مرگ ۱۸ نفر در ۱۱۶ سال المپیک

طی ۱۱۶ سال گذشته یعنی از سال ۱۸۹۶ که اولین دوره بازی‌های المپیک نوین در زادگاه المپیک یونانیان یعنی آتن برگزار شد، تاکنون ۲۹ دوره بازی‎های تابستانی المپیک برگزار شده است که ۱۸ کشور آمریکایی (آمریکای شمالی)، اروپایی و آسیایی میزبانی آنها را برعهده داشته‎اند. (با احتساب سه دوره بازی‎های المپیک که میزبانان آنها مشخص بود اما برگزار نشد).

میزبانان ۲۹ دوره گذشته بازی‏های المپیک بعضا بیشتر از یک بار و در شهرهای مختلف برگزارکننده این بازی‎ها بوده‌اند. بازی‎های المپیک تابستانی که شمار شرکت کنندگان در آنها به مراتب بیشتر از بازی‎های المپیک زمستانی است که پس از گذشت هفت دوره از بازی‏های تابستانی (با احتساب یک دوره که برگزار نشد) و از سال ۱۹۲۴ در فرانسه آغاز شد، در طول برگزاری در ادوار مختلف شاهد اتفاقاتی بود که در نوع خود جالب توجه بوده‎اند.

حتی برخی از ادوار بازی‎های المپیک با وجود مشخص بودن میزبان به دلیل جنگ جهانی برگزار نشد یا اینکه برخی از کشورها حضور در برخی از ادوار بازی‏های المپیک را بنا به دلایلی تحریم کردند. در طول تاریخ ۱۱۶ ساله بازی‏های تابستانی المپیک رشته‏های زیادی به منشور این بازی‏ها گنجانده شدند و در مقابل برخی رشته‎ها هم کنار رفتند.

در طول برگزاری بازی‌های المپیک ۱۸ نفر به دلیل جنگ، انفجار بمب و دوپینگ جان خود را از دست دادند. ۱۸ سال پس از بازگشایی بازی‎های المپیک، این بازی‎ها صاحب پرچم شدند اما ۶ سال طول کشید تا این پرچم برافراشته شد. همانگونه که مشعل یکی از نمادهای همیشگی المپیک بوده است اما حمل آن از یازدهمین دوره این بازی‏ها آغاز شد.

میزبانی ۱۸ کشور در ۲۱ شهر

یونان برگزارکننده اولین دوره بازی‎های المپیک تابستانی در عصر نوین بود که سال ۱۸۹۶ و به میزبانی آتن برگزار شد. از آن سال تاکنون آمریکا (چهار میزبانی)، بریتانیا و آلمان (سه میزبانی)، فرانسه و ژاپن (دو میزبانی)، بلژیک، هلند، فنلاند، ایتالیا، مکزیک، کانادا، شوروی، کره جنوبی، اسپانیا، یونان و چین (یک میزبانی) کشورهایی بوده‎اند که امتیاز برگزاری بازی‏های المپیک به آنها داده شده است. (با احتساب سه دوره بازی‏هایی که برگزار نشد). ضمن اینکه هیچ وقت با پیشنهاد کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی برای میزبانی المپیک موافقت نشد.

در مجموع ۲۱ شهر تا به امروز برگزارکننده بازی‎های المپیک بوده‏اند. در این میان لندن با سه میزبانی بیشتر از دیگر شهرها محل رقابت شرکت کنندگان در المپیک بوده است اگرچه یکی از میزبانی‌های این شهر به دلیل لغو کلی بازی‏ها به سرانجام نرسید. ضمن اینکه برخی از شهرها هم به صورت مشترک میزبان المپیک بوده‌اند.

دیگر اینکه  پس از میزبانی کشورهای آمریکایی و اروپایی، ژاپن اولین کشور آسیایی بود که به عنوان میزبان بازی‏های المپیک انتخاب شد. قرار بود ژاپنی‎ها سال ۱۹۴۰ به صورت متوالی در ساپورو و توکیو المپیک زمستانی و تابستانی را برگزار کنند اما هر دو بازی‎ها به دلیل جنگ لغو شد. البته ۲۴ سال بعد بالاخره ژاپن موفق شد بازی‎های المپیک را برگزار کند. آنها در توکیو هجدهمین دوره این بازی‏ها را برگزار کردند.

المپیک مانع از جنگ نشد

“بارون پیر فردی دو کوبرتن” که به همت وی بازی‎های المپیک در عصر نوین بازگشایی شد، امید زیادی داشت که برگزاری این بازی‎ها مانع از جنگ و خونریزی شود اما چنین نشد چون پس از گذشت پنج دوره از بازی‎های المپیک، سال ۱۹۱۶ بازی‌های المپیک آلمان به دلیل جنگ جهانی اول لغو شد و بعد از آن هم کشورهای پیروز در این جنگ مانع از حضور کشورهای مغلوب در المپیک آتی شدند. جنگ جهانی دوم هم باعث شد این بازی‎ها طی دو دوره متوالی در سال‎های ۱۹۴۰ و ۱۹۴۴ برگزار نشود.

کشتار مونیخ

“کشتار مونیخ” نام واقعه‏ای است که سال ۱۹۷۲ و در جریان بیستمین دوره بازی‏های المپیک روی داد. آلمانی‏ها در مونیخ برگزارکننده این دوره از بازی‏ها بودند که طی آن سربازان فلسطینی ۱۱ نفر از اعضای تیم المپیکی رژیم اشغالگر قدس را به گروگان گرفتند. پس از آن و طی یک حمله آزادسازی که البته نافرجام بود ۹ ورزشکار، ۵ نفر از گروگانان و یک پلیس کشته شدند.

مرگ با انفجار بمب

مرگ دو نفر و زخمی شدن بیش از ۱۰۰ نفر در اثر انفجار بمب از اتفاقات تاریخی در جریان ادوار بازی‎های المپیک بود. این اتفاق سال ۱۹۹۶ به هنگام میزبانی آمریکایی‏ها در آتلانتا روی داد. تئوری‌های مختلفی در این مورد گفته شده که البته بیشتر آنها از “اریک رابرت رودلف” به بمب گذاری و محکوم شدن وی به بمب گذاری حکایت دارد. به این بهانه از بعد از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تاکنون به منظور جلوگیری از فعالیت‌های تروریستی احتمالی، شرایط امنیتی سختی روی بازی‎های المپیک اعمال می‌شود.

غیبت، محرومیت و تعلیق

اتحاد جماهیر شوروی تا بازی‎های المپیک ۱۹۸۲ هلسینکی در این بازی‎ها شرکت نکرده بود و در مقابل برگزارکننده بازی‌های بین‏المللی به نام “اسپارتاکاید” بود. این بازی‎ها محل رقابت ورزشکاران و هوادارنی بود که بازی‎های المپیک را تحریم کرده یا محروم از حضور در آن بودند.

آفریقای جنوبی هم به دلیل مخالفت با سیاست آپارتاید در این کشور از سال ۱۹۴۶ به مدت ۲۸ سال از این بازی‌ها محروم شده بود. ورزشکاران افغانستان هم از سال ۱۹۹۹ به مدت سه سال در میادین المپیک غیبت داشتند چون حضورشان تعلیق شده بود اما آنها پس از سقوط رژیم طالبان از المپیک دو دوره پیش به این بازی‌ها بازگشتند.  

سلامی که به اخراج منجر شد

“اوری براندیژ”، رئیس وقت کمیته بین‏المللی المپیک در بازی‏های ۱۹۶۸ مکزیک دستور به بازگرداندن دو دونده آمریکایی به کشورشان داد و حتی تهدید کرد که در صورت انجام نشدن اینکار تیم دوومیدانی آمریکا اخراج خواهد شد چون دو دونده متهم یعنی “تامی اسمیت” و “جان کارلوس”  پس از پیروزی در رقابت‏های ۲۰۰ متر به نشانه جنبش حمایت از حقوق سیاهان سلام نظامی با مشت‌های گره خورده داده بودند.

کشورهایی که المپیک را تحریم کردند

هلند، اسپانیا و سوئیس به دلیل شورش مجارستانی‏ها و کامبوج، مصر، عراق و لبنان به دلیل بحران کانال سوئز بازی‌های المپیک ۱۹۵۶ ملبورن را تحریم کردند. گوانا و ۲۱ کشور آفریقایی نیز المپیک ۱۹۷۶ کانادا را تحریم کرده بودند. مسئولان برگزارکننده المپیک ۱۹۷۶ کانادا به جمهوری خلق چین (تایوان) اعلام کردند که نمی‎تواند با این نام در بازی‏ها شرکت کند. بر همین اساس تایوان تا سال ۱۹۸۴ غایب المپیک بود و پس از آن هم با نام چین‎تایپه وارد المپیک شد.

المپیک ۱۹۸۰ مسکو تنها با حضور ۸۰ کشور برگزار شد چون این بازی‎ها از سوی ایالت متحده و ۶۴ کشور غربی دیگر تحریم شده بود. المپیک بعدی نیز در غیاب اتحاد جماهیر شوروی و ۱۴ عضو بلوک شرق – به جز رومانی – برگزار شد که مدعی بودند امنیت ورزشکاران‌شان تامین نیست.

کره شمالی نیز یکی از کشورهای تحریم کننده در طول تاریخ بازی‎های المپیک بود. این کشور در المپیک ۱۹۸۸ در اعتراض به اینکه با کره جنوبی میزبان مشترک نیست، حضور در بازی‎ها را تحریم کرد. گروه‎های طرفدار محیط زیست نیز المپیک پیشین را تحریم کردند چون چینی‎ها بخشی از جنگل‌های استوایی در اندونزی را برای این بازی‌ها خریداری کرده بودند.

پرخوری تاریخی میراسماعیلی!

آرش میراسماعیلی، جودوکار کشورمان در المپیک ۲۰۰۴ آتن به دلیل پرخوری قصدی از مبارزه با “ایهود واکس” اسرائیلی محروم شد چون بیش از حد اضافه وزن پیدا کرده بود.

کمک به پرنده سیاهپوست برای مبارزه با تبعیض نژادی

“لو زلانگ” دونده‏ای بود که روح ورزشکاری را در المپیک ۱۹۳۶ آلمان به نمایش گذاشت.  وی با کمک به “جسی اونز”، دونده و پرنده سیاه پوست در مسابقه پرش طول، باعث قهرمانی او شد و خود در رده دوم قرار گرفت.

اولین ورزشکار المپیکی که دوپینگ کرد

ورزشکاران از اوایل قرن بیستم به استفاده از مواد نیروزا روی آوردند. “هانس گونار لیلینوال” سوئدی اولین ورزشکار در میان المپیکی‌ها بود که نتیجه آزمایش دوپینگش مثبت اعلام شد و مدال برنز خود را از دست داد. “بن جانسون” دونده دو سرعت کانادایی هم یکی از ورزشکارانی بود که در المپیک ۱۹۸۸ کره جنوبی به دلیل دوپینگ رد صلاحیت شد و این در حالی است که او برنده دوی صد متر شده بود.

استفاده ازمواد نیروزا در المپیک با وجود آنکه از سوی کمیته بین‎المللی المپیک منع شده بود، در ادوار مختلف ادامه داشت تا جائیکه سال ۱۹۹۹ آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ به منظور مبارزه جدی‎تر با این پدیده شوم تاسیس شد.

اولین و آخرین مرگ دوپینگی در المپیک

استفاده از مواد نیروزا در جریان بازی‎های المپیک مرگ هم در پی داشت البته فقط برای یکبار؛ این اتفاق برای “کنت انه مارک” دانمارکی در المپیک ۱۹۶۰ ایتالیا رخ داد. این دوچرخه سوار در حین مسابقه به زمین خورد و فوت کرد. استفاده از آمفتامین دلیل مرگ وی عنوان شد.

پرچم المپیک با تاخیر برافراشته شد

هجده سال پس از بازگشایی دوباره المپیک یعنی در سال ۱۹۱۴ این بازی‎ها صاحب پرچم شد اما این پرچم ۶ سال پس از تولدش در المپیک ۱۹۲۰ بلژیک برافراشته شد. پرچم المپیک دربرگیرنده معروف‌ترین نماد این بازی‎ها یعنی حلقه‎های المپیک است. پنج حلقه‎ای که به نشانه اتحاد پنج قاره و به رنگ‎های قرمز، آبی، سبز، زرد و سیاه روی زمینه‎ای سفید قرار گرفته‎اند.

اولین حمل کننده مشعل المپیک

آتش المپیک یا همان مشعل که نماد بازی‎هاست و نقش مهمی در مراسم افتتاحیه دارد، در اداور مختلف بازی‌ها توسط دوندگان به صورت امدادی حمل می‌شود. مشعل المپیک در عصر نوین همزمان با المپیک ۱۹۲۸ هلند وارد بازی‌ها شد اما برای نخستین بار در المپیک برلین و توسط “کارل دیم” با حمایت “گوبلز” انجام شد.

افزایش تدریجی رشته‎های المپیک

اگر مسابقات قایقرانی در نخستین دوره المپیک نوین به دلیل شرایط نامناسب جوی لغو نمی‎شدند، این رشته در کنار ۹ رشته دیگر برگزار شده در این بازی‏ها یعنی دوومیدانی، دوچرخه‌سواری، شمشیربازی، ژیمناستیک، وزنه برداری، تیراندازی، شنا و کشتی قرار می‏گرفت. پس از برگزاری این دوره از بازی‏ها به تدریج رشته‏های زیادی به فهرست ورزش‏های المپیکی اضافه شدند و در مقابل برخی هم حذف شدند.

بدمینتون و تکواندو از رشته‏هایی بودند که ابتدا به صورت نمایشی در المپیک اجرا می‏شدند و برندگان آنها هم از قهرمانان رسمی المپیک محسوب نمی‎شدند اما در نهایت جزو رشته‏های رسمی المپیک شدند. والیبال ساحلی و اسنوبورد از رشته‌های جدید اضافه شده به المپیک هستند. در مقابل مسئولان برگزارکننده المپیک برخی رشته‏های کم طرفدار یا پرهزینه را از این بازی‏ها کنار گذاشته‏اند. آنها تصمیم دارند از امسال بیسبال و سافت بال را از برنامه المپیک خارج کنند. در کل ورزش‌هایی که تحت نظارت فدراسیون‌های بین‌المللی هستند و فهرست آن در ماده ۶۴ منشور المپیک آمده است، شامل برنامه‏های المپیک می‌‏شوند.

ترین‎های المپیک

طی ۱۱۶ سال گذشته ۲۹ دوره بازی‏های المپیک برگزار شده است. در این میان المپیک ۱۹۳۶ برلین به المپیک هیتلری یا نازیسم معروف شد. المپیک ۱۹۸۴ لس آنجلس با شکوه‎ترین المپیک بود. از نظر هزینه سرانه پرخرج ترین المپیک هم مربوط به بازی‏های ۱۹۶۴ توکیو بود. دومین دوره بازی‏های المپیک هم که سال ۱۹۰۰ در فرانسه برگزار شد، ضعیف‎ترین بازی‏ها بود. (مهر)