مهریه عروس خانمها در عهد قجر

۰۸خردادماه،

برای «افتخارالدوله» دختر بزرگ ناصرالدین‌شاه خواستگار آمده بود. داماد تحصیل‌کرده فرنگ بود و در فرانسه هم زندگی می‌کرد.

برای «افتخارالدوله» دختر بزرگ ناصرالدین‌شاه خواستگار آمده بود. داماد تحصیل‌کرده فرنگ بود و در فرانسه هم زندگی می‌کرد. پدرش از ملاکین بزرگ بود و مادرش از فرزندان فتحعلی‌شاه. این جناب معیرالممالک داماد برای خواستگاری افتخارالدوله آمده بود ایران و بعد از پسندیدن دختر، به عنوان مهریه عروس این موارد را تقبل کرده بود: «سه پارچه آبادی در یزد، یک کمربند طلا، یک نیم تاج مرصع، ده دست لباس فرنگی»

از اواسط عهد قجر خانواده های ایرانی ترجیح دادند به جای شیربهای نقد، مهر دخترشان را بالا ببرند. این که کی از اهمیت شیربها کم و مهریه در ایران بسیار مهم شد را باید در تاریخ دوره قاجار پیدا کرد، دوره‌ای که مردم از دو جهت در حال تغییر بودند؛ یکی آشنایی بیشتر با اصل دین به سبب گسترش سواد و بسیار شدن تعداد روحانیون مطلع و دوم آشنایی ایرانیان با فرهنگ‌های غیرایرانی و ارتباط با مردمان عثمانی، عراق عرب و حتی غرب.

فکر می‌کنید مهریه یک عروس خانم از طبقه معمولی و متوسط شهری حدود ۱۰۰ سال پیش چه قدر بوده؟

چشم‌ها را ببندید و خودتان را در یک خانه با نرده‌های چوبی تصور کنید؛ خانه‌ای که دیوارهای حیاطش هم کاهگلی است و داخل خانه پر از مهمان است. امروز بله‌بران دارند. حرف‌ها تمام شده و سر همه چیز به توافق رسیده‌اند. حالا وقت نوشتن قرارداد مهریه است. خانواده عروس فرستاده‌اند تا حاج آقا محمدعلی آقای اصفهانی بیاید که هم عروس و داماد را به هم محرم کند و هم چون تنها سواددار محله است، متن قرارداد را بنویسد؛

آقا محمدعلی می‌نویسد: «بسمه تعالی/ با یاد خدا و صلوات بر پیغمبر خاتم (صلی‌‌الله) و خاندان گرامی او و با تاییدات ولی‌عصر (عجل‌الله تعالی فرجه) این کاغذ قراردادی است که میان طرفین جناب کربلایی رضاقلی گیوه‌دوز، پدر عروس محترم مکرمه [آن موقع رسم نبود اسم عروس را در قرارداد بنویسند] از یک طرف و جناب حاج رضا بزازباشی، پدر داماد آقا جعفرعلی بزازباشی منعقد شده. جنابان آقایان مشهدی غضنفر بزازباشی، حاج میرزا حسین صفاری و حاج آقا محمدعلی اصفهانی هم حاضر بوده و مهر می‌گذارند. مهریه قبول شده از این قرار است که: « یک جلد کلام‌الله مجید، آینه یک جام، لاله یک زوج، لباس سه دست، یک عقیق پنج تن، یک شمایل مرتضی علی(علیه‌السلام) و ۱۰۰ تومان پول بر ذمه می‌باشد. خدا مبارک فرماید ان‌شاءالله؛ شوال ۱۳۲۹ قمری».

البته این مهریه یک عروس از طبقه متوسط جامعه در عهد قجر است که هم خانواده خودش و هم خانواده آقاداماد دستشان به دهنشان می‌رسیده وگرنه مهریه یک عروس خانم که به طور مثال پدر کارگر یا باربر داشت، بسیار کم تر از این چیزی می‌شد که در این قراردادها می‌نوشتند. حالا این که چه طور روزگار چرخیده و فرهنگ و تعاریف چرا این‌قدر عوض شده که این روزها گاهی مهریه دختر یک کارمند ساده از مهریه یک دختر کارخانه‌دار بیشتر می‌شود، از آن چیزهایی است که جامعه‌شناسان باید جوابشان را پیدا کنند.

از اواسط عهد قجر خانواده های ایرانی ترجیح دادند به جای شیربهای نقد، مهر دخترشان را بالا ببرند. این که کی از اهمیت شیربها کم و مهریه در ایران بسیار مهم شد را باید در تاریخ دوره قاجار پیدا کرد

با این حساب دانستن اینکه در همان عهد قجر مهریه دختران طبقه ثروتمند چه قدر بوده، خالی از لطف نیست:
برای «افتخارالدوله» دختر بزرگ ناصرالدین‌شاه خواستگار آمده بود. داماد تحصیل‌کرده فرنگ بود و در فرانسه هم زندگی می‌کرد. پدرش از ملاکین بزرگ بود و مادرش از فرزندان فتحعلی‌شاه. این جناب معیرالممالک داماد برای خواستگاری افتخارالدوله آمده بود ایران و بعد از پسندیدن دختر، به عنوان مهریه عروس این موارد را تقبل کرده بود:

«سه پارچه آبادی در یزد، یک کمربند طلا که با سکه‌های اشرفی تزئین شده بود، یک نیم‌تاج مرصع و غرق در جواهر و ده دست لباس فرنگی (این آخری بسیار مورد توجه عروس‌خانم قرار گرفته بوده). در ضمن آقای داماد قبول کرده بود که ۶هزار تومان هم شیربها بدهد».

تفاوت فاحشش را می‌بینید؟ این به این معناست که مهریه عروس براساس طبقه اجتماعی و موقعیت اقتصادی خانواده‌هایشان تعیین می‌شده نه چیز دیگر!

باز نشر: پورتال خبری ممتاز نیوز www.momtaznews.com

نظرتان را در مورد مطلب فوق بنویسید. نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.