نگاهی به سرنوشت مربیانی که فاتح رقابت‌های یورو شدند
جام جم آنلاین: وقتی تیمی قهرمان می‌شود، نگاه‌ها همگی به ستارگان آن است و در گام دوم، یادی از هدایت‌گر پشت‌پرده می‌شود.
با گذشت زمان، شاید نامی هرچند کمرنگ از آن ستارگان بماند، ولی آن مربیان باتجربه قطعا در گذر زمان به فراموشی دایم سپرده می‌شوند.
در اینجا تلاش داریم یادی هرچند مختصر از این فراموش‌شدگان تاریخ‌سازداشته باشیم.
۱۹۶۰
گاوریل کاچالین
وقتی فینال جام بین شوروی (سابق) و یوگسلاوی (سابق) در پایان وقت قانونی، یک ـ یک و در دقیقه ۱۱۳، ۲- یک به نفع روس‌ها به پایان رسید. سرخ‌ها نخستین تیمی بودند که جام ملت‌های اروپا را بالای سر بردند.
گاوریل کاچالین، سرمربی ۴۹ ساله تیم که سال ۱۹۵۶ فاتح مدال طلای المپیک شده بود پس از اتمام یورو، تا جام‌جهانی ۱۹۶۲ با تیم ماند و پس از مربیگری دنیامو تفلیس، حد فاصل سال‌های ۱۹۷۰ـ ۱۹۶۸ دوباره سرمربیگری تیم ملی را به عهده گرفت که البته در این مسیر به توفیقی دست نیافت.
پس از مربیگری دنیاموتفلیس (۱۹۷۲ ـ ۱۹۷۱)، دینامو مسکو (۱۹۷۴ ـ ۱۹۷۳) و پاختاکور از ازبکستان سرانجام در ۱۹۷۵ اعلام بازنشستگی کرد و سال ۱۹۹۵ در ۸۴ سالگی درگذشت.
۱۹۶۴
خوزه یورنته
سانتیاگوبرنابئوی مادرید ۲۱ ژوئن میزبان اسپانیا به سرمربیگری خوزه یورنته ۴۵ساله بود که توانست با نتیجه ۲ بر یک، مدافع عنوان قهرمانی (شوروی) را شکست دهد؛ تیمی که با کنار رفتن کاچالین، کونستانتین بسکف را روی نیمکت خود می‌دید.
یورنته که سال‌های ۱۹۵۷ ـ ۱۹۵۵ در اوج دوران ردال، سرمربیگری مادریدی‌ها را بر عهده داشت و از جمله معتمدان فرانکو محسوب می‌شد، پس از سه سال کار در تیم رقیب (آتلتیکو) حد فاصل۱۹۶۶ ـ ۱۹۶۲، لاروخا را رهبــری کرد که البته پس از ۱۹۶۶، وی دیگر مربیگری نکرد و در ۱۹۷۳ در سن ۵۲سالگی در مادرید درگذشت.
۱۹۶۸
فروجو والکارگی
ایتالیای میزبان با فینالی تاریخی توانست سومین قهرمان تاریخ یورو باشد. وقتی در هشتم ژوئن، دیدار میزبان برابر یوگسلاوی با نتیجه یک ـ یک به تساوی رسید، به سبب قوانین خاص آن زمان، دیدار دوم دو روز بعد برگزار و لاجوردی‌پوشان با دو گل قهرمان شدند.
فروجو والکارگی که تا قبل از آن سابقه هدایت آتالانتا و فیورنتینا را در پرونده داشت و از ۱۹۶۶ سکان هدایت ایتالیا را به عهده گرفته بود، پس از این قهرمانی تا سال ۱۹۷۴ کار خود را در تیم ملی ادامه داد و حاصل، نایب‌قهرمانی جام‌جهانی ۱۹۷۰ در مصاف با برزیل بود. وی سرانجام سال ۲۰۰۵ و در ۸۵سالگی درگذشت.
۱۹۷۲
هلموت شون
این سومین فینال برای شوروی و دومین نایب‌قهرمانی آن بود. آلمان‌غربی (سابق) در ورزشگاه هیسل بروکسل بلژیک در حالی توانست با نتیجه ۳ بر صفر حریف را مغلوب کند که بزرگان فوتبال این کشور در حال ساختن طلایی‌ترین دوران با کاپیتانی فرانتس بکن‌باوئر بودند.
هلموت شون، سرمربی تاریخ‌ساز آلمان که از سال ۱۹۶۴ و در سن ۴۹سالگی سکان هدایت تیم ملی را بر عهده گرفته بود پس از نایب‌قهرمانی در جام‌جهانی ۱۹۶۶ و کسب مقام سوم جام‌جهانی ۱۹۷۰، توانست با کسب مقام نخست یورو، نخستین افتخار آلمان‌ها در این تورنمنت را رقم بزند.
وی با قهرمانی در جام‌جهانی ۱۹۷۴ و نایب‌قهرمانی یورو ۷۶، سال ۱۹۷۸ بازنشسته شد و در ۱۹۹۶ (۸۰سالگی) درگذشت.
۱۹۷۶
واکلاو یژک
برای اولین‌بار مسابقات یورو در کشوری از بلوک شرق برگزار شد و در خانه یوگسلاوی میزبان، این چکسلواکی بلوک‌شرقی بود که جام را از آن خود کرد.
شاگردان واکلاو یژک در حالی آلمان‌غربی را در بلگراد و در ضربات پنالتی مغلوب کردند که همگان تصور کسب مقام نخست حریف را در ذهن متصور بودند.
یژک که از سال ۱۹۷۲ هدایت این تیم را بر عهده داشت، سال ۱۹۷۸ از تیم ملی برکنار و کار خود را در اسپارتاپراگ تا سال ۱۹۹۱ ادامه داد. البته وی دو فصل (۱۹۸۶ ـ ۱۹۸۴) را نیز در اف.ث‌زوریخ گذراند و سپس سال ۱۹۹۳ بازنشسته و ۱۹۹۵ در ۷۱سالگی در پراگ درگذشت.
۱۹۸۰
یوپ دروال
ایتالیا برای دومین‌بار میزبان این رقابتها بود و آلمان‌غربی برای بار دوم فاتح آن شد.
یوپ دروال که از سال ۱۹۷۰ به عنوان دستیار هلموت شون در تیم ملی فعالیت می‌کرد، سال ۱۹۷۸ جانشین وی شده و توانست میراث‌دار نسل طلایی باشد.
شاگردان وی توانستند با نتیجه ۲ – یک بلژیک را که برای نخستین‌بار به فینال این رقابتها راه می‌یافت شکست داده و این آغاز دهه طلایی آلمان‌ها در سال‌های ۸۰ شد.
دروال پس از این مسابقات سال ۱۹۸۲ نایب‌قهرمان جام‌جهانی شده در ۱۹۸۴ از تیم ملی جدا و راهی گالاتاسرای شد تا در سال ۱۹۸۷ اعلام بازنشستگی کند. وی سرانجام سال ۲۰۰۷ و در ۸۰سالگی درگذشت.
۱۹۸۴
میشل هیدالگو
فرانسه میزبان با ستارگان بی‌چون و چرای آن زمان خود و در راس همه آنها میشل پلاتینی برای نخستین‌بار فاتح اروپا شد.
اسپانیای مغموم از عدم نتیجه‌گیری در ۱۹۸۲ و در جام‌جهانی برگزار شده در کشور خود نتوانست حریف خروس‌ها شده و در پارک‌دوپرنس، کار را به شاگردان میشل هیدالگو واگذار کرد.
وی که از سال ۱۹۷۶ هدایت آبی‌ها را بر عهده گرفته بود، از مدتی قبل از آن نیز به عنوان دستیار در کنار تیم بود و پس از هشت سال سرانجام به موفقیت رسید و مهم‌ترین افتخار فرانسه در فوتبال (تا قبل از ۱۹۹۸) را رقم زد.
وی پس از آن تا جام‌جهانی ۱۹۸۶ مدیر فنی تیم شده و سپس تا ۱۹۹۱ مدیر اجرایی تیم المپیک مارسی شد. وی امروز با ۷۹سال، دوران بازنشستگی خود را در زادگاهش می‌گذراند.
۱۹۸۸
رینوس میشل
قیصر فوتبال آلمان پس از نایب‌قهرمانی جام‌جهانی ۱۹۸۶ و واگذاری آن به مارادونا، امید زیادی داشت تا جام ملت‌ها را در وطن خویش فتح نماید اما این آرزوی وی با باخت به هلند در نیمه‌نهایی محقق نشد تا شاگردان رینوس میشل، به همراه مثلث طلایی خود گولیت، ریکارد و فان‌باستن و گل فراموش‌نشدنی این آخری به شوروی در فینال، فاتح اروپا شوند.
تئوریسین بزرگ فوتبال هلند که سال‌ها سابقه هدایت آژاکس، بارسا، کلن و چندین بار تیم ملی کشورش را در پرونده داشت با کسب این قهرمانی یک سال را در بایرلورکوزن گذراند و سپس حد فاصل سال‌های ۱۹۹۲ ـ ۱۹۹۰ دوباره هدایت لاله‌های نارنجی را به عهده گرفت. او با بازنشستگی در سال ۹۲ سرانجام سال ۲۰۰۵ و در ۷۷سالگی در بلژیک درگذشت.
۱۹۹۲
ریچارد مولر نیسلن
با شروع جنگ بوسنی و موضع‌گیری اروپا علیه صربستان (که در آن زمان خود را یوگسلاوی جدید می‌نامید) در آخرین روزها، دانمارک جایگزین این تیم شد و برای برگزاری یورو ۹۲ راهی سوئد شد.
اما هیچ‌کس به مخیله‌اش نیز خطور نمی‌کرد که این مهمان ناخوانده بتواند در فینال با نتیجه ۲ بر صفر آلمان را شکست داده و فاتح جام شود. ریچارد مولر نیسلن ۵۵ساله از ۲۰۰۳ اعلام بازنشستگی کرد و در حال حاضر با ۷۴سال سن در موطن خویش زندگی می‌کند.
۱۹۹۶
برتی فوگتس
انگلیسی‌های فناتیک بسیار تلاش کردند تا این مسابقات را برگزار کنند تا بلکه در سی‌امین سالگرد قهرمانی‌شان در جام‌جهانی، دوباره جامی دیگر را در ویمبلی بالای سر ببرند.
اما این شاگردان برتی فوگتس بودند که پس از شکست میزبان در ضربات پنالتی، فینال را برابر جمهوری چک شگفتی‌ساز برگزار و آلمان را برای سومین‌بار فاتح یورو کردند.
فوگتس مدافع اسبق تیم ملی آلمان که خود سابقه فتح این جام را در دوران بازیگری داشت، پس از هدایت تیم زیر ۲۱سال آلمان (۱۹۹۰ ـ ۱۹۷۹) و دستیاری بکن‌باوئر در تیم ملی سرانجام توانست این افتخار را با ژرمن‌ها کسب و البته پس از حذف در جام‌جهانی ۱۹۹۸ از تیم ملی خداحافظی کند.
وی سپس هدایت لورکوزن (۲۰۰۱ ـ ۲۰۰۰)، کویت (۲۰۰۲ ـ ۲۰۰۱)، اسکاتلند (۲۰۰۴ ـ۲۰۰۲)، نیجریه (۲۰۰۸ ـ ۲۰۰۷) و از ۲۰۰۸ تا به امروز هدایت تیم ملی آذربایجان را به عهده دارد.
۲۰۰۰
روژه لومه
جام ملت‌های هزاره جدید برای اولین بار دو میزبان داشت و هلند و بلژیک یورو ۲۰۰۰ را همزمان برگزار کردند. جامی که همگان متوقع قهرمانی هلند در آن بودند، ولی فرانسه برای دومین بار فاتح آن شد.
آنها در فینالی دراماتیک توانستند در دقایق آخر و با گل طلایی از باخت ایتالیا، پیروزی بسازند. روژه لومه که در جام‌جهانی ۱۹۹۸ به عنوان دستیار امه ژاکه فاتح جام‌جهانی شده بود، توانست با خلق شگفتی، اولین تیمی باشد که پس از فتح جام‌جهانی، فاتح اروپا نیز شود.
۲۰۰۴
اتو ره‌هاگل
شاید پس از قهرمانی دانمارک در سال ۹۲، این دوره دومین شگفتی تاریخ این رقابتها باشد. جایی که تیم یونان نه‌چندان مدعی توانست در خانه پرتغالی‌ها، قهرمان مسابقات شود.
لوییس فیلیپه اسکولاری، سرمربی برزیلی پرتغال هرگز تصور نمی‌کرد که در فینال یک بر صفر مغلوب شاگردان اتو ره‌هاگل شود.
مربی آلمانی که از سال ۲۰۰۱ و پس از نامهربانی‌هایی که در آلمان به وی شد هدایت تیم ملی یونان را بر عهده گرفت و توانست شگفتی‌ساز لقب بگیرد. بعد از سال ۲۰۰۴ وی تا ۲۰۱۰ در کنار یونانی‌ها ماند و سپس اعلام بازنشستگی کرد.
۲۰۰۸
لوییس آراگونس
دومین میزبانی مشترک یورو بین سوییس و اتریش تقسیم شد و این‌بار اسپانیا توانست فاتح رقابتها شود.
شاگردان لوییس آراگونس با کمک «تیکی‌تاکای» بارسایی و یاری از ستارگان رئالی، کاری کردند کارستان و با قدرت و با تک‌گل فرناندو تورس برابر آلمان فاتح یورو ۲۰۰۸ لقب گرفتند.
آراگونس ۷۰ساله پس از سال‌ها کار در آتلتیکومادرید، بارسلونا، اسپانیول، سویا، بتیس، اویدو و مایورکا از سال ۲۰۰۴ هدایت تیم ملی کشورش را بر عهده گرفته و توانست دومین جام تاریخ این کشور را به مادرید ببرد.
هرچند که قهرمانی جهان در سال ۲۰۱۰ افتخاری بزرگ‌تر بود که نصیب د‌ل‌بوسکه گشت. وی سپس یک فصل را در فنرباغچه (۲۰۰۹ ـ ۲۰۰۸) گذراند و سرانجام در ۷۱سالگی اعلام بازنشستگی کرد.
علی پازکیان – جام‌جم
jamejamonline.ir – 22 – RSS Version