا بعد از دو ماه، درد و ضعف از بین خواهد رفت.
ممکن است شش ماه تا یک سال طول بکشد تا کاملا بهبودی خود را دوباره بدست آورید.
دارو درمانی
تحت نظر پزشک استفاده از داروهای زیر توصیه می شود:
– استفاده از داروهای کورتیکواستروئید خوراکی و یا تزریقی. استروئیدها به طور موقت باعث کاهش التهاب اطراف عصب مدیان می شوند و علائم این سندرم را کم می کنند.
– تزریق بی حس کننده موضعی مانند: لیدوکایین
– دیورتیک ها باعث کاهش ورم می شوند.
– مکمل ویتامین B6 نیز برای این بیماران مفید می باشد.
تمرینات مقاومتی
هنگامی که علائم تونل کارپال فروکش کند، یک فیزیوتراپیست به شما کمک خواهد کرد که ورزش های کششی و تقویتی را برای جلوگیری از درد، بی حسی و ضعف انجام دهید.
فیزیوتراپیست می تواند راه های صحیح برای این کار را به شما یاد دهد تا دوباره عصب مدیان ملتهب نشود و علائم برنگردد.
طب مکمل
برخی از مطالعات نشان داده است که ماساژدرمانی و جابه جا کردن ستون فقرات از مچ، آرنج و بالای ستون فقرات می تواند موجب بهبودی سندرم تونل کارپال گردد.
همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد طب سوزنی به بازگرداندن عملکرد عصب مدیان و تسکین علائم سندرم کمک می کند.
بهتر است قبل از انجام این درمان های مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
شواهد زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه یوگا می تواند درد را کاهش دهد و بدن را قوی کند.
آیا می توان از تونل کارپال جلوگیری کرد؟
گرچه هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از ابتلا به این سندرم وجود ندارد، اما روش های زیر می تواند مفید باشند:
– قرار گرفتن صحیح و خوب مچ دست در حین کار تکراری
– صاف قرار دادن مچ دست و یا استفاده از آتل
– هنگام کار کردن، صاف قرار دادن مچ و عدم استفاده از آتل
– دوری از خم کردن و بالا بردن مچ به طور مکرر
– به طور مرتب انجام ورزش های کششی دست ها و مچ
– تکان دادن بازوها و پاها، خم شدن و تغییر موقعیت بدن در طول روز
۸ نکته درباره مچ درد (سندرم تونل کارپال)
به نکاتی درباره ی سندرم تونل کارپال (فشار به عصب میانی دست) توجه کنید:
۱- خواب رفتن و گزگز انگشتان دست که اکثرا با درد همراه است، از علائم اصلی این بیماری است.
۲- میزان بروز این بیماری در خانم‌ها بیشتر از آقایان است (حدود ۶ درصد در خانم‌ها و حدود ۶/۰ درصد در آقایان) و خانم‌ها در سنین ۳۰ تا ۶۰ سال بیشتر با این مشکل مواجه‌اند.
۳- در اوایل بیماری و یا در صورت خفیف بودن آن، این علایم فقط در هنگام استراحت یا خواب ایجاد می‌شوند، اما وقتی بیماری شدیدتر شد، علایم ذکر شده دایمی می‌شوند.
علائمی همچون افتادن اجسام از دست بیمار، از دست دادن مهارت انگشتان، ضعف و لاغری در برخی عضلات دست، به مرور با شدت یافتن بیماری ظاهر می‌شوند.
۴- عوامل زمینه‌ساز این سندرم متفاوت‌اند. شکل و آناتومی مچ دست در برخی افراد آنها را مستعد ابتلا به این سندرم می‌کند.
انجام کارهای تکراری(مثل تایپ کردن)، دیابت، کم‌کاری تیرویید، برخی بیماری‌های متابولیک و حتی بارداری می‌توانند از عوامل زمینه‌ساز باشند.
۵- اگر علایم فوق را دارید، حتما برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
با گرفتن یک نوار عصب و عضله و انجام چند معاینه ی ساده، این مشکل تشخیص داده می‌شود و اگر در مراحل اولیه درگیری عصب میانی دست باشید، تنها با بستن مچ بند و استفاده از فیزیوتراپی یا لیزر و گاهی با تزریق موضعی، مشکل شما حل خواهد شد.
۶- درمان‌های دارویی و تکنیک های خاص ورزشی نیز برای درمان کمک کننده‌اند. در موارد شدیدتر که بیمار به درمان طبی جواب نمی‌دهد، نیاز به عمل جراحی است که این عمل نسبتا ساده، برای باز کردن تونل و آزادسازی عصب انجام می‌شود.
۷- گمان نکنید هر کسی که دستش خواب می‌رود، لزوما به این بیماری مبتلاست، زیرا خواب رفتن دست علل دیگری نیز دارد، مثلا آسیب عصب‌های دیگر دست یا درگیری عصب در ناحیه ساعد، بازو، شانه و یا حتی گردن می‌تواند چنین علایمی را بروز دهد. گاهی وجود مشکلاتی در مغز و نخاع، علایمی این گونه را ایجاد می‌کند.
بنابراین مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق بیماری الزامی است.
۸- خانم‌های بارداری که علایم یاد شده را دارند، با اینکه معمولا پس از بارداری مشکل‌شان کاهش پیدا می‌کند، ولی گاهی اوقات، این مساله ادامه دار خواهد شد. لذا خانم‌های باردار نیز مانند دیگر خانم‌ها، نیازمند پیگیری و درمان هستند. حتی در طول بارداری می‌توان با درمان به موقع و تزریق موضعی، به بیمار کمک کرد.
دکتر داریوش الیاس‌پور – متخصص طب فیزیکی و توانبخشی / عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
تبیان
————————————————————————————————
مطلب مرتبط :
سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome) چیست؟