پایان بدرالدین

جهان > آسیا– سیدمحمدرضا موسوی:
کشته شدن بدرالدین حقانی مهم‌ترین خبری است که این روزها از تحولات افغانستان به گوش می‌رسد؛ خبری که هنوز برای بسیاری باور کردن آن مشکل است.

هر چند برخی مقامات پاکستانی و برخی نزدیکان بدرالدین خبر کشته شدن او را تأیید کرده‌اند ولی ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان این خبر را رد کرده است.به هر حال اگر این خبر صحت داشته باشد اتفاق مهمی در صحنه بحران افغانستان رخ داده است چرا که طی چند سال اخیرشبکه حقانی به یکی از بزرگ‌ترین مخالفان دولت مرکزی افغانستان و نیروهای خارجی مستقر در این کشور مبدل شده بود.

بسیاری از حملات انتحاری و عملیات‌های مسلحانه که در کابل و حومه آن و مخصوصا در استان‌های پکتیا، پکتیکا و خوست صورت گرفته و می‌گیرد به این گروه نسبت داده می‌شد؛ گروهی که سراج الدین حقانی آن را در شرایط حال حاضر رهبری می‌کند ولی بدرالدین فرمانده عملیاتی آن محسوب می‌شد. در واقع سراج‌الدین به این دلیل در مقام رهبری تشکیلات قرار داشت که برادر بزرگ‌تر محسوب می‌شد ولی واقعیت این است که بدرالدین نسبت به سراج‌الدین نقش محوری‌تری را در تشکیلات ایفا می‌کرد.

سازمان‌های امنیتی آمریکا دو سال و اندی قبل نام بدرالدین و دیگر برادرش نصرالدین حقانی را در لیست سیاه تروریسم قرار دادند که براساس آن همه دارایی‌های این افراد در حوزه قضایی ایالات متحده آمریکا مسدود می‌شد ولی با وجود این اقدامات و برخی کارهای مشابه هرگز تغییری در خط‌مشی و عملکرد شبکه حقانی به‌وجود نیامد.

به هر حال شبکه حقانی لطمه سنگینی خورده است و خلأ چهره قدرتمندی مانند بدرالدین قطعا بر وضعیت این تشکیلات تأثیرات منفی بسزایی بر جای خواهد گذاشت و از دامنه فعالیت‌ها و عملیات‌های این جنبش ولو به شکل مقطعی خواهد کاست. کشته شدن بدرالدین سؤالات بسیاری را در اذهان کارشناسان و افکار عمومی افغانستان به‌دنبال داشته است.

به راستی چگونه شد که بدرالدین کشته شد و آمریکایی‌ها چگونه از محل اختفای او آگاه شدند؟ اینها سؤالاتی است که تحلیلگران افغان این روزها در رسانه‌های افغانستان سعی دارند به آن پاسخ دهند ولی تحلیل‌های ارائه شده به قدری متضاد و متناقضند که به ابهامات موجود در ماجرای کشته شدن فرمانده نظامی شبکه حقانی بیش‌از‌پیش افزوده است.

با وجود نظرات متعدد و مختلف در یک نکته تقریبا اجماع کلی وجود دارد و آن این است که ماجرای کشته شدن بدرالدین حقانی با کشته شدن ملا دادالله از دیگر فرماندهان سرشناس طالبان که چند روز پیش در استان کنر افغانستان کشته شد بی‌ارتباط نیست. هر چند مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که بدرالدین و دادالله در عملیات‌های مکرر هواپیماهای بدون سرنشین کشته شده‌اند ولی برخی از صاحب‌نظران از همکاری اطلاعاتی مسئولان پاکستانی با آمریکایی‌ها در این موارد سخن گفته‌اند.

واقعیت این است که در ماه‌ها و هفته‌های اخیر مذاکرات فراوانی میان برخی مقامات آمریکایی با مسئولان پاکستانی صورت گرفت، مذاکراتی که شبکه حقانی جایگاه ویژه در آن داشت و آمریکایی‌ها در این مذاکرات رسما اعلام کردند که تداوم کمک‌های واشنگتن به اسلام آباد منوط به همکاری پاکستان در بحران افغانستان است.

در واقع یکی از دلایل اساسی شکست مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و نیروهای خارجی با گروه طالبان به عملیات‌ها و اقدامات شبکه حقانی بازمی‌گشت و آمریکایی‌ها نیز به‌وجود روابطی میان سازمان آی‌اس‌‌آی و شبکه حقانی واقف شده بودند. هر چند پاکستانی‌ها همواره از پذیرفتن این مسئله که با شبکه حقانی مرتبط هستند خودداری می‌کردند ولی درنهایت چاره‌ای جز پذیرفتن وضعیت جدید نداشتند. آمریکایی‌ها یک سال و اندی دیگر افغانستان را ترک خواهند کرد و مذاکرات صلح باید به دستاوردهای مثبتی منجر شود و در این میان مخالفان صلح باید به‌گونه‌ای از صفحه بحران حذف شوند و این روند با کشته شدن فرماندهانی همچون دادالله و بدرالدین آغاز شده است.