یادداشت/صداسازی و مناقشه‌ پیشرو

به گزارش هنرآنلاین/

هنر صداسازی که به عنوان یک پارادایم اساسی در عرصه خوانندگی مطرح است، به عنوان یکی از مناقشه‌برانگیزترین مباحثی است که در این روزهای موسیقی ایرانی به گوش می‌رسد. این درحالی است که توجه به ساختار حنجره و بافت مختلف و متفاوت صوت در موسیقی کلاسیک، موضوعی است کاملاً حل شده.

در واقع هنرجوی موسیقی آوازی کلاسیک با ورود به دنیای سلفژ و خوانش کانتاتی و پارلاتی در بهترین و تعریف شده‌ترین شکل تمام اجزای تولید صدا در برش را به شکل صحیح تربیت می‌کند و در نهایت هم با اتکا به همان اصول و مبتنی بر پارتیتور، آنچه را که خالق اثر از وی خواسته است را تولید و باز خلق می‌کند.

اما در موسیقی ردیف دستگاهی (ملی، رسمی، سنتی،اصیل و ….) به واسطه نگرش حاکم بر آن، داستان چیز دیگری است. بر مبنای نگرش غالب در موسیقی ردیف دستگاهی که حس و استمرار شرایط روحی لذت‌بخش در آن حرف اول را می‌زند، شعر (کلام) نقش محوری به خود می‌گیرد و بر آن چه غیر از آن در پستوهای ذهن باقی می‌ماند؛ با چنین تصوری کمتر می‌شود دربارهٔ صداسازی و بهداشت حنجره یک خواننده صحبت کرد. اما داستان موسیقی آواز ایران به اینجا ختم نشد.

چند سالی‌ست که به همت جویندگان، بحث صداسازی و اهمیت آن در فرهنگ موسیقی آوازی ایران در شمایلی جدی مطرح شده است و در میان علاقمندان موافقان و مخالفانی دارد. پرچم‌داران جریان مخالف بر این باورند که صداسازی، دکان‌داری است و کسانی که داعیه‌ی آموزش صداسازی دارند، بهره‌ای از هنر شهودی موسیقی ایرانی نبرده‌اند. ناگفته نماند که این دسته هنرمندان – که اغلب خواننده‌اند- منتسب به سال‌های دور موسیقی ایرانی‌اند.

در مقابل این دسته، گروهی دیگر قرار دارند که معتقدند، هنر آواز ایرانی با مسلح شدن به سلاح صداسازی می‌تواند از پس همه‌ی این پستی و بلندی‌های این هنر پیچیده بربیاید. طبیعتاً این دسته هم ادله و قرائت خود را از پرداختن به مقوله صداسازی دارند.

اما فارغ از تضاد، تاریخ موسیقی علمی و اندیشمندان نشان داده است که رفتن به سمت چهارچوب‌های که محمل اندیشگانی و مفروضی دارد، می‌تواند به بسط، گسترش آن هنر و حرکت به سوی تجربه‌های نو و هنر ناب منجر شود. از این روست که با در هم‌آمیزی سنت و تجدد در هنر موسیقی آوازی ایران می‌توان آفاق تازه‌ای را جست. با این وجود هنوز آن‌چنان که باید به مقوله صداسازی، به شکلی علمی و عمیق پرداخته نشده است . اگر چه منابع مکتوب اندکی در خصوص صداسازی به مفهوم کلی‌اش ، – با توجه به مولفه‌های فرهنگ آواز ایران – انتشار یافته است، اما همین اندک به بهداشت حنجره مربوط است. به نظر می‌آید که این عرصه می‌بایست از سوی موزیسین‌های اندیشمند، جدی‌تر گرفته شود تا به تدریج در اثر همنشینی با پزشکان این عرصه به موضوعی جدی بدل شود. این همنشینی و مراقبت می‌تواند گامی موثر در مسیر خلق تئوری صداسازی ایرانی باشد.
 

انتهای پیام/

محمود توسلیان