کسب و کار با اسانس‌های گیاهی

بعضی شغل‌ها قبل از آن‌که نیازمند پول باشد، دانش و مهارت می‌خواهد و البته قدری همت؛ تولید اسانس‌های گیاهی از این دسته مشاغل است یعنی شغلی که با وجود یک کاربر ماهر برپا می‌شود و به سوددهی می‌رسد.

کاربر اسانس‌های گیاهی، کسی است که از عهده تهیه، نگهداری، فروش، تشخیص رایحه‌ها و مخلوط کردن اسانس‌ها و راهنمایی مصرف آنها برمی‌آید و اطلاعات جامعی نسبت به اسانس‌های پرمصرف دارد.

برای این‌که فردی مهارت کاربری اسانس‌های گیاهی را به دست بیاورد، باید در دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای شرکت کند و ۲۰۸ ساعت (۷۴ ساعت آموزش تئوری و ۱۳۴ ساعت آموزش عملی) آموزش ببیند. این فرد باید از هوشیاری ذهنی برخوردار باشد و معلولیت حرکتی و بینایی نیز نداشته باشد.

این دوره مهارتی را هم زنان و هم مردان می‌توانند دنبال کنند، به شرطی که حداقل مدرک دیپلم داشته باشند و دوره کاربر گیاهان دارویی را نیز در مراکز فنی و حرفه‌ای گذرانده باشد.

چرا اسانس گیاهی؟

کشور ما ذخایری غنی از گیاهان دارویی دارد که می‌تواند منبع درآمدی مطمئن و پایدار برای بخش قابل توجهی از مردم باشد.

در ایران بیش از ۷۰۰۰ گونه گیاه دارویی وجود دارد که زاییده وجود ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم جهانی در کشورمان است، اما این استعداد طبیعی تاکنون بدرستی مورد استفاده قرار نگرفته چون صنایع تبدیلی و تکمیلی بویژه صنایع اسانس‌گیری در کشور ما آن طور که باید، رشد نکرده است.

این در حالی است که در دنیای پیشرفته امروز، اسانس‌ها منبع درآمد باارزشی هستند که اگر قرار باشد ما هم در این عرصه رقابتی قرار بگیریم، باید از روش‌های سنتی اسانس‌گیری ـ که قابلیت رقابت را از محصولات ما در بازارهای جهانی می‌گیرد ـ دست برداریم و به سمت فناوری‌های جدید برویم.

اسانس‌های گیاهی کاربردهای زیادی در دنیای امروز دارد؛ این اسانس‌ها به عنوان ماده نگهدارنده، طعم‌دهنده و عطردهنده طبیعی در صنایع غذایی، ماده معطر در صنایع تولید مواد آرایشی و بهداشتی و پیش ماده مورد نیاز بسیاری از صنایع شیمیایی مثل حشره‌کش‌ها به کار می‌روند، ضمن این‌که از آنها در تهیه انواع داروهای پزشکی و دانش آروماتراپی (عطر درمانی) نیز استفاده می‌شود.

اسانس یعنی درآمد

کشورهای جهان سوم بیشتر مواد خام می‌فروشند چون توان تولید مواد باارزش از مواد خام را ندارند، این مشکل کشور ما هم هست.

با استخراج اسانس از گیاهان، ارزش افزوده خوبی به دست می‌آید چون سود حاصل از فروش اسانس گیاهان ده‌ها برابر بیشتر از فروش محصول خام است.

این در حالی است که اسانس‌ها خیلی بهتر از مواد خام نگهداری می‌شوند. نگهداری مواد گیاهی خشک معمولا کار دشواری است که به انبارهای وسیع و کنترل دائمی دما و رطوبت نیاز دارد.

این در شرایطی است که مراقبت از این گیاهان در برابر آفات و بیماری‌ها نیز دشواری‌هایی دارد؛ در حالی که اگر این گیاهان به اسانس تبدیل شوند دیگر این مشکلات بروز نخواهد کرد. پس تولید اسانس، شغلی برد ـ برد است که همه حتی طبیعت از آن سود می‌برند.

روش کار

روش‌های استخراج اسانس با توجه به نوع گیاه، نوع اسانس و کیفیت مورد نظر در اسانس‌گیری متفاوت است. برای استخراج اسانس از روش‌هایی چون تقطیر با بخار آب، استفاده از حلال‌های شیمیایی، پرس سرد، استفاده از فشار بخار آب، گاز دی‌اکسیدکربن، آب جوش و خلا و… استفاده می‌شود.

از نظر فنی، روش آب جوش و خلا برای اسانس‌گیری از بسیاری از گیاهان دارویی مناسب است چون با این روش هم کیفیت اسانس به دست آمده مطلوب است و به علت ایمنی بیشتر، برای مشاغل خانگی نیز توصیه می‌شود.

اما اگر قرار است اسانس‌گیری نه در خانه که به صورت صنعتی انجام شود، حتما باید در کارگاه اتفاق بیفتد. یک واحد اسانس گیری بسته به نوع فعالیتش باید حداقل دارای بخش‌هایی مثل انبار مواد اولیه، خشک‌کن، دستگاه اسانس‌گیری و تجهیزات پس از اسانس‌گیری باشد که دستگاه اسانس‌گیری خودش باید دارای بخش‌هایی مثل منبع تولید حرارت، دیگ آب‌جوش، پمپ خلا، جداکننده و شیر تخلیه باشد.

به این قیمت‌ها توجه کنید

در صورتی که ساکن یکی از استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، کرمان، همدان، تهران، البرز، سیستان و بلوچستان یا مرکزی هستید، امکان خوبی برای راه‌اندازی واحد اسانس‌گیری خواهید داشت و در خانه یا در کارگاه با اسانس‌گیری از گیاهان، دو محصول جانبی عرقیات و تفاله به دست خواهید آورید که شما را به سوددهی خوبی می‌رساند.

به طور متوسط هر لیتر از عرقیات در بازار به قیمت ۲۰۰۰ تومان فروخته می‌شود، ضمن این‌که تفاله‌های باقیمانده از برخی گیاهان مثل گل محمدی نیز می‌تواند به مصرف صنایع مربا سازی برسد. پس با راه‌اندازی چنین شغلی می‌توان با یک تیر، چند نشان زد.

این در حالی است که طبق جدول نرخ خرید انواع اسانس گیاهان دارویی در سال ۹۰ می‌توان به ازای فروش هر​کیلوگرم اسانس گل محمدی ۶۰۰ هزار تومان، رزماری، اسطوخدوس و آویشن ۱۵ هزار تومان، نعنا ۸۵۰۰ تومان، شوید ۷۵۰۰ تومان و اکالیپتوس ۶۰۰۰ تومان به دست آورد که اگر این تولیدات در حجم زیاد باشد، سود قابل توجهی عاید بانیان آن می‌شود.

البته راه‌اندازی این خط تولید هزینه‌هایی نیز دارد؛ به طوری که احداث یک واحد کامل نیمه‌صنعتی اسانس‌گیری در حال حاضر نزدیک به۱۰۰ میلیون تومان هزینه نیاز دارد که می‌توان با ساده کردن سیستم و حذف دستگاه‌های غیرضروری با حدود ۱۰ میلیون تومان نیز در قالب مشاغل خانگی، یک کارگاه برپا کرد.

پس برای آنهایی که توان احداث واحد نیمه صنعتی را ندارند، اسانس‌گیری در قالب مشاغل خانگی بهتر و کم دردسرتر است چون در آن صورت مشکلاتی نظیر حمل و نقل، نوسان قیمت مواد اولیه و نوسان بازارهای خرید ـ که واحدهای نیمه‌صنعتی با آن مواجهند ـ برایشان کمرنگ‌تر خواهد بود.