شهریه؛دردسر والدین یا مهدهای کودک‌

نسبت دادن رقابت منفی به فرآیند تعیین شهریه‌ها به این علت است که در بیشتر موارد، طلب کردن شهریه‌های سنگین نه به‌دلیل ارائه خدماتی کیفی تر به کودکان، بلکه به سبب پر زرق و برق کردن ساختمان، محوطه ورودی، اسباب و وسایل بازی صورت می‌گیرد. اما نکته مهم در این ارتباط، عملکرد ضعیف سازمان بهزیستی به‌عنوان متولی اصلی مهد‌های کودک‌ است، چرا که معیارهای این سازمان برای سنجش کیفیت مهدهای کودک و تعیین تعداد ستاره‌های‌شان فقط براساس مجموعه‌ شاخص‌های کلی صورت می‌گیرد. شرایط فیزیکی، تجهیزات، سطح بهداشت، ایمنی، نوع تغذیه کودکان، میزان اجرای قوانین و پایبندی به آنها و شیوه آموزش مربیان از جمله شاخص‌های سنجش کیفیت مهدها محسوب می‌شود، اما در عمل نظارت جدی برای بررسی این شاخص‌ها وجود ندارد.

مژگان علیان، مدیر باسابقه مهدکودک در گفت‌وگو با «جام‌جم» در این ارتباط می‌گوید: وقتی بهزیستی در مقابل افزایش هزینه خدمات، افزایش اجاره بهای ملک و افزایش کمرشکن قیمت مواد غذایی یارانه‌ای نمی‌دهد، مهدهای کودک‌ برای حفظ بقای خود و تداوم فعالیت‌شان، چاره‌ای جز افزایش شهریه‌ها آن هم بسیار بیشتر از سقف مصوب بهزیستی ندارند.

اکنون بیش از ۱۵ هزار مهد کودک در سراسر کشور فعال است که تقریبا نیمی از آنها شهری و بقیه روستا مهد است. امسال بهزیستی افزایش شهریه را تا ۱۸ درصد نسبت به سال گذشته مجاز اعلام کرده است، اما افزایش بی‌سابقه نرخ تورم و نوسان شدید قیمت اقلام عمومی و مهم‌ترین‌شان مواد غذایی از یک‌سو و افزایش بی‌رویه نرخ اجاره ملک منجر شده بسیاری از مهدهای کودک‌ نتوانند خدمات‌شان را حتی در سطحی نسبتا مطلوب در چارچوب شهریه‌های تعیین شده از سوی بهزیستی ارائه کنند و ناگزیر به افزایش شهریه‌ها بین ۳۰ تا ۵۰ درصد شده‌اند.

کمر کدام یک می‌شکند؛مهدهای کودک
یا والدین؟

چند روز پیش یکی از خوانندگان روزنامه با ما تماس گرفت و خواست مشکل او را که دغدغه نزدیک به ۹۰ درصد والدین دارای فرزند مهدکودکی است، منعکس کنیم؛ مشکلی که مبنایش اختصاص یافتن ۴۰۰ هزارتومان از حقوق ماهانه ۷۰۰ هزار تومانی بابت شهریه یک فرزند مهدکودکی و ممکن نبودن تامین بقیه هزینه‌های جاری زندگی تنها با ۳۰۰ هزار تومان است.

ناگفته نماند بهزیستی براساس آخرین تعرفه مصوب خود، شهریه ۲۹۵ هزار تومانی را برای کودکان صفر تا دو ساله در نظر گرفته است و مهد‌ها را مجاز دانسته است برای کودکان بزرگ‌تر که کلاس‌ها و برنامه جانبی دارند، ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان بیشتر دریافت کنند. نکته دیگر آن‌که بهزیستی نسبت به افزایش متخلفانه شهریه مهد‌ها کاملا ساکت است، مگر آن‌که شاکی خصوصی در این ارتباط وجود داشته باشد.

اما سوالی که مدت‌هاست بی‌پاسخ مانده، این که چرا ارگان دولتی متولی مهدهای کودک‌ کشور، با نگاه و ارزیابی مبتنی بر واقعیات اقتصادی امروز جامعه، راهکاری برای تامین هزینه‌های بشدت افزایش یافته مهدکودک ارائه نمی‌کند؟ آن هم در شرایطی که ۹۰ درصد والدینی که فرزندانشان را به مهد‌ها می‌سپارند، شاغل و تحت فشارهای اقتصادی هستند که با افزایش سالانه حقوق‌شان به هیچ عنوان همخوانی ندارد.

فاطمه دعایی، رئیس کانون همیاری و توسعه مهدکودک‌های سراسر کشور که خود مدیر مهدکودک است در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: متاسفانه هزینه‌های تحمیلی ناشی از افزایش بی‌سابقه نرخ تورم را نمی‌شود مدیریت کرد، مگر آن‌که راهکاری کمکی از سوی دولت برای مهد‌ها همچون گذشته در نظر گرفته شود. در شرایطی که بهترین وعده غذایی کودک ناهار است ـ چون کودکان بعد از ساعت‌ها بازی بشدت گرسنه هستند ـ خیلی غیرمنصفانه است غذایی با کیفیت پایین به آنها عرضه شود. از آنجا که مواد پروتئینی چون مرغ و گوشت را هم نمی‌توان بیش از ۲۰ روز تا یک ماه زودتر تهیه کرد، مجبوریم این مواد را ماهانه بخریم.

وی اضافه می‌کند: پذیرفتنی است که درآمد کارکنان و در واقع والدین کودکان هم متناسب با نرخ تورم افزایش نیافته است و آنها هم تحت فشار زیادی هستند، اما از آنجا که بهزیستی با نگاهی واقع‌بینانه به هزینه‌ها، نرخ شهریه‌ها را تعیین نمی‌کند و حتی نرخ‌گذاری‌اش براساس افزایش درصدی براساس نظارت‌های کارشناسی بر ارائه کیفی خدمات مهد‌ها نیست، هیچ راهی برای مدیران مهد بخصوص کسانی که هزینه اجاره ملک هم بر دوششان است، باقی نمی‌ماند مگر آن‌که شهریه‌هایشان را بیش از سقف تعیین شده افزایش دهند.

رتبه‌بندی مهد‌های کودک ؛رها شده بدون نظارت

طرح رتبه‌بندی مهد‌ها در ظاهر خوب به نظر می‌رسید، اما در عمل آن‌گونه که باید اجرا نشد، یعنی اضافه شدن برخی عوامل برای افزایش ستاره مهدکودک به معنای ارتقای خدمات آموزشی در آن نیست. در حالی که بسیاری از والدین افزون بر تامین امنیت و آسایش کودک‌شان، انتظار دارند با پرداخت هزینه بالاتر، خدمات آموزشی مطلوب‌تری دریافت کنند. در چنین شرایطی نه تنها بسیاری از خانواده‌ها در فشار قرار می‌گیرند، بلکه بسیاری از مهد‌هایی که می‌خواهند در چارچوب ضوابط حرکت کنند، به‌دنبال افزایش اجاره ملک و هزینه‌های جاری مهد، تحت‌فشار کمرشکنی قرار می‌گیرند.

دعایی با تاکید بر این‌که رتبه‌بندی مهد‌ها نیز هرگز به‌طور کارشناسی دیده و اجرا نشده است، می‌گوید: در این طرح قرار بود تعداد ستاره‌های مهد، تعیین‌کننده میزان شهریه دریافتی آن باشد. اما در عمل نه تنها اجرای آن براساس پیش‌بینی‌ها عملی نشد، بلکه صدای مدیران مهد‌ها را هم برای تعیین شهریه‌های غیرکارشناسانه درآورد و از طرف دیگر والدین را نیز با مشکل جدیدی به نام تغییر ماه به ماه شهریه‌ها روبه‌رو کرد، چون مهدکودکی که تا دیروز دو ستاره محسوب می‌شد، بدون آن‌که تغییرات قابل مشاهده‌ای در ارائه خدماتش مشاهده شود به سه ستاره ارتقا یافت و شهریه بیشتری طلب کرد.

براین اساس، این طرح در ایجاد آرامش و امنیت روانی و مالی برای مهدهای کودک‌ و همین‌طور والدینی که می‌خواهند متناسب با سطح خدمات دریافتی و توان مالی‌شان، مهدکودکی را برای نگهداری و آموزش فرزندشان انتخاب کنند، ناکام ماند.

دولت، خدمات بخش خصوصی را ببیند

به اعتقاد بسیاری از مدیران مهدکودک، حمایت دولت و در واقع آموزش و پرورش از مدارس غیرانتفاعی با در نظر گرفتن معافیت مالیات بر درآمد برای آنها و نادیده گرفتن چنین معافیتی برای مهد‌ها، آن هم در شرایطی که به‌جای روزانه ۴ یا ۵ ساعت، ۸ تا ۹ ساعت خدمات ارائه می‌کنند، غیرمنصفانه و ناشی از بی‌اعتمادی دولت به خدمات بخش خصوصی است.

علیان در این باره می‌گوید: متاسفانه بهزیستی برای ارائه تخفیف به مهد‌ها هزینه‌های آب، برق و گاز را در نظر نگرفته است. اداره مالیات هم هیچ تخفیف مالیاتی حتی برای مهدکودکی که ملک از خودش نیست و باید اجاره‌های سرسام‌آور را تقبل کند، در نظر نمی‌گیرد یا به این نکته توجه نمی‌کند که در برخی فصول تعداد بچه‌ها و درآمد مهد بسیار کاهش پیدا می‌کند و مامور مالیاتی بدون در نظر گرفتن این موارد سقف مالیاتی را برای هر مهد تعیین می‌کند.

یافتن راه چاره

رئیس کانون همیاری و توسعه مهدکودک‌ها در سراسر کشور با اشاره به این‌که امسال محتوای آموزشی خوبی از سوی سازمان بهزیستی برای مهد‌ها ارائه شده است، اضافه می‌کند: اگر نگاه به هزینه‌ها درست و واقعی باشد، هم والدین و هم مدیران مهدکودک امنیت خاطر خواهند داشت. حل مشکلات ناشی از تدبیر بالا رفتن حقوق کارکنان، اجاره ملک، گرانی مواد غذایی و به طور کلی گرانی روزافزون در کشور ما، جزو وظایف مهدکودک نیست بلکه جزو وظایف دولت است. اگر شهریه‌ای که تعیین می‌شود براساس اقتصاد امروز دیده شود، گرانفروشی محسوب نمی‌شود.

دعایی ادامه می‌دهد: به‌عنوان نماینده‌ای از سوی مهدهای کودک‌ کشور پیشنهاد می‌کنم بهزیستی سود مهدها را کمتر از سود پیشنهادی یعنی ۱۸ درصد درنظر بگیرد، اما هزینه‌ها را واقع‌بینانه ببیند و رویه‌ای را اعمال کند که اگر مهدکودکی کارمندانش را بیمه می‌کند ، حقوق متناسبی به آنها پرداخت می‌کند و خدماتش از سطح کیفی معقولی برخوردار است، سیاست‌های تشویقی و ارفاقی در نظر بگیرد و آن مهد را مشمول تخفیف در هزینه‌های عمومی یا حتی مالیات بر درآمد بداند. چنین حمایتی تا سال ۱۳۸۲ از مهد‌ها می‌‌شد و حتی به آنها ارزاق عمومی با نرخ دولتی و بسیار پایین‌تر از نرخ آزاد تعلق می‌گرفت.

به نظر می‌رسد تداوم تعامل منطقی و کم‌چالش‌تر میان مهد‌ها و والدین کودکان مهدکودکی باید همکاری و رابطه منسجمی میان ارکان دولتی برای حمایت از خدمات بخش‌های خصوصی و از جمله مهد‌ها به‌وجود بیاید.

مقایسه متوسط شهریه دریافتی مهدهای کودک‌
در مناطق جنوبی، میانی و شمالی شهر تهران

پونه شیرازی‌/‌گروه جامعه