مطالعه در ایام ماه مبارک رمضان

برای شما به عنوان دانش‌آموز مقطع پیش‌دانشگاهی یا فارغ‌التحصیلان عزیز توجه و تأکید اول بر افزایش ساعات مطالعه وجود دارد. تمامی افرادی که توصیه‌گر شما در امور درسی هستند اعم از معلمان، اولیا و… از شما می‌خواهند که با بالابردن ساعت‌های مطالعه روزانه و هفتگی به بهبود وضعیت درسی خود بپردازید. اولین مطلبی که برای مطالعه شما در این قسمت اشاره به آن ضروری به نظر می‌رسد ساعات مطالعه مطلوب هفتگی، روزانه و همچنین تعداد ساعات مطالعه مورد نیاز برای هریک از دروس است که توجه به آن می‌تواند نقشی مؤثر در تنظیم ساعات درسی و افزایش بازدهی دروس برای شما داشته باشد.

ساعات مطالعه ماه اول سال تحصیلی از اهمیت خاصی برخوردار است،‌ بالا بودن حجم مطلوب درسی از یک طرف و اضطراب غالب بر دانش‌آموزان از دیگر سو موجبات پایین آمدن توان ذهنی و جسمی دانش‌آموزان را فراهم ‌می‌آورد ؛ عوامل ذکر شده در کنار بی‌نظمی‌های معمول ماه اول سال از جهت برنامه کلاسی یا موارد تدریسی دبیران، موجبات کم شدن طبیعی ساعات مطالعه ایشان را ایجاد می‌کند.

اصولا ساعات مطالعه مناسب و منظم برای یک دانش‌آموز در ماه اول سال تحصیلی حدود ۴۰ـ ۳۵ ساعت در هفته است که البته بیشتر دانش‌آموزان به این ساعات دست نیافته و در نتیجه تبعات منفی ساعات مطالعه نامطلوب تا مدت‌ها برایشان باقی می‌ماند.

با توجه به قرار گرفتن ماه رمضان در ماه ابتدایی سال مطمئنا هم میزان مطالعه و هم نحوه مطالعه دانش‌آموزان دچار تغییر و جابه‌جایی خواهد بود.

از لحاظ ساعات مطالعه با توجه به توان مطالعاتی شما و البته برنامه‌های درسی ایام هفته و همچنین در نظر گرفتن شرایط ویژه ماه رمضان به نظر می‌رسد برای هر هفته در یک ماه جاری ۴۰ـ۳۵ ساعت مطالعه مطلوب و نتیجه‌بخش باشد. برای توزیع این ساعات مطالعه برای هر یک از دروس نیز پیشنهاد می‌گردد.

گروه دروس عمومی مشترک بین تمامی رشته‌ها عبارتند از: درس عربی برای دوستان رشته ریاضی و تجربی بسیار تعیین‌کننده است. این درس به دلایل زیاد که در این قسمت نیازی به اشاره نیست، برای داوطلبان دو رشته فوق جذاب نیست. به همین دلیل معمولا هم در قبل از کنکور و در زمان مطالعه و هم در جلسه کنکور پایین راندمان را به این درس اختصاص می‌دهند. جدای ارائه از راهکار برای این درس بهتر است از هم‌اکنون و در ابتدای برنامه‌ریزی نگاهی ویژه به این درس داشته باشید تا بتوانید از نقش تعیین‌کنندگی آن بهره ببرید. برای داوطلبان رشته انسانی دو درس زبان انگلیسی و دین و زندگی حائز نقش موثر و کلیدی هستند. به‌رغم این که تصور ذهنی جامعه این است که دانش‌آموزان رشته انسانی باید دروس خواندنی را بهتر بیاموزند، اما این درس نقش تعیین‌کننده‌تری پیدا کرده است.

گروه دروس اختصاصی

​درس شیمی در سال‌های اخیر برای داوطلبان رشته ریاضی در بین دروس اختصاصی نقش مهمی دارد. ضرایب درس‌های این گروه به شرح: مجموعه دیفرانسیل و پایه ٣، ریاضی گسسته و جبر و احتمال ۵/١، هندسه تحلیلی و پایه ۵/١، فیزیک و فیزیک پایه ۵/٢ و شیمی ۵/١ است. برای مثال در هفته‌ای که ٢٠ ساعت برای اختصاصی‌ها زمان اختصاص داده‌اید سهم دیفرانسیل ۶ ساعت است.

درس ریاضی برای داوطلبان گروه پزشکی بسیار تعیین‌کننده است، چرا که داوطلبان این رشته در‌ ‌درس‌های زیست و شیمی بسیار قوی عمل می‌کنند، ضرایب پیشنهادی برای دروس این رشته عبارتند از: مجموعه دروس زیست ٣، ریاضیات ۵/٢، فیزیک ۵/١، شیمی ۵/٢ و زمین شناسی ۵/٠.

​مجموعه دروس تاثیرگذار برای دانش‌آموزان رشته انسانی از یک درس فراتر است. دروس اقتصاد، روان‌شناسی، علوم اجتماعی و فلسفه و منطق همگی در نتیجه تراز شما نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. معمولا این گروه از داوطلبان به دلایل متعدد با دروس ریاضیات ارتباط خوبی ندارند، ادبیات و عربی را هم در حد مطلوب نتیجه می‌گیرند، اما توجه خاصی به این دروس می‌تواند رتبه شما را در گروه آزمایشی به میزان قابل توجهی جابه‌جا کند. بنابراین ضرایب این گروه عبارتند از: ادبیات تخصصی ۵/٢، عربی تخصصی ۵/٢، روان‌شناسی ۵/١، فلسفه و منطق ۵/١، اقتصاد ١، علوم اجتماعی ١ تاریخ و جغرافیا ٧۵/٠، ریاضیات ٢۵/١.

تذکر: برخی از داوطلبان رشته تجربی و انسانی می‌پرسند که آیا می‌توانند از مطالعه درس زمین‌شناسی یا تاریخ و جغرافیا با توجه به علاقه شخصی به یک رشته و وجود ضریب صفر یا کم برای آن زیر گروه خودداری کنند یا زمان آن را به درس دیگری اختصاص دهند؟ پاسخ روشن است. قبلا هم گفته‌ام هر درس در کنکور دارای اهمیت خاص خود است؛ بنابراین نمی‌توان از مطالعه یک درس صرف نظر کرد.

​ توجه: البته میزان ساعات مطالعه هر درس را حجم کارهای دبیران و آزمون‌های مرکز تعیین می‌کنند و معمولا همه‌ دانش‌آموزان متناسب با ساعات مورد نیاز برای پاسخگویی به این امور به مطالعه می‌پردازند، لکن تلاش برای دست یافتن به ساعات مطالعه فوق‌الذکر یکی از عوامل نتیجه‌گیری مطلوب برای شما محسوب می‌شود.

برای مطالعه در ایام هفته و با توجه به ایام ماه رمضان پیشنهاد می‌گردد:

۱ـ ساعات قبل از افطار: در ساعات قبل از افطار در روزهایی که در مدرسه حضور دارید بازدهی مطالعه تا حد زیادی کاهش می‌یابد که همین امر موجب می‌شود بیشتر دانش‌آموزان این ایام را از دست داده و کمتر مطالعه می‌کنند.

پیشنهادی که برای این مطلب وجود دارد این است که شما حدود ۵/۱ تا ۲ ساعت از ایام قبل از افطار را برای مطالعه دروس عمومی همچون معارف یا ادبیات یا عربی اختصاص دهید؛ با اختصاص این زمان هم از اوقات کم بازده قبل از افطار به نحو مطلوب‌تری بهره برده‌اید و هم مطالعه دروس عمومی شما محدود به ساعات قبل از افطار گردیده و می‌توانید به نحوی مطلوب از ساعات پس از افطار برای مطالعه دروس اختصاصی بهره‌برداری کنید.

۲ـ ساعات مطالعه دروس اختصاصی: با توجه به مطالب بیان گردیده به نظر می‌رسد ساعات پس از افطار زمان مناسبی برای مطالعه دروس اختصاصی محسوب می‌گردد؛ پیشنهادی که برای مطالعه این دروس وجود دارد آن است که در ساعات اولیه پس از افطار و به منظور رسیدن به یک تمرکز مطلوب مطالعه را با حل تست در یک درس اختصاصی به مدت حدود ۶۰ دقیقه آغاز کنید تا در این فرصت زمانی ۴۵ تا ۶۰ دقیقه‌ای تا حدی به شرایط مطلوب دست یابید. پس از آن زمان‌های مطالعه خود را ۷۵ دقیقه و ۱۵ دقیقه استراحت تنظیم کنید.

۳ـ مطالعه در ساعات شب/ مطالعه پس از سحر: ایام ماه رمضان فرصت مناسبی است که شما یکی از ساعات مطالعه که در ادامه ذکر می‌گردد، در برنامه درسی خود داشته باشید؛ یا شب‌ها تا حدود ۲ تا ۳ شب به مطالعه بپردازید و بعد تا هنگام عزیمت به مدرسه استراحت کنید یا تا حدود ساعت ۵/۱۱ شب مطالعه داشته باشید و حدود ۲ تا ۳ ساعت پس از سحر را نیز برای مطالعه اختصاص دهید.

اصولا‌ مکانیسم بدن در ایام ماه رمضان ایجاب می‌کند تا حدی احساس کسالت و خستگی به صورت همیشگی برای انسان وجود داشته باشد؛ اما به همان میزان بدن انسان تحمل استراحت و خواب کمتر را نیز خواهد داشت، البته ساعات قبل از افطار تمایل به استراحت بیشتر وجود دارد و در ساعات پس از افطار نیز در دو مقطع حدود یک ساعت پس از افطار و نیز در حدود ساعت ۱۱ شب تمایل به خواب در بین افراد وجود دارد.

۴ـ نکات کلی مطالعه ایام ماه رمضان: الف: با توجه به شرایط ویژه ماه رمضان سعی کنید تمامی امور غیردرسی و فوق برنامه خود را تا حد امکان تقلیل داده یا حتی تعطیل کنید؛‌ توجه کنید با توجه به کاهش توان جسمی و ذهنی و البته شرایط طبیعی اجتماع اطراف شما در این ایام به نظر اوقات استراحت بیشتر و زمان‌های کار کمتر به نظر می‌رسند، ولی این ماه برای شما با توجه به شرایط ویژه‌ای که در آن قرار دارید ‌باید به یکی از بهترین ماه‌های مطالعه تبدیل شود.

ب: با توجه به فضایل بی‌شمار این ماه همه افراد سعی می​کنند تا حدی امور مذهبی بیشتری را نسبت به ایام معمول در برنامه کاری خود قرار دهند، ولی برای شما با توجه به شرایط ویژه‌ای که در آن قرار دارید اولویت اصلی مطالعه مطلوب در این ایام است پس عاقلانه‌تر آن است که زمان کمتری را نسبت به شرایط معمول صرف اموری از این دست کنید و بیشتر ساعات خود را به مطالعه اختصاص دهید، ضمن این‌که مطالعه و تفکر در این ماه خود نیز از برترین عبادات است.

ج: با توجه به سنت‌های معمول در اجتماع خانواده‌ها سعی می‌کنند بیشتر اوقات این ایام هنگام افطار یا مهمانی بروند یا از مهمانان‌ پذیرایی کنند که در هر دو صورت شما یک روز درسی خود را از دست خواهید داد. حال شما به عنوان یک دانش‌آموز پیش دانشگاهی تا حد امکان ‌باید بیشتر ساعات خود را به‌تنهایی و در محیطی مناسب و آرام برای مطالعه صرف کنید؛ در غیر این صورت در پایان ماه رمضان ضربه بسیار زیادی از جهت درسی و ذهنی بر شما وارد خواهد شد.

عبدالرحمن مصیبی/ مشاور تحصیلی