موج سواری ایدز
متولیان سلامت در کشور به افسارش چنگ زده اند تا به هر قیمتی شده آن را نگه دارند. ایدز اما، مثل جانوری سرکش و رمیده از سربالایی اعداد در نمودارهای آماری به سوی قله می دود. اگر به آمارهای وزارت بهداشت تکیه کنیم هم اکنون ۲۴هزار و ۲۵۰ نفر در کشور ناقل ویروس آچ آی وی هستند و البته مسئولان عقیده دارند که شمار مبتلایان بسیار بیشتر از این رقم است، چرا که تعدادی از مبتلایان هنوز آزمایشی برای تشخیص بیماری نداده اند و همچنان به تزریق از سرنگ مشترک و ارتباط با شرکای جنسی شان ادامه می دهند و آنها را نیز مبتلا می کنند.
همان آمارها نشان می دهد که هنوز انتقال از راه تزریق با سرنگ مشترک، اصلی ترین عامل ابتلا به این بیماری در ایران است به طوری که از هر ده نفر، حدود شش نفر از این راه ناقل ویروس اچ آی وی شده اند و بقیه نیز بیشتر از طریق ارتباط جنسی مبتلا شده اند و در موارد بسیار اندکی ویروس از راه فرآورده های خونی یا از مادر به فرزند منتقل شده است. ایران تاکنون دو موج ایدز را پشت سر گذاشته است و افزایش ۲۰ درصدی انتقال ایدز از طریق جنسی زنگ خطری است که مسئولان را واداشته به مردم هشدار بدهند موج سوم انتقال ایدز بزودی از راه خواهد رسید.
● موج اول؛ خون، مرگ آورد
پرونده ایدز در ایران به شکل رسمی از سال ۱۳۶۶ باز شد. شایع ترین راه های انتقال ایدز در ایران و جهان، آمیزش جنسی و استفاده معتادان از سرنگ مشترک است اما نخستین بیماری که در ایران شناسایی و ثبت شد کودکی شش ساله و هموفیلی بود که خون آلوده به ویروس اچ آی وی دریافت کرده بود؛ کودکی که هرگز هویتش برای رسانه ها فاش نشد.
پس از این ماجرا، گزارش های رسیده از ابتلای موارد مشابه به ایدز فراوان شد. داستان از این قرار بود که خون های آلوده وارد کشور شده و به بیماران هموفیلی تزریق شده و شمار زیادی از آنها را ناقل ویروس اچ آی وی کرده بود. متولیان سلامت، وقتی با نمونه های فراوان از این نوع روش انتقال ایدز مواجه شدند، اعلام کردند این، موج اول انتقال ایدز است اما با توجه به این که شایع ترین روش های انتقال ایدز در دنیا آمیزش جنسی و تزریق با سرنگ مشترک است، احتمالا موج های دیگری هم در راه است، موج هایی که پایه های نظام سلامت را به لرزه خواهد انداخت.
هرچند مسئولان در آن زمان از اعلام آمار رسمی تعداد مبتلایان به ایدز که شناسایی شان کرده بودند، سر باز می زدند اما آمار های غیررسمی حاکی از آن بود که حدود ۲۰۰ تا۵۰۰ نفر ناقل بیماری که همگی با خون های آلوده، بیماری را گرفته بودند، شناسایی شده است.
متولیان سلامت در کشور، در آن زمان پیش بینی کردند که اگر دیر بجنبند و اطلاع رسانی نکنند موج های بعدی ایدز بزرگ تر و ترسناک تر خواهند بود، اما برای برخی مسئولان حرف زدن از مسائل جنسی و بویژه شیوه صحیح آمیزش جنسی که خطر ابتلا به بیماری را کاهش می داد، تابو محسوب می شد و به همین علت، دست رسانه ها و متولیان سلامت در اطلاع رسانی تا حدی بسته شد و آنها ناچار شدند به شکلی کاملا سربسته از ایدز بگویند و گاهی حتی در گفت وگو هایشان نام این بیماری را سانسور می کردند.
● موج دوم ؛ تزریق با سرنگ آلوده
موج نبود! سونامی بود! کی آمد؟ مگر می شود دقیقا مشخص کرد از چه تاریخی؟ همان وقت که هموفیلی ها غمگین و ناراضی پیگیر پرونده های شکایتشان بودند، همان وقت که مردم خیال می کردند اصلی ترین راه انتقال ایدز از طریق آرایشگاه و دندانپزشکی است، همان وقت بود که سونامی ایدز از راه رسید و بر پیکر نظام سلامت کشور کوبیده شد.
این بار معتادان تزریقی اصلی ترین مراجعان به پزشکان عفونی شدند. آنها معمولا وقتی به بیمارستان می رسیدند که کارشان به مراحل آخر بیماری و بروز علائم جسمی شدید رسیده بود. آن روز ها مثل حالا وزارت بهداشت و سازمان های مردم نهاد، میان معتادان سرنگ و کاندوم رایگان پخش نمی کرد و اغلب معتادان بویژه در زندان ها از سرنگ مشترک استفاده می کردند و ویروس مهمانی می شد که میان رگ های معتادان مختلف در زندان ها و خرابه ها می گشت و همین باعث شد راه انتقال ایدز در ایران از اصلی ترین شیوه انتقالش که آمیزش جنسی بود، جدا
شود.
معتادان زندانی و کارتن خواب ها، ترک کرده یا ترک نکرده، بالاخره به خانه برمی گشتند و با همسرانشان رابطه زناشویی داشتند و آنها را نیز مبتلا می کردند. آمار وزارت بهداشت نشان می دهد، از هر ده زن مبتلا به ایدز، ۹ زن از طریق همسرانشان به بیماری مبتلا شده اند. در این مرحله بود که وزارت بهداشت و سازمان های مردم نهاد برای پیشگیری از ایدز وارد مرحله تازه ای شدند.
از دهه ۸۰، وزارت بهداشت، آموزش جنسی را رک و بی پرده به اقشار گوناگون آغاز کرد و کلینیک های مثلثی در زندان ها راه اندازی شد که درباره اعتیاد، بیماری های آمیزشی و ایدز به زندانی ها اطلاعات می داد. در سال های بعد سازمان های مردم نهاد با حمایت این وزارتخانه پخش سرنگ و کاندوم را میان معتادان آغاز کرد و به آنها و خانواده هایشان آموزش داد.
مجموعه این اقدامات باعث شد از شتاب افزایش جمعیت معتادانی که به علت تزریق از سرنگ مشترک به ایدز مبتلا می شدند، کم شود اما به هر حال هنوز هم معتادان و خانواده هایشان بیشترین شمار مبتلایان به ایدز را تشکیل می دهند.
● موج سوم؛ ایدز ما را خواهد برد ؟
آخرین آمارها ثابت می کند موجی تازه از ایدز در راه است. مسئولان وزارت بهداشت می گویند که در آخرین آمارگیری از شمار مبتلایان به ایدز، انتقال این بیماری از طریق آمیزش جنسی رشدی ۲۰ درصدی داشته و این یعنی گرچه هنوز الگوی انتقال ایدز در ایران تزریقی است اما بعید نیست سرایت از راه جنسی در چند سال آینده به اصلی ترین شیوه انتقال ویروس اچ آی وی تبدیل شود.
● آیمود، افتخار ایران
آمارهای غیررسمی بیانگر آن است که تا پیش از تحریم، هزینه متوسط کنترل بیماری هر فرد اچ آی وی مثبت حدود یک میلیون تومان بود که مسلما هم اکنون بیشتر شده، اما به هر حال وزارت بهداشت هزینه کامل درمان این بیماران را حتی در شرایط کنونی تقبل کرده و کنترل این بیماری برای آنها رایگان است با این حال از آنجا که ویروس اچ آی وی سبب ساز نقص در سیستم ایمنی و انواع بیماری ها در بدن می شود، تامین هزینه آن بیماری ها به عهده بیماران است. یکی از دستاوردهای بسیار مهم کشورمان داروی گیاهی آیمود است که پژوهشگران ایرانی آن را سال ۱۳۸۴ کشف کردند. این دارو سبب تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس ایدز می شود.
روزنامه جام جم