موش کور و موج‌سواری در تلویزیون

کرتیک یک مجموعه انیمیشنی فانتزی و خانوادگی است که اولین بار سال ۱۹۵۷ به روی آنتن تلویزیون کشور چکسلواکی رفت.

این مجموعه در یک فصل ۶۱ اپیزودی تهیه و تولید شد، پخش این مجموعه تا سال ۲۰۰۰ ادامه داشت، به دنبال موفقیت بالای مجموعه در کشور چک، بقیه کشورهای اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی سابق هم، اقدام به پخش آن کردند.

پس از آن، نوبت به اروپای غربی رسید که تحت تاثیر موفقیت کلان کرتیک (و سر و صدایی که به پا کرده بود)‌ اقدام به پخش آن کردند.

زدنک میلر انیماتور سرشناس چک، کارگردان کرتیک است، او فیلمنامه اپیزودهای مختلف مجموعه خود را با همکاری ایوان کلیما و جی‌آ نووتنی نوشت.

موفقیت اپیزودهای این اکشن فانتزی به قدری بالا بود که حتی قسمت‌هایی از آن به صورت مستقل روی پرده سینماها (قبل از نمایش فیلم اصلی)‌ به نمایش درآمدند. این کار که اولین بار در کشور چک انجام شد ـ و بلافاصله توسط کشورهای دیگر هم مورد استفاده قرار گرفت ـ‌ استقبال بالای تماشاگران سینما را به همراه داشت.

به همین دلیل، اهدای جوایز ویژه جشنواره‌های سینمایی ونیز ایتالیا و زلین ـ که اختصاص به فیلم‌های قشر کودک و نوجوان داشت ـ‌ به کرتیک را نمی‌توان یک اقدام غلط و غیرفنی ارزیابی کرد.

جشنواره ونیز در سال ۱۹۶۶ از کرتیک تقدیر کرد و زلین در سال ۲۰۰۱، مسئولان جشنواره ونیز در آن سال برنامه مرور بر آثار زدنک میلر را برپا کرد و جایزه شیر طلایی ویژه خود را به این هنرمند داد. تماشاگران سینما هم در سال ۲۰۰۱ جایزه مخصوص خود را در جشنواره زلین به کرتیک و زدنک میلر دادند.

منتقدان سینمایی از کرتیک به‌عنوان یک افسانه شاه پریان اسم می‌‌برند که در فضایی سوررئالیستی، قصه‌اش را تعریف می‌کند.

دختر زدنک میلر به عنوان صداپیشه در این کار با پدر خود همکاری کرد. کرتیک در زمان نمایش و پخش در کشورهای مختلف تغییر نام داد و نام آن تا حد زیادی، شبیه اسامی آشنا و ملموس برای تماشاگران این کشورها شد.

محبوبیت موش کور این مجموعه به کشورهایی مثل آلمان، اتریش و روسیه محدود نمی‌شود و تماشاگران ژاپنی، هندی و چینی هم او را خیلی دوست دارند و منتقدان هنری این کشورها هم از این شخصیت، به‌عنوان یک پدیده فرهنگی یاد می‌کنند.

زدنک میلر اولین‌بار سال ۱۹۵۵ به فکر خلق یک شخصیت کارتونی به نام موش کور در یک مجموعه تلویزیونی افتاد و آن زمانی بود که خیلی اتفاقی، یکی از آنها را در منطقه‌ای روستایی در جنوب کشور دید.

در آن دوران، وی در فکر خلق و تولید یک مجموعه فیلم کوتاه انیمیشنی جذاب و سرگرم‌کننده برای بچه‌ها بود. او می‌خواست سیر پیشرفت شخصیتی یک موجود دوست‌داشتنی را در دل یکسری قصه جذاب، به نمایش بگذارد.

میلر در آن زمان بخوبی از تاثیر کارتون‌های کمپانی والت دیزنی بر روی کودکان و نوجوانان آگاه بود و به همین دلیل، می‌خواست انیمیشنی اروپایی خلق کند که حال و هوایی شبیه آنها داشته باشد.

برای همین منظور، او هم مثل تولیدات کمپانی والت دیزنی از یک حیوان کوچولو، برای نقش اصلی مجموعه کارتونی خود بهره گرفت.

میلر چند حیوان مختلف را به‌عنوان الگو مورد استفاده قرار داد و طراحی‌های زیادی از آنها کشید، ولی هیچ یک از این طراحی‌ها او را راضی نکرد. وی به دنبال حیوانی بود که بتواند تاثیر ویژه‌ای روی تماشاگران کوچولوی تلویزیونی کشور چک بگذارد و بالاخره این شانس، نصیب موش کور شد.

اولین اپیزود کرتیک سال ۱۹۵۶ تولید شد، اما چند سال بین تولید اپیزودهای بعدی مجموعه وقفه و فاصله افتاد و زدنک میلر، دنباله‌های بعدی آن را در سال ۱۹۶۳ ساخت.

از آن زمان به بعد، وی با پشتکار خاصی بقیه اپیزودهای آن را در دستور کار قرار داد و بی‌وقفه، بیش از ۵۰ اپیزود آن را تولید کرد و به روی آنتن تلویزیون فرستاد.

میلر در اولین اپیزود کرتیک از یک راوی کمک گرفت که قصه را به زبانی ساده روایت می‌کرد، اما هدف میلر، فقط تماشاگران داخلی نبود.

او به دنبال مخاطبان بیشتری بود و می‌خواست کارتون او توسط تماشاگران بسیار بیشتری در سراسر جهان تماشا و درک شود.

همین نکته سبب شد تا از همکاری دختر جوان خود بهره بگیرد و او به عنوان صدای بازیگر و شخصیت اصلی قصه، آغاز به حرف زدن کند، این کار به میلر کمک می‌کرد تا وقت بیشتری برای بیان احساسات و حالات داخلی موش کور قصه خود بگذارد. در این حالت، مخاطبان او در کشورهای دیگر هم می‌توانستند با این موجود همراهی و همذات‌پنداری کنند.

با انجام این کار، میلر متوجه شد پیام‌های اخلاقی اپیزودهای کرتیک هم به شکل بهتر و راحت‌تری به مخاطبان کوچک آن منتقل می‌شود.

برای او که هدفش فقط سرگرم کردن تماشاچی نبود، این نکته اهمیت خیلی زیادی داشت. میلر در آن دوران در گفت‌وگویی اعلام کرد: «مدت زمان زیادی طول کشید تا متوجه این نکته شوم که وقتی کرتیک را طراحی کرده و می‌کشم در حال طراحی داخلیات خودم هستم و دارم خودم را کشیده و تکرار می‌کنم. این شخصیت کوچولو برایم اهمیت خیلی زیادی دارد و آن را بشدت دوست دارم. چند سال از بهترین و پربارترین سال‌های عمرم را با این شخصیت بازی کردم و موش کور، به شکلی غیرمستقیم به صورت زندگی و فعالیت‌هایم درآمده بود.»

شهرت کرتیک در سطح عمومی به قدری زیاد بوده که اواسط می ۲۰۱۱، یک اسباب‌بازی موش کور همراه سفینه فضایی اندیور به فضا رفت. آندرو فوستل فضانورد آمریکایی که همسرش اصلیتی اروپایی (و کشور چک) دارد، در جریان ماموریت و سفر فضایی خود، این اسباب‌بازی را به عنوان همسفر با خود برد. شرکت نرم‌افزاری اپل هم مدتی قبل اعلام کرد قصد دارد اسباب‌بازی کرتیک را وارد بازار اسباب‌بازی آمریکا کند. این اقدام، برای اولین بار است که در این کشور صورت می‌گیرد و این در حالی است که قبل از این، اسباب‌بازی‌های کرتیک موفقیت زیادی در بازار اسباب‌بازی اروپا کسب کرده‌ است.

مجموعه کرتیک ازجمله مجموعه‌های انیمیشنی است که در کنار تام و جری و پلنگ صورتی، هرچند وقت یک بار مهمان شبکه‌های تلویزیونی کشورهای مختلف جهان می‌شود.

IMDB – مترجم: کیکاووس زیاری