نگذارید کودکتان بیمار به دنیا بیاید

اما واقعیت آن است که همچنان بسیاری از مردم اهمیت و ضرورت مشاوره و انجام آزمایشات ژنتیک را نمی‌دانند، در واقع اغلب نمی‌دانند که با انجام مشاوره و آزمایشات ژنتیکی احتمال تولد فرزندان ناسالمی که در بیشتر موارد درمانی برای بیماری‌شان وجود ندارد، پیش از اقدام به بارداری یا حین بارداری کاهش می‌یابد.

دکتر سید‌نوید‌المدنی، مشاور ژنتیک در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: متاسفانه بسیاری از مردم ما تاکنون نمی‌دانسته‌اند که برای مشاوره ژنتیک باید به کجا مراجعه کنند و در صورت اجباری شدن این نوع مشاوره، پیش از ازدواج از بسیاری از عقب‌ماندگی‌های ذهنی، اختلالات ژنتیکی یا کروموزومی که به بروز ناهنجاری‌های جسمی و عملکردی منجر می‌شود، جلوگیری خواهد شد.

فرزندان سالمی داشته باشیم

آزمایش‌های پیش از ازدواج از جمله آزمایش‌های عفونی چون ایدز و هپاتیت و بیماری‌هایی چون تالاسمی که در کشور ما بسیار شایع است و آزمایش‌های ژنتیکی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها و سلامت نوزاد متولد شده در تمام خانواده داشته باشد.

دکتر المدنی در ارتباط با اهمیت انجام مشاوره و آزمایشات ژنتیک می‌گوید: هدف مشاوره ژنتیک بیشتر بر کسانی متمرکز است که ازدواج فامیلی انجام می‌دهند یا این‌که خود یا یکی از اعضای خانواده‌شان مبتلا به اختلالات ژنتیکی، عقب‌افتادگی و اختلال عملکردی یا ساختاری اعضای بدن هستند. نباید فراموش کرد که ازدواج فامیلی می‌تواند امکان بروز برخی بیماری‌ها را از حالت نهفته به صورت بیماری فراهم کند. همچنین امکان انتقال یک بیماری ژنتیکی از والد مبتلا به فرزند ۵۰ درصد است.

این مشاور ژنتیک می‌افزاید: در مشاوره‌های ژنتیک، درختی از بیماری‌ها که در خانواده وجود دارد، کشیده می‌شود، در صورتی که امکان انتقال بیماری به نسل بعدی وجود داشته باشد، توصیه‌ها و آزمایش‌های لازم داده می‌شود تا کودکی با یک بیماری ژنتیکی به دنیا نیاید.

تشخیص بیماری‌ها قبل از لانه‌گزینی جنین

به گفته دکتر المدنی در حین مشاوره ژنتیک توضیحات و اطلاعات کافی در ارتباط با روش نزدیکی، جلوگیری و انتقال بیماری‌ها از طریق تماس جنسی و روش پیشگیری از آنها، زمان مناسب برای باروری و آمادگی‌های قبل از آن به زوجین آموزش داده می‌شود.

وی اضافه می‌کند: طی انجام آزمایشات ژنتیک در مواد ضروری و برای اشخاصی که یکی از عوامل خطر بروز بیماری‌ها و نقص‌های ژنتیکی را دارند، امکان تشخیص احتمال بروز بیماری پیش از بارداری، حین بارداری و حتی پیش از لانه‌گزینی جنین یعنی در هفته اولیه تشکیل سلول تخم فراهم است. همچنین به افرادی که سابقه ناباروری، سقط مکرر و اختلالات قاعدگی دارند، انجام معاینات تخصصی زنان توصیه می‌شود. حتی کسانی که سابقه بروز بیماری‌های مزمن پیش‌رونده عصبی چون صرع را در خانواده‌شان دارند، تحت آزمایشات تخصصی ژنتیکی قرار می‌گیرند.

ازدواج در سن بالا و ضرورت آزمایش ژنتیک

یکی از اتفاقاتی که طی سال‌های اخیر در کشور ما شایع شده است، ازدواج و بچه‌دار شدن در سن بالاست. بی‌شک خانم‌هایی که در سنین بالای ۳۵ سال و آقایانی که پس از ۴۰ سالگی اقدام به بچه‌دار شدن می‌کنند، باید تحت آزمایشات ژنتیکی قرار بگیرند.

دکتر المدنی می‌گوید: در واقع از طریق مشاوره ژنتیکی افراد پرخطر غربال می‌شوند و مجموعه‌ای از اقدامات خاص‌تر برای آنها انجام می‌شود تا کودکان سالم‌تری داشته باشند. حتی توصیه می‌شود که آقایان نیز در صورت ازدواج در سن بالا، تحت آزمایشات تائید سلامت و قدرت باروری قرار بگیرند.

سرطان‌های شایع ردیابی می‌شود

یکی از تهدیدهای امروز جامعه ما از نظر سلامت عمومی، شیوع انواع سرطان است، بخصوص برخی سرطان‌ها چون سرطان روده بزرگ در آقایان و سرطان سینه در خانم‌ها در ایران بسیار شایع است. اما از طریق بررسی‌های ژنتیکی امکان ردگیری و تعیین احتمال بروز سرطان در نسل‌های بعدی خانواده‌ای که در دو نسل‌اش نوع خاصی از این بیماری وجود دارد، فراهم است.

دکتر المدنی در این‌باره توضیح می‌دهد: در صورت تایید بروز سرطان در فرزندی که می‌خواهد به‌ دنیا بیاید، امکان دستکاری ژنتیکی وجود دارد و در شخص بزرگسالی که دو نسل قبلی‌اش به سرطان مبتلا هستند و این بیماری به صورت ژنتیکی به او نیز منتقل خواهد شد، امکان انجام اقدامات تشخیصی و کنترلی دقیق و جدی برای تشخیص بیماری در مراحل بسیار ابتدایی و حتی تحت شرایط خاصی، جراحی‌های کنترلی پیش از بروز بیماری فراهم است.

فراموش نکنید که دنیای امروز، دنیای پیشگیری است و پیشگیری به طور قطع، هزینه‌ای کمتر از درمان دارد. پس بهتر است پیش از اقدام به ازدواج، پیش از بارداری طی دوران بارداری و حتی در دوران یائسگی تحت بررسی و مشاوره‌های تخصصی قرار بگیرید تا با اطمینان بیشتر و مشکلات جسمی و روحی کمتری مراحل مختلف زندگی‌تان را طی کنید.

پونه شیرازی – گروه سلامت