مالاریا، در راه کنترل

سلامت > تحقیقات– محقق ایرانی دانشگاه پلی‌تکنیک ویرجینیا با همکاری محققان دیگر موفق به کشف گونه جدیدی از پشه‌های دارای پتانسیل مرگبار انتقال مالاریا شدند که از تاریخچه تکاملی پیچیده‌ای برخوردار است

به گزارش ایسنا، بر اساس پژوهش منتشر شده توسط مریم کمالی، استادیار گروه حشره‌شناسی در دانشگاه ویرجینیا، گونه‌های پشه نزدیک به آفریقایی چندین بار در دوره تکاملی خود توانایی انتقال مالاریا به انسان را از سر گرفته‌اند.

کشف این محقق می‌تواند به دانشمندان در کنترل مالاریا کمک کرده و برای شناسایی و هدف قرار دادن تغییرات خاص ژنتیکی مرتبط با ظرفیت انتقال یک انگل کاربرد داشته باشد.

مالاریا باعث بیش از ۹۰۷ هزار مرگ در سال است که عمدتا در میان کودکان کشورهای جنوب صحرای آفریقا بروز می‌کند. پشه‌های آنوفل که بیشتر میان طلوع و غروب آفتاب قربانیان خود را نیش می‌زنند، انگل مالاریا را با گسترش انگل پلاسمودیوم منتقل کرده و در کبد انسان چند برابر شده و سلول‌های قرمز خون را عفونی کنند؛ اما به گفته سازمان جهانی بهداشت، از میان بیش از ۴۰۰ گونه پشه متعلق به دسته آنوفل، تنها ۲۰ گونه ناقل موثر مالاریا به انسان شناخته شده‌اند.

خطرناک‌ترین گونه، پشه آنوفل ماده بوده که تصور می‌شد اخیرا توانایی انتقال مالاریا در آن تکامل یافته است اما کشفیات دانشمندان ویرجینیا نشان داده که این گونه‌ها در حقیقت از لحاظ ژنتیکی به یک تبار اجدادی قدیمی‌تر مرتبط هستند.

این دانشمندان از تحلیل‌های کروموزومی برای مقایسه ترتیب‌های ژنتیکی در پشه‌ها در داخل و خارج از خانواده پشه‌های ماده برای پیگیری ارتباطات تکاملی استفاده کردند.

کمالی اظهار کرد: گونه‌های خارجی به عنوان یک گروه مرجع برای درک ارتباط تکاملی در میان پشه‌های آنوفل ماده محسوب می‌شوند. هدف ما تعیین چگونگی برخاست گونه‌های مختلف در مجموعه پشه‌های آنوفل بوده که با وجود ظاهر مشابه از رفتارها و ظرفیت‌های متفاوت برای انتقال مالاریا به انسان برخوردارند.

دانشمندان در زمان تعیین تاریخچه تکاملی پشه‌های آنوفل ماده توانستند شکاف‌هایی را در دی‌ان‌ای آنها شناسایی کنند که به ترتیب‌های کروموزومی جدید منجر می‌شود. این محققان از این ترتیبات مجدد برای نمایش تکامل تکرار شده قابلیت انتقال یک انگل در یک سبک عقب و جلو استفاده کرده‌اند.

به گفته شاراکف، این انعطاف توقف و حرکت می‌تواند به محققان در درک بهتر ذات ظرفیت پشه‌ها در انتقال مالاریا کمک کرده و دلیل این انععطاف ژنتیکی را به پرسش بکشد.