آغاز به کار کمپ ترک اعتیاد نوجوانان

جای این کمپ خالی بود

از سال گذشته تاکنون، شمار کمپ‌های ترک اعتیاد بهزیستی در کشور از ۳۶۰ به ۵۰۰ رسیده است و حدود صد هزار معتاد در این مراکز درمان شده‌اند، اما تا همین دیروز که هنوز مرکز دهکده «رهایی کوثر۲» ویژه ترک اعتیاد زیر هجده ساله‌ها، رسما کارش را آغاز نکرده بود، نوجوان‌های معتاد بلاتکلیف بودند و هیچ کمپی برای ترک اعتیادشان وجود نداشت.

بی‌سر و سامانی نوجوانان معتاد باعث شده بود آنها یا برای ترک اعتیاد اقدام نکنند یا به کمپ‌های بزرگسالان بروند که این کمپ‌ها نیز شرایط مناسب نگهداری از نوجوانان معتاد را نداشت و این گروه در این مراکز با مشکلاتی حتی پیچیده‌تر از اعتیاد مواجه می‌شدند.

همین شرایط، بهزیستی را در سال گذشته به نتیجه رساند که اقدامی برای ترک اعتیاد نوجوان‌ها انجام دهد، بنابراین به تمامی استان‌های کشور اعلام کرد که می‌توانند از بهزیستی برای صدور مجوز احداث کمپ ترک اعتیاد ویژه نوجوانان درخواست کنند، اما فقط دو استان البرز و چهارمحال و بختیاری برای گرفتن این مجوز اقدام کردند و مراسم دیروز به مناسبت آغاز به کار رسمی یکی از این دو مرکز بود که فعلا ۲۰ نوجوان مراحل درمان را در آن می‌گذرانند، هرچند ظرفیت این مرکز ۵۰ نفر است.

افزایش هشت برابری اعتبارات درمان اعتیاد

یکی از دعوت‌شده‌ها به مراسم دیروز، همایون هاشمی، رییس سازمان بهزیستی کشور بود.

او از افزایش هشت برابری اعتبارات درمان اعتیاد در کشور خبر داد و اعلام کرد دو میلیارد تومان را نیز به شکل ویژه به درمان اعتیاد در البرز اختصاص می‌دهد، با این حال تاکیدش بر پیشگیری بود و تصریح کرد: در دو سال گذشته کمتر به حوزه پیشگیری توجه شده است اما امسال برای بهزیستی سال فعالیت‌های پیشگیرانه در حوزه اعتیاد است.

آمار نگران‌کننده نداریم، کدام آمار؟!

چاشنی غافلگیری در حرف‌های هاشمی، فقط مربوط به خبرهای خوبش از افزایش اعتبارات درمان اعتیاد نبود. او در بخشی از سخنانش درباره مساله اعتیاد نوجوانان و جوانان، گفت: «هنوز این بحث به آمارهای نگران‌کننده نرسیده است و اگر سازمان بهزیستی در این حوزه فعالیت می‌کند صرفا از جنبه پیشگیرانه است.»

از سوی دیگر، هاشمی در حالی شمار نوجوانان معتاد را نگران‌کننده نمی‌داند که پیش از این با وجود پیگیری جام‌جم، از ستاد مبارزه با مواد مخدر، هنوز آماری از شمار این نوجوانان اعلام نشده است.

هاشمی در مورد این شبهه نیز توضیح داد: «ابراز نظر بهزیستی بر اساس مشاهدات است و با توجه به این که فقط دو استان تقاضای کمپ ویژه ترک اعتیاد زیر هجده ساله‌ها را کرده‌اند، می‌شود نتیجه گرفت که مساله اعتیاد نوجوان‌ها در استان‌های دیگر کشور چندان جدی نیست.»

این تحلیل را فرید براتی سده، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی نیز در طول مراسم تکرار کرد و توضیح داد که بهزیستی دست همه استان‌ها را برای درخواست مجوز چنین مراکزی باز گذاشته است و اگر آنها درخواستی برای احداث چنین مراکزی ندارند، یعنی هنوز احساس نیاز نمی‌کنند.

اما از آنجا که نگرش‌ها نسبت به پدیده‌های مختلف اجتماعی، نباید تک‌وجهی باشد، بنابر این می‌شود بی‌میلی استان‌ها را به راه‌اندازی کمپ‌های ترک اعتیاد نوجوان‌ها از وجوه دیگری نیز بررسی و احتمال‌های دیگری درباره دلیل آن مطرح کرد، برای مثال شاید وضعیت اعتیاد بزرگسالان در استان‌های دیگر آنقدر جدی است که برای سازمان‌های بهزیستی‌شان، فرصتی نگذاشته است تا به فکر راه‌اندازی کمپ‌های نوجوانان باشند.

از دیگر سو، به نظر می‌رسد استان‌های دیگر هنوز از اهمیت درمان اعتیاد نوجوان‌ها غافلند، وگرنه چگونه ممکن است استان کوچک چهارمحال و بختیاری با مساله اعتیاد نوجوان‌هایش درگیر باشد، اما استان تهران و مشابه‌های بزرگ دیگرش، مشکلی در این زمینه نداشته باشند در حالی که متوسط سن آغاز مصرف مواد مخدر در کشور، بر اساس آمارهای غیر رسمی به کمتر از ۱۸ سال رسیده است.

علاوه بر این، جمعیت معتادان نوجوان، جمعیتی پنهان است و معمولا اعتیاد این گروه حتی از سوی خانواده‌هایشان هم دیر تشخیص داده می‌شود و از آنجا که هنوز غربالگری در مدارس برای سنجش وضعیت اعتیاد وجود ندارد، اعتیاد بسیاری از آنها پس از رسیدن‌شان به سن جوانی یا میانسالی به چشم جامعه می‌آید.

آینده‌ای نداریم ما

قرار نیست همه گزارش‌های خبری از احداث مراکز ترک اعتیاد و…، با سخنرانی مسئولان و تحلیل گفته‌هایشان تمام شود.

این گزارش هم این گونه تمام نمی‌شود بلکه ما پایان آن را به حرف‌های نوجوان‌هایی اختصاص داده‌ایم که وقتی خواستیم مرکز را پس از پایان مراسم ترک کنیم، صدای‌مان کردند و گفتند حتما پیام‌هایشان را بنویسیم.

خیلی از آنها همین حالا که این گزارش را می‌خوانید، آخرین مراحل ترک اعتیاد را می‌گذرانند و برخی هم تازه درمان را شروع کرده‌اند و هیچ‌کدام مطمئن نیستند که جزو ۸۰ درصد عودی‌های مجدد اعتیاد شوند یا ۲۰ درصدی که هرگز به دنیای نشئگی و خماری بر نمی‌گردند. آنها خواسته‌اند برای‌تان بنویسیم:

یاشار: ما ترک می‌کنیم اما هیچ آینده‌ای نداریم. کسی آن بیرون منتظرمان نیست. کسی به ما کار نمی‌دهد. بیشترمان درس را نیمه‌کاره رها کرده‌ایم چون از مدرسه بیرونمان کرده‌اند. به نظرتان چه کار کنیم؟

احسان: در مدرسه کسی نفهمید که معتادم. اگر آنجا متوجه چرت‌زدن‌ها و خماری و نشئگی‌ام می‌شدند و کمکم می‌کردند شاید کارم به کارتن‌خوابی نمی‌کشید. چرا موادفروش‌هایی را که بیرون از مدرسه پرسه می‌زدند نگرفتند؟

سعید: مثل خیلی از پسرها در خانه پرخاشگری کردم اما خانواده‌ام همان روز بیرونم انداختند و تا یک هفته سراغی از من نگرفتند. در آن یک هفته به گاوداری مخروبه‌ای رفتم و با دوستانم برای اولین بار شیشه کشیدم. اگر سراغی از من می‌گرفتند و از خانه بیرونم نمی‌کردند شاید معتاد نمی‌شدم.

عباس: وقتی هنوز معتاد نبودم در خانه برای تحقیرم به من می‌گفتند «کراکی»، از همان وقت قبح اعتیاد از خاطرم رفت.

مسعود: می‌دانم که حرفم تکراری است اما رفیقم به من گفت شیشه کسی را معتاد نمی‌کند، نامرد دروغ می‌گفت! بنویسید، شاید کسی خواند و حرفم را باور کرد: به خدا شیشه همان دفعه اول، معتاد می‌کند.

امیر: سه، چهار بار برای ترک اعتیاد به کمپ بزرگسال‌ها رفتم. هر جور خلافی که فکر کنید را آنجا یاد گرفتم. فقط که خلاف یاد نمی‌دهند، مسائل غیراخلاقی هم دارند. خوشحالم که کمپی برای نوجوان‌ها ساخته‌اند.

مریم یوشی‌زاده -‌‌ گروه جامعه