محبوبه عمیدی: دواین چمبرز، دونده انگلیسی چند هفته دیگر این شانس را خواهد داشت که یکی از شرکت‌کنندگان در المپیک ۲۰۱۲ لندن باشد و رسوایی را که از سال ۲۰۰۳/۱۳۸۲ تاکنون به دلیل استفاده از داروهای غیرمجاز گریبانگیر اوست، جبران کند. او که طی سال‌های گذشته زمان زیادی را برای بازداشتن دیگر ورزشکاران از مصرف داروهای انرژی‌زا و دیگر ترکیبات غیرمجاز صرف کرده، می‌گوید از ۶ داروی غیرمجاز متفاوت استفاده کرده است.
چمبرز اولین ورزشکاری نیست که به دنبال راه حلی برای رسیدن به قدرت و توان نهایی است، تاریخ نشان می‌دهد تلاش برای بهترین بودن از قرن‌ها پیش و با آغاز بازی‌ها در یونان باستان آغاز شده و پس از آن پزشکان یونانی رازهای بهبود توان جسمی را به رومی‌های باستان انتقال داده‌اند. قهرمانانی که در سده‌های گذشته زندگی می‌کردند، با مصرف گیاهان خوراکی و قارچ نیروی مورد نیاز خود را تأمین کرده‌اند؛ اما امروزه شیوه‌های متفاوتی برای بهبود توان جسمی ارائه شده که بعضی از آنها می‌توانند سلامت فرد را به خطر بیندازند.
به گزارش نیچر، توماس موری، متخصص اخلاق زیستی مرکز هیستیگز در نیویورک می‌گوید: «رقابت سختی میان کشورهای گوناگون برای دسترسی به فناوری‌های بهبود توان جسمی وجود دارد. من که یک دوچرخه‌سوار آماتور هستم، می‌دانم استفاده از داروهای نیروزا چقدر می‌تواند به بهتر رکاب‌زدن در فاصله‌ای چندین کیلومتری کمک کند. انتخاب دیگری هم وجود دارد، می‌توانم از یک موتور برای دوچرخه‌ام استفاده کنم؛ اما این دیگر ورزش نیست، درست مثل زمانی که از داروها استفاده کرده‌ام. فکر می‌کنم یک ورزشکار حرفه‌ای هم نظر مشابهی داشته باشد».
کارشناس دیگری هم مانند اندی میاه، متخصص اخلاق زیستی دانشگاه وست در اسکاتلند وجود دارند که با توجه به استفاده روزافزون ورزشکاران از داروهای غیرمجاز، ایجاد روش‌هایی مطمئن برای به کارگیری این داروها را پیشنهاد می‌کنند. میاه می‌گوید: «اگر هدف اصلی حفظ سلامت ورزشکار در کنار افزایش توان او است، می‌توانیم استفاده از داروهای محدودی را زیر نظر کمیته پزشکی بپذیریم».
علم نمی‌تواند حق را به هیچ یک از این دو کارشناس بدهد و در بحث اخلاقی پیچیده‌ای که وجود دارد، مشارکت کند؛ اما می‌تواند به این پرسش پاسخ دهد که اگر تکنیک‌های افزایش توان جسمی مجاز اعلام شوند، بدن انسان تا کجا می‌تواند پیش برود و رکوردهای پیشین را پشت سر بگذارد.
قرص‌های نیروزا
شناخته‌شده‌ترین داروهای این دسته که برای افزایش استقامت و قدرت بدنی به کار گرفته می‌شوند از خانواده استروئیدهای آنابولیک هستند. این داروها سال‌هاست که در تلاش برای منفی شدن تست ورزشکاران با ساختارهای متفاوت تولید می‌شوند. دون کاتلین، داروشناس دانشگاه کالیفرنیا در لوس‌آنجلس می‌گوید: «می‌توانید ۲۰۰۰ تغییر ساختاری متفاوت در این ترکیبات ایجاد کنید و داروهایی بسازید که فرد را عضلانی و قوی‌تر می‌کنند».
این ترکیبات مانند هورمون تستوسترون در بدن عمل می‌کند و باعث ساخت بیشتر پروتئین‌هایی می‌شود که بافت ماهیچه‌ای را شکل می‌دهند. یک دوره مصرف استروئیدها همراه با ورزش می‌تواند استقامت یک ورزشکار مرد را تا ۳۸درصد افزایش دهد و به مراتب در زنان قدرتمندتر عمل خواهد کرد.
یکی دیگر از ترکیبات محبوب ورزشکاران که می‌تواند استقامت فرد را افزایش دهد، هورمون رشد انسانی است که می‌تواند باعث افزایش بافت ماهیچه‌ای شود. مطالعه‌ای که روی ورزشکاران آماتور انجام شده نشان می‌دهد استفاده از هورمون رشد انسانی در این افراد باعث شده تا سرعت عملکرد آنها تا ۴درصد افزایش پیدا کند. شاید این رقم اندک به نظر برسد اما می‌تواند در شنای ۵۰ متر آزاد یا دو ۱۰۰ متر تعیین‌کننده باشد. یک ورزشکار حرفه‌ای می‌تواند با این تغییر کوچک رکوردها را ۱صدم ثانیه بهبود بدهد.
در ورزش‌های استقامتی تزریق گویچه‌های قرمز یا استفاده از ترکیباتی که می‌تواند گویچه‌های قرمز خون را افزایش دهد، تغییرات قابل‌توجهی را ایجاد خواهد کرد. یکی از این ترکیبات هورمون اریتروپویتین یا به اختصار EPO است که می‌تواند با ایجاد تغییراتی در مغز فرد را به تمرین بیشتر نیز تشویق کند. تحقیقات نشان می‌دهد دوپینگ خونی می‌تواند تحمل فرد را تا ۳۴درصد افزایش بدهد و باعث شود ۸ کیلومتر را ۴۴ ثانیه سریع‌تر از پیش بدود.
علاوه بر داروها و ترکیبات نیروزا مکمل‌های غذایی هم می‌توانند در بهبود توان جسمی ورزشکاران مؤثر باشند. یکی از شناخته‌شده‌ترین این مکمل‌ها کراتین است که استفاده از آن در حین تمرین می‌تواند به ساخت مولکول‌های ATP که نقشی حیاتی در نقل‌وانتقال انرژی دارند، کمک کرده و تا حدود ۸درصد عملکرد ورزشکاران را بهبود دهد. مکمل غذایی دیگر عصاره چغندر است که به کمک نیترات موجود در خود می‌تواند بهره‌وری اکسیژن جذب شده توسط بدن را افزایش دهد. غواصان با استفاده از این ترکیب می‌توانند ۱۱درصد بیشتر از حالت عادی نفس خود را در سینه حبس کنند. مصرف این مکمل غذایی در شناگران نیز می‌تواند باعث شود زمان مورد نیاز برای دریافت اکسیژن و دفعات تنفس خود را به حداقل برسانند.
باید به این نکته هم اشاره کنیم که مصرف بسیاری از این ترکیبات عوارض جانبی دارد که نگران‌کننده هستند. به عنوان مثال مصرف استروئیدها فشار خون را بالا برده، دریچه‌های قلب را تنگ کرده و باعث کاهش شانس باروری فرد می‌شود. استفاده از ترکیبات مؤثر در افزایش گویچه‌های قرمز خون نیز می‌تواند باعث غلیظ شدن خون و افزایش احتمال سکته در فرد شود.
کدهای ژنتیکی یا قطعات تازه
یک دهه بیشتر نیست که در مورد اضافه کردن یا تغییر دادن ژن‌ها نیز به عنوان شیوه‌ای برای خلق ابرورزشکارها صحبت می‌شود؛ اما نمونه‌هایی از این ورزشکاران وجود دارند که به شکل طبیعی و به واسطه یک یا چند جهش توانایی‌های بیشتری را کسب کرده‌اند. یکی از آنها Eero Mäntyranta اسکی‌باز فنلاندی است که در اولین سال‌های دهه ۱۹۶۰/۱۳۴۰ موفق به دریافت ۳ مدل طلا شد. جهش ژنی باعث شده بود گیرنده‌های EPO در بدن او بهتر عمل کنند. علاوه بر این محققان ژنی را کشف کرده‌اند که می‌تواند به افزایش ترشح هورمون رشد منجر شده و باعث شود تا ۱۴درصد قدرت عضلانی موش‌ها افزایش پیدا کند.
محققان دیگر نیز دارند روی فعال و غیرفعال کردن ژن‌ها از طریق ترکیبات دارویی کار می‌کنند. یکی از این داروها GW1516 نام دارد که می‌تواند نسبت رشته‌های عضلانی که کند منقبض می‌شوند را نسبت به گروه دیگر که به سرعت منقبض می‌شوند، بالا ببرد. رشته‌های کندانقباض در فعالیت‌های هوازی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند و آزمون‌ها نشان می‌دهد استفاده همزمان از این دارو و تمرین می‌تواند استقامت عضلانی موش‌ها را تا ۷۰درصد افزایش دهد.
البته ژن‌درمانی هنوز علمی نیست که محققان بخواهند به جام‌جهانی و المپیک راه پیدا کند. آنها نگران واکنش شدید سیستم ایمنی بدن فرد به ویروسی هستند که به عنوان ناقل ژن به کار گرفته می‌شود و از سوی دیگر می‌دانند زمانی که دارویی برای فعال کردن یک ژن تهیه شود، باید ترکیبی هم برای غیرفعال کردن آن شناخته شده باشد.
راهکار پایانی برای افزایش کارایی یک ورزشکار می‌تواند جراحی یا استفاده از فناوری‌های افزوده باشد. بازیکنان حرفه‌ای بیس‌بال که دچار آسیب‌دیدگی در مفصل آرنج شده و به ناچار زیر تیغ جراحی رفته‌اند تا برای ترمیم رباط آن از بافت زردپی استفاده کنند، می‌گویند پس از دو سال بازتوانی می‌توانند بهتر و قدرتمندتر از پیش عمل کنند. با این حال تغییر کامل یک مفصل یا استفاده از فناوری برای طراحی اعضای تازه پیچیده‌تر از آنست که در حال حاضر مورد توجه قرار بگیرد. این نکته را می‌توان به خوبی در بازی‌های پارالمپیک مشاهده کرد. یک عضو مصنوعی برای یک دونده یا بازیکن ممکن است ایده‌آل به نظر برسد؛ اما محدودیت‌هایی را برای او ایجاد خواهد کرد که هیچ انسان عادی هنگام دویدن یا ورزش کردن با آنها مواجه نیست. شاید ساخت پاهای بیونیکی که اختصاصا برای دویدن طراحی می‌شوند، بتواند تا حد قابل‌قبولی بر این مشکل غلبه کند. بعضی از کارشناسان معتقدند استفاده از فناوری‌های افزوده در طول زمان می‌تواند بازی‌های تازه‌ای را به المپیک اضافه کند، ورزش‌هایی مانند شنای استقامت، دوی استقامت و دوچرخه‌سواری استقامت نمونه‌هایی از این ورزش‌های احتمالی آینده هستند.
۵۳۲۷۳
دانلود
خبرآنلاین