بارورسازی ابرها براساس معاهده‌های بین‌المللی ممنوع است

محیط زیست > شهری– گروه محیط‌زیست- اسدالله افلاکی:
«امکان تخلیه ابرها توسط دیگر کشورها وجود ندارد».

این خبر که دوشنبه گذشته به نقل از معاون توسعه و پیش‌بینی سازمان هواشناسی روی خروجی خبرگزاری مهر قرار گرفت نشان داد که بارورکردن ابرها هنوز یکی از مباحث محافل زیست‌محیطی است. این درحالی است که براساس معاهده ۲۳اکتبر سال ۲۰۱۰سازمان ملل که به امضای ۱۹۳ عضو این سازمان رسیده، بارورکردن ابرها ممنوع شده است؛ معاهده‌ای که به‌نظر می‌رسد مسئولان از وجود آن بی‌خبرند.

بارورکردن ابرها چندی پیش از سوی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان راهکاری برای نجات معضل دریاچه ارومیه مطرح شد. پس از آن نیز برخی مسئولان محیط‌زیست و مسئولان محلی بر اجرای این طرح تأکید کردند. ازجمله معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی ۱۸شهریور ماه جاری با اشاره به اقدامات در دست اجرا برای آبرسانی به دریاچه و احیای دوباره آن اظهار کرد: عملیات بارورسازی ابرها از طریق روش‌های نوین به‌صورت آزمایشی در پنج ایستگاه در ارومیه آغاز شده که با تکمیل شدن نتایج اولیه و جمع‌بندی آن این طرح در ابعاد گسترده‌تری در حوضه‌آبخیز دریاچه اجرایی می‌شود.

این درحالی است که پیش از این کارشناسان، بارورسازی ابرها را طرحی ناکارآمد دانسته و آن را بسیار پرهزینه عنوان کرده‌اند. دراین میان، طرح موضوع تخلیه ابرها توسط کشورهای دیگر نیز با واکنش کارشناسان مواجه شده است. مهندس محمد درویش، کارشناس محیط‌زیست در این‌باره به همشهری گفت: تخلیه ابرها فاقد وجاهت علمی و فنی است ضمن آنکه هیچ گزارشی مبنی بر تخلیه ابرهای یک کشور توسط کشور دیگر در دست نیست. این نکته‌ای است که رئیس سازمان هواشناسی هم چندی قبل برآن تأکید کرد.

مغایر با معیارهای محیط‌زیست

این فعال محیط‌زیست در ادامه بارورکردن ابرها را شیوه‌ای مغایر با معیارهای زیست‌محیطی دانست و افزود: مجموع آب کره زمین ثابت است. براین اساس، اگر با روش‌های مصنوعی در نقطه‌ای از زمین کاری بکنیم که بارشی غیرمتعارف و بیشتر از آنچه باید ببارد نازل شود در نقطه دیگری از زمین بارش کمتری نازل خواهد شد؛ در واقع با به‌کارگرفتن روش‌های مصنوعی، آب بخش دیگری از زمین را در نقطه دیگری برداشت می‌کنیم که این عمل باعث بحران‌هایی نظیر بروز سیل و توفان می‌شود. درویش گفت: تا‌کنون هیچ کشوری نتوانسته است با بارورکردن ابرها معضل کم آبی را برطرف کند حتی آمریکا با وجود ادعایی که در این زمینه دارد نتوانست با این شیوه، خشکسالی‌های اخیر خود را مهار کند. در کشور ما نیز از سال۱۳۵۲ تا‌کنون از بارورسازی ابرها به‌ویژه در یزد و دامنه‌های البرز استفاده شده اما طی چهاردهه استفاده از این شیوه، میزان بارش در منطقه یزد ۵۰میلی‌متر بوده و هیچ تغییری نکرده است.

وی به ممنوع بودن بارورسازی ابرها اشاره کرد و یادآورشد: صرف‌نظر از آنکه بارور‌سازی‌ ابرها تا چه حد می‌تواند در رفع معضل کم آبی ارومیه مؤثر باشد باید درنظر داشته باشیم که بنا به معاهده‌ای که در ۲۳اکتبر ۲۰۱۰به تصویب ۱۹۳عضو سازمان ملل رسید هرگونه ماجراجویی اقلیمی و هر نوع تلاشی که به آن مهندسی اقلیم اطلاق شود ازجمله بارورسازی ابرها ممنوع شده است. این یک معاهده بین‌المللی است که باید همه کشورها به آن احترام بگذارند. با این وصف ، بارورکردن ابرها محلی از اعراب ندارد.

دکتر بهلول علیجانی، دانش آموخته آب و هواشناسی هم در این‌باره به همشهری گفت: تخلیه ابرهای یک کشور توسط کشور دیگر امکان‌پذیر نیست اما می‌توان با مکانیزم‌هایی تا حدی رطوبت ابرها را کم کرد. این عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی، بارورکردن ابرها را روشی غیرکارآمد عنوان کرد و افزود: زمانی اعلام شد که باروری ابرها سبب ۶۰میلی‌متر بارش و بالا آمدن سطح آب دریاچه ارومیه شده، اما بازدید از منطقه نشان داد که این ادعا نادرست است.

علیجانی بارورسازی ابرها را بسیار پرهزینه دانست و یادآورشد: باید ابری وجود داشته باشد تا بتوان آن را با مکانیزم‌های خاص بارور کرد. مشکل اینجاست که ابرهای موجود آن اندازه نیست که بتواند در رفع معضل کم آبی دریاچه ارومیه اثرگذار باشد.