جام جم آنلاین: همه دارایی‌شان یک خانه قدیمی کلنگی بود، سال‌ها بود که در کنار هم روزها و شب‌ها گذرانده بودند، با همه سازهای زندگی ساخته بودند، سازهایی که خیلی وقت‌ها ناکوک بود، حالا زن تنها بود با یک نگاه مبهوت و گیج هرچند قامتش استوار بود، ولی انگار چیزی مبهوتش کرده بود، می‌گفت: «قرار بود خانه کلنگی‌مان را بکوبیم و آپارتمان بسازیم که آخر عمری سر بار بچه‌هامان نباشیم، ولی عمر شوهرم کفاف نداد، الان بعد گذشت شش ماه از فوتش آمده‌ام دنبال کارهای ساخت‌وساز و می‌گویند اختیاری برای این کار ندارم، این زندگی منه، من این زندگی رو ساختم، حالا از کی باید اجازه بگیرم؟! …
طبق ماده ۹۴۶ اصلاحی مصوب ۱۳۸۹ زن در صورت داشتن فرزند از همسر مرحومش، یک هشتم از اموال منقول، یک هشتم دیگر نیز از قیمت اموال غیرمنقول از جمله عرصه و اعیان ـ ساختمان و زمین ـ ارث خواهد برد و در صورتی که مرد هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زن یک چهارم اموال فوق است.
قانون ارث در قوانین مدنی ایران، مربوط به اولین قانون در حکومت رضا شاه است. از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۱ قوانین مدنی ایران با استفاده از قوانین کشورهای اروپایی و احکام شرع تدوین شد و بندی که در قوانین ارث توسط مجلس شورای اسلامی اصلاح شده، ماده ۹۴۶ قانون مدنی و مربوط به آن سال‌هاست.
تا پیش از اصلاحات قانون در سال‌های اخیر، زنان فقط از اموال منقول و از اعیانی اموال غیرمنقول (درخت و منزل) همسر متوفی خود سهم ارث داشتند و هیچ سهمی از عرصه (زمین) به آنها تعلق نمی‌گرفت و این تبعیض بیشتر در اینجا خودنمایی می‌کرد که زنان زیادى در زمین‌هاى کشاورزى و شالیزارها در کنار مردان خود کار مى‌کنند، اما همین زنان وقتى همسران خود را از دست مى‌دهند، از هیچ یک از این زمین‌ها ارثى نمى‌برند. این اصلاح قانونی، بسیاری از زنان را به زندگی مشترک امیدوار کرد.
گیس وگیس کشی در تقسیم ارث
همچنین ماده ۹۴۲ قانون مدنی می‌گوید: اگر مردی دارای دو یا چهار زن عقد دائم است، پس از مرگش در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از اموالش بین زنان به طور مساوی تقسیم خواهد شد. بنابراین اگر زنی که در عقد موقت مرد بوده ارث نخواهد برد.
در ماده ۹۴۳ قانون نیز آمده است: اگر مرد، زن خود را به صورت رجعی ـ طلاقی که به طور معمول انجام می‌شود ـ طلاق داده باشد و در زمان عده فوت کرده باشد زن از اموال شوهر ارث می‌برد.
زنان و حق ارث
در یک خانواده متعارف امروزی بویژه در جوامع شهری، زن و مرد هر دو یا شاغلند یا پا به پای هم مسئولیت‌های خانواده را به عهده دارند، حتی اگر زن خانه‌دار باشد، کار درخانه که معمولا مداوم و تکراری است نیز کار به حساب می‌آید.
در نظام‌های حقوقی، زن و مرد به طور مشترک تولیدکننده ثروت‌های خانواده هستند و طبعا به یک نسبت نیز در سهم‌بری از آن مشترکند.
برخی حقوقدانان معتقدند بر این اساس، قوانین ارث نیز باید طوری تنظیم شود که زن یا مرد، پس از فوت دیگری خود مالک نیمی از ثروت خانواده باشد و براساس قوانین ارث، از نیمه دیگر به طور مشترک همراه با فرزندانش، سهم ببرد.
بسیاری از فقها و حقوقدانان در این زمینه مباحث مختلفی ارائه کرده‌اند که نشان می‌دهد امروزه مسأله ارث یکی از دغدغه‌های متون حقوقی و فقهی است.
میترا پازکی‌زاده – جام‌جم
jamejamonline.ir – 22 – RSS Version