ساندویچ بخورم یا نخورم؟

ساندویچ یکی از رایج‌ترین و ساده‌ترین غذاهای معمول در کشورمان است. این غذای متنوع، به خصوص در بین کودکان و نوجوانان طرفداران بسیاری دارد.

گاهی ملاحظه می‌کنیم که در تمام روزهای هفته نوجوانان و جوانان از ساندویچ به عنوان غذای اصلی استفاده می‌کنند، سۆالی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا این کار صحیح است؟ و آیا اختصاص غذای یک فرد به ساندویچ می‌تواند نیازهای تغذیه‌ای او را تأمین کند؟ آیا اصولاً خوردن ساندویچ از نظر تغذیه و سلامت انسان کار صحیحی است؟ پاسخ به این سۆال کار آسانی نیست و نیاز به بحث و بررسی مفصل و دقیق داشته و ابعاد وسیعی را در بر می‌گیرد. ساندویچ چنانچه به طرز صحیح آماده‌سازی، طبخ و تهیه شود، می‌تواند جزء غذاهای مفید محسوب شده و به تأمین نیازهای تغذیه‌ای شخص کمک کند، البته انتخاب نوع ساندویچ نیز بسیار مهم است، گاه ممکن است بعضی اشخاص انواعی از ساندویچ را انتخاب کنند که برای سلامتشان مفید نباشد و آنان را مبتلا به پاره‌ای عوارض و اختلالات بنماید. در بررسی علل گرایش بسیار اشخاص به ساندویچ می‌بینیم که ساندویچ‌ها اکثراً خوشمزه و باب طبع مردم می باشند و از آنجایی که طعم و مزه غذا مهم‌ترین عامل در انتخاب غذا است، بنابراین اشخاص اکثراً تمایل بسیاری به مصرف ساندویچ نشان می‌دهند.

انواع ساندویچ به آسانی در دسترس همگان است و در اکثر رستوران‌ها و دکه‌های فروش مواد غذایی به راحتی یافت می‌شوند. تهیه ساندویچ‌ها در منزل آسان است و برای همه اشخاص قابل طبخ و آماده‌سازی است. خوردن ساندویچ آسان است و نیاز به تجهیزات مختلف ندارد. انواع ساندویچ بسیار متنوع بوده و آزادی بیشتری جهت انتخاب غذا برای اشخاص فراهم می‌کند. به دلایل فوق، گرایش اشخاص نسبت به مصرف ساندویچ بسیار است، به خصوص چون گروه کودک و نوجوان علاقه فراوانی به مصرف آن نشان می‌دهند، لذا لازم است توجه بیشتری به این دسته از غذاها مبذول شده و روش‌های صحیح انتخاب، آماده‌سازی و تهیه آن مورد دقت و توجه بسیاری قرار گیرد.

انواع ساندویچ

انواع ساندویچ‌هایی که به طور معمول در کشورمان مورد مصرف قرار می‌گیرند، عبارتند از: ساندویچ مرغ، ساندویچ گوشت، ماهیچه، رست‌بیف، استیک، کتلت، دل و جگر مرغ، کوکو، ماهی، کنسرو ماهی تن، سوسیس، کالباس، ژامبون، سالاد الویه، تخم‌مرغ، ساندویچ پنیر و گوجه‌فرنگی و کاهو و …

ساندویچ گوشت، رست‌بیف و سایر ساندویچ‌های گوشتی

این نوع ساندویچ‌ها دارای خواص تغذیه‌ای می باشند که برای ساندویچ مرغ ذکر کردیم، اما گوشت قرمز به طور کلی حاوی کلسترول بالا است، به خصوص چنانچه به صورت سرخ‌کرده تهیه شود، چربی‌های اشباع آن افزایش یافته و به سلامت قلب و عروق لطمات جدی وارد می‌سازد. ساندویچ دل و جگر و سایر امعا و احشا علاوه بر کلسترول بالا حاوی مقدار قابل توجهی پورین است که سبب افزایش اسید اوریک خون می‌شود و بروز نقرس را بیشتر می‌کند. به طور کلی افراط در مصرف امعا و احشا و گوشت قرمز احتمال افزایش چربی‌های نامطلوب خون و فشار خون و نیز بالا رفتن اسید اوریک خون و بروز نقرس را افزایش می‌دهد، بنابراین اشخاص مسن و اشخاصی که در معرض اختلالات فوق قرار دارند، باید در مصرف این دسته از مواد غذایی امساک نمایند.

ساندویچ ماهی

این ساندویچ از بهترین انواع ساندویچ محسوب می‌شود، به خصوص چنانچه از ماهی دریا (یعنی ماهی که در دریا پرورش یافته و زندگی می‌کند) استفاده گردد، زیرا ماهی دریا حاوی اسیدهای چرب امگا- ۳ فراوانی است که در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها، مۆثر می‌باشد، به خصوص بیماری‌های شایع قرن از قبیل انواع سرطان، بیماری‌های قلبی- عروقی، سکته‌های قلبی و مغزی، افزایش چربی‌های نامطلوب خون، افزایش فشار خون، التهاب مفاصل و بسیاری اختلالات و امراضی که امروزه به خصوص در جوامع صنعتی و شهرهای متمدن شلوغ و پر جمعیت شیوع بسیاری دارد. ماهی دریا همچنین از منابع غنی و بسیار خوب ید است و مصرف آن برای همه اشخاص خصوصاً ساکنان مناطق کوهستانی که مقدار ید در محصولات غذایی آنان بسیار کم است، بسیار لازم می‌باشد، زیرا احتمال گواتر اندمیک که به سبب کمبود ید در این قبیل مناطق شایع است، با مصرف مداوم ماهی بسیار کاهش می‌یابد.

لازم به ذکر است که مصرف ساندویچ ماهی در صورتی مفید است که آن را به فرم کباب شده یا بخارپز مصرف نماییم، زیرا ماهی سرخ‌کرده، به خصوص چنانچه از نمک بسیار در تهیه آن استفاده شود، نه تنها مفید نیست، بلکه به سلامت قلب و عروق لطمات بسیاری وارد می‌سازد. همچنین احتمال بروز بعضی بیماری‌ها را نیز افزایش می‌دهد. برای کسانی که عادت به سرخ کردن ماهی دارند، بهتر است آن را پس از بخارپز کردن و یا پختن، به مدت کوتاه و با مقدار کمی روغن تفت دهند. برای پیشگیری از مصرف نمک بسیار، بهتر است چاشنی‌هایی مانند آب لیموترش تازه و یا ادویه‌هایی مانند آویشن، دارچین، نعناع خشک و امثال آن را جانشین نمک بنمایند و فقط به استفاده از مقدار کمی نمک اکتفا کنند. ضمناً ماهی از منابع بسیار خوب پروتئین با کیفیت بالا محسوب می‌شود. همچنین حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین‌های گروه B و املاحی مانند روی و آهن است و به این ترتیب در سلامت انسان نقش مهمی به عهده دارد.

ساندویچ مرغ

ماده اصلی این ساندویچ، مرغ است که حاوی پروتئین باکیفیت بالا، ویتامین‌های گروه B و املاحی مانند روی و آهن می‌باشد. سایر موادی که در این ساندویچ استفاده می‌شود، معمولاً در اکثر ساندویچ‌ها مشترک است که بعداً به بررسی خواص آن‌ها می‌پردازیم. لازم به ذکر است که ساندویچ مرغ چنانچه به صورت پخته با روش صحیح طبخ مصرف شود، می‌تواند مفید باشد، اما اگر با پوست و چربی طبخ شود و یا به صورت سرخ‌کرده مصرف گردد، حاوی کلسترول بالا خواهد بود که سبب افزایش چربی‌های نامطلوب خون و عوارض ناشی از آن خواهد شد. 

ساندویچ کتلت

این ساندویچ علاوه بر آنکه از گوشت قرمز و تخم‌مرغ تهیه می‌شود (که هر دو حاوی کلسترول بالا می باشند)، معمولاً به مدت طولانی نیز آن را سرخ می‌کنند و از روغن بسیار برای سرخ کردن استفاده می‌نمایند. انواع ساندویچ کتلت (کتلت مرغ، کتلت گوشت، شامی و …) که در ساندویچ فروشی‌ها عرضه می‌شوند، معمولاً حاوی مقدار بسیاری نمک می باشند و در واقع دارای طعم شور می‌باشند. به خاطر داشته باشیم که افراط در مصرف نمک علاوه بر آنکه سبب افزایش فشار خون می‌شود و به سلامت قلب و عروق لطمه می‌زند، بازجذب کلسیم را نیز در کلیه‌ها کاهش داده و سبب دفع مقدار بسیاری کلسیم از طریق ادرار می‌شود که نتیجه آن بروز نرمی استخوان در جوانان و پوکی استخوان در اشخاص میانسال و سالمند می‌باشد.

ضمناً مصرف نمک بسیار سبب تجمع آب در بدن و بروز ادم یا ورم در شخص می‌شود. پس از مصرف ساندویچ‌های شور و پر نمک جداً پرهیز نمایید. متأسفانه ذائقه انسان به مصرف موادی که مکرراً استفاده می‌شوند به زودی عادت می‌کند، به طور مثالً مصرف غذاهای پر چرب و پر نمک چنانچه مدتی تکرار شود، سبب برقراری عادت غلط مصرف غذاهای چرب و شور در انسان می‌گردد و دیگر شخص نمی‌تواند غذاهای کم‌نمک یا با نمک متعادل و نیز کم‌چربی را تحمل کند. پس با این عادت غلط مصرف مبارزه نمایید.

ساندویچ کنسرو ماهی

این نوع ساندویچ با داشتن خواص تغذیه‌ای ماهی، ولی به سبب فرآیندی که در کارخانه برای تهیه کنسرو روی آن انجام می‌شود و نیز به سبب دارا بودن مواد افزودنی، با ساندویچ ماهی تازه کاملاً برابری نمی‌کند. به طور کلی تمام مواد غذایی چنانچه به صورت تازه و سالم و بدون فرآوری مصرف شوند، مفیدتر و قابل اعتمادترند، زیرا مواد افزودنی و نیز فرآیندی که بر روی مواد غذایی انجام می‌شود، تغییراتی در آن ایجاد می‌کند که کیفیت تغذیه‌ای آن را ممکن است کم و بیش تغییر دهد. ضمناً در اکثر ماهی‌های کنسرو شده از مقدار بسیاری نمک و چربی استفاده می‌شود که مصرف آن مفید نیست، بنابراین تا حد امکان از مصرف مکرر کنسرو ماهی اجتناب کنید و ماهی تازه را جانشین آن نمایید. 

ادامه دارد…

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منبع: دنیای تغذیه – شماره ۱۲۶ – برلیانت بزرگمهر

مطالب مرتبط:

پودینگ بخوریم یا نخوریم؟

چیپس میگو بخوریم یا نخوریم؟

قند طعم‌دار بخوریم یا نخوریم؟

برنج دودی بخوریم یا نخوریم؟

جگر مرغ را بخوریم یا نخوریم؟

غلات صبحانه بخوریم یا نخوریم؟

بعد از غذا میوه بخوریم یا نخوریم؟

بالاخره شام بخوریم یا نخوریم؟

پودینگ بخوریم یا نخوریم؟

غلات صبحانه بخوریم یا نخوریم؟

شکلات بخورم یا نخورم!؟

خامه بخوریم یا نخوریم؟

هات‌داگ یا ساندویچ بیماری؟!

غذاهای آماده و فوری را کم بخورید (Fast Foods)

فست فود معروفی به نام همبرگر