چرخ خودروسازان برای تولید ملی می‌چرخد

در طول چند دهه‌ای که از آغاز خودروسازی در ایران سپری شده، همواره این سوال مطرح بود که سهم تولیدات ملی در خودروهای داخلی چه میزان است و اساسا چند درصد از خودرویی که در یک شرکت خودروسازی داخلی تولید می‌شود، برند ایرانی دارد؟

آیا تجربه نزدیک به نیم قرن خودروسازی، این پتانسیل را در ایران به وجود آورده که خود را به عنوان یک خودروساز بزرگ با درجه بالایی از اتکا به صنعتگران ایرانی در جهان مطرح کند؟ به نظر می‌رسد امسال با طرح شعار تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی، این موضوع باید با جدیت بیشتری در صنعت خودروسازی پیگیری شود.

ماه گذشته مدیر عامل شرکت خدمات پس از فروش ایران‌خودرو در یک نشست خبری اعلام کرد: سال ۹۱ با توجه به شعار حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ملی بیشتر قطعات را از داخل تامین خواهیم کرد و براساس ابلاغیه‌ای که به شرکت‌های تابعه ایساکو داده شده، هر گونه خرید خارجی که مشابه آن در داخل کشور تولید شود، ممنوع است و اگر کسی خلاف آن عمل کند، علاوه بر مجازات باید هزینه انجام شده را از جیب خود تقبل کند.

به گفته مدیرعامل شرکت ایساکو، سال ۸۹ حدود ۳۹ درصد قطعات از خارج کشور وارد می‌شد، اما در حال حاضر با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته، قرار است ۲۳ درصد قطعات از خارج و ۷۷ درصد از داخل تامین شود.

هرچند آمارهای واقعی و درستی از درصد ساخت داخل خودروهای تولیدی در کشور از سوی مسوولان ارائه نمی‌شود، اما خودروسازان و قطعه‌سازان اعلام می‌کنند که بیشتر قطعه‌های تولیدی در کشور امروزه از نظر کمی و کیفی در حد مطلوب است؛ به طوری که در تولید خودروهای پرطرفداری مانند تندر ۹۰ بیش از ۶۰ درصد قطعات را تولیدکنندگان داخلی تامین می‌کنند یا پژو ۲۰۶ که مردم استقبال خوبی از آن می‌کنند، بیش از ۷۰ درصد قطعاتش داخلی است.

تولید بخش عمده قطعات در داخل

در بخش خودروسازی نخستین گام در حمایت از تولید ملی استفاده از قطعات با کیفیت در تولید خودروست که این امر به طور مستقیم بر کیفیت خودروهای داخلی تاثیر خواهد گذاشت، اما قطعه‌سازان کشور معتقدند موانع بسیاری سر راه تولید است و تا زمانی که موانع رفع نشود، حمایت از تولید ملی تنها در حد شعار باقی می‌ماند.

محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو در این باره به جام‌جم گفت: در حال حاضر بخش عمده‌ای از قطعات در داخل کشور تولید می‌شود و قطعات تولیدی از ایمنی بالایی برخوردارند.

وی در پاسخ به این پرسش که چند درصد قطعات خودرو‌های داخلی در داخل تولید می‌شود، گفت: این موضوع خودرو به خودرو متفاوت است، در حال حاضر ۶۰ درصد تندر ۹۰، ۸۰ درصد پژو ۲۰۶ و بالای ۹۵ درصد سمند، پژو پارس، روآ و پراید تامین قطعاتش داخلی است.

نجفی منش گفت: زمانی خیلی از قطعات خودرو، وارداتی بود، اما با حرکت‌های خوبی که صورت گرفته بسیاری از قطعات ساخت داخل شده، در واقع در بخشی از قطعات تکنولوژی ساخت وجود دارد و برای قطعاتی که نیازمند ورود تکنولوژی آن هستیم، می‌توان فناوری‌های مورد نیاز را حتی در شرایط تحریمی از خارج کشور وارد کنیم.

عضو هیات ‌مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو با اشاره به شعار امسال برای حمایت از تولید داخلی گفت: متاسفانه موانع بسیاری بر سر راه تولید وجود دارد و اگر واقعا تمامی دستگاه‌ها، نگاه حمایتی به این بخش در تصمیمات و سیاستگذاری‌های خود نداشته باشند، حمایت از تولید در حد شعار باقی خواهند ماند.

وی یکی از این موانع را محدودیت‌های سیستم بانکی دانست و گفت: براساس بخشنامه بانک مرکزی اگر واحدی دارای بدهی معوق باشد، هیچ گونه گشایش تسهیلاتی ایجاد نمی‌شود؛ این در حالی است که دلیل معوقه‌های ایجاد شده طلبی است که قطعه‌سازان از خودرو‌سازان دارند که وصول نشده و در چنین شرایطی که تحریم‌ها به اندازه کافی برای ورود مواد اولیه مشکل ایجاد کرده، خود سیستم بانکی نیز اثرات تحریم را تقویت می‌کند؛ این در صورتی است که دولت باید به دنبال راهکارهایی باشد که مطالبه قطعه‌سازان وصول شود.

طولانی بودن پروسه اختصاص ارز

نجفی منش یکی از مشکلات قطعه‌سازان را نرخ ارز دانست و گفت: دو نرخی بودن ارز و واقعی نبودن قیمت آن از مشکلات تولیدکنندگان است و ضروری است که نرخ ارز براساس کف بازار تعیین شود، چراکه درغیر این‌صورت باعث ایجاد رانت از یک سو و از طرف دیگر باعث می‌شود که تولیدات داخلی نسبت به تولیدات رقبا در کشورهای خارجی گران‌تر تمام شود.

وی با اشاره به طولانی بودن پروسه اختصاص ارز در کشور گفت: در حال حاضر گرفتن ارز با نرخ مرجع بسیار دشوار شده است و به خاطر دو نرخی بودن کنترل‌ها نیز افزایش یافته؛ به طوری که هنگام ثبت سفارش، تولیدکنندگانی که می‌خواهند مواد اولیه خود را وارد کنند، بسیار اذیت می‌شوند.

به گفته نجفی‌منش، در بخش گمرکی نیز تا مشخص شدن وضعیت تعرفه و استاندارد، ۲۰ درصد کالا در گمرک نگه داشته می‌شود که این اقدام علاوه بر این‌که هزینه انبارداری در پی دارد، واحد تولیدی را دچار مشکل می‌کند، زیرا تولیدکننده به کالای خود برای تولید نیاز دارد.

عضو هیات ‌مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو با اشاره به این ‌که خودرو‌سازان نیز دچار مشکل نقدینگی هستند، گفت: در حال حاضر سیستم بانکی، شرکت‌های خودروسازی و شرکت‌های تابعه را هنگام اختصاص اعتبارات به چشم یک مجموعه می‌بیند. ضمن این که تسهیلات در نظر گرفته شده برای این بخش نیز کاهش یافته است.

وی افزود: بسیاری از کشورها هنگام بروز بحران از بخش تولیدی خود حمایت می‌کنند، اما ما در شرایط تحریمی که باید بار فشارها را کاهش دهیم آن را افزایش می‌دهیم.

وی با تاکید بر این که در حال حاضر دغدغه بزرگ کشور بیکاری است، افزود: رشد تولید داخلی می‌تواند بزرگ‌ترین دغدغه کشور را برطرف کند. با کنترل واردات و صادر کردن قطعات تولید داخل می‌توان از تولید حمایت کرد.

عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو اظهار کرد: امروز در حوزه اقتصادی نیازمند انجام اقداماتی مانند اصلاح نرخ ارز براساس نرخ تورم، آزادسازی قیمت‌ها، سوق دادن تسهیلات بانکی به سمت تولید، اجرای قانون فضای کسب و کار، افزایش تعرفه واردات کالاهایی که در داخل تولید می‌شود و اجرای سیاست‌های اقتصادی به جای اقتصاد سیاسی هستیم.

تامین ۷۷ درصد قطعات در سال حمایت از تولید

ظهیری، مدیر‌عامل شرکت خدمات پس از فروش ایران‌خودرو با اشاره به این‌که قرار است درسال حمایت از تولید ۲۳ درصد قطعات از خارج و ۷۷ درصد از داخل تامین شود به «جام‌جم» گفت: اگر نمی‌توانیم صددرصد قطعات را از داخل تامین کنیم به این دلیل است که هنوز برخی تولیدات داخلی استاندارد کیفی مدنظر ما را ندارد یا این که تیراژ تولید به حدی نیست که تقاضای مورد نیاز ما را تامین کند.

ظهیری درخصوص کالاهای مصرفی خودرو افزود: در تهیه و تامین اقلام مصرفی همچون روغن ماشین، قرار شده تمام نیاز کشور از طریق تولیدات کارخانه‌های روغن داخلی با ترکیبی که طبق استاندارد‌ها تعریف شده است تحت برند خود ایساکو تامین شود.

وی در مورد گران شدن برخی قطعات در بازار گفت: با توجه به وارداتی بودن برخی قطعات، طبیعی است که با افزایش قیمت ارز چه دولتی و چه آزاد، قیمت آن نیز دچار افزایش شود، اما برخی قطعات همچون باتری ماشین تعزیراتی است و باید طبق قیمت‌هایی که سازمان حمایت تعیین کرده اقدام به فروش کنند.

رضا رضایی، عضو انجمن قطعه‌سازان خودرو نیز در گفت‌وگویی با بیان این‌ که اصلی‌ترین وظایف مسوولان ایجاد بستر‌های مناسب برای سرمایه‌گذاران داخلی است، تصریح کرد: اگر این بستر‌ها فراهم نشود نه سرمایه‌گذاری اتفاق می‌افتد و نه می‌توانیم چرخه تولید و کار را پررونق مشاهده کنیم.

رضایی با اعلام این که صنعت قطعه‌سازی کشور از ظرفیت و دانش فنی بالایی برای تولید قطعات خودروهای خارجی برخوردار است، گفت: چنانچه فعالیت در عرصه تولید قطعات مورد نیاز خودروهای وارداتی برای قطعه‌سازان کشور از صرفه اقتصادی برخوردار باشد، با گام نهادن در این مسیر، بسیاری از معضلات در این عرصه مانند ایجاد بازارهای سیاه مرتفع می‌شود.

بدون شک این پتانسیل در قطعه‌سازان ایرانی وجود دارد که قطعات وارداتی را داخلی‌سازی کنند، هر چند در موارد محدودی نیز ممکن است در برخی قطعات خاص نتوانند انتظارات کیفی مدنظر را برآورده کنند، اما شواهد نشان می‌دهد که خوشبختانه در سال‌های اخیر کیفیت قطعات ساخت داخل، قابل مقایسه با حداقل پنج سال گذشته نبوده و رشد بسیار خوبی به لحاظ کیفیت در صنعت قطعه‌سازی صورت گرفته است بنابراین با اعتمادی که نسبت به کیفیت قطعات داخلی وجود دارد باید ذهنیت‌ها تغییر یافته و با رفع موانع تولید به سازندگان داخلی روی آورده شود.

سیما رادمنش – گروه اقتصاد