جام جم آنلاین: تعیین نمره عینک و تجویز آن برای افراد با عیوب انکساری بدون داشتن علم ساخت عینک کامل نیست.
اپتومتریست‌ها دانش‌آموختگان دانشگاهی هستند که از هر دو علم بهره کافی دارند و با در نظر گرفتن تمام جوانب، عیب انکساری بیمار و رابطه آن با چگونگی ساخت عینک و نوع عدسی و قاب مناسب برای بیمار تصمیم می‌گیرند.
تمام تلاشی که برای تعیین نمره عینک مناسب به کار می‌رود در ساخت عینک متبلور می‌شود. هدف تجویز نمره عینک و ساخت آن، راحتی بیمار است.
عدسی می‌تواند از نوع پلاستیک یا شیشه باشد. تفاوت عمده این دو در شکنندگی، وزن، دوام و مخاطره‌آمیز بودن آن است. اغلب بیماران هنگام تجویز از جنس عدسی سوال می‌کنند.
عدسی پلاستیکی سبک‌تر است و بیمار راحتی بیشتری با آن دارد، اما هنگام تمیزکردن آن باید با دقت و با دستمال مخصوص و مرطوب آن را پاک کرد زیرا در غیر این صورت براحتی مخدوش می‌شود؛ در عدسی شیشه‌ای، شیشه براحتی خش برنمی‌دارد، اما نکته مهم شکنندگی آن است که می‌تواند مخاطره‌آمیز بوده و هنگام شکستن به چشم آسیب بزند.
انواع مختلفی از عدسی‌های پلاستیکی وجود دارد، مهم‌ترین آن پلی‌کربنات است که به هیچ عنوان شکسته نمی‌شود و برای عینک‌های گریف‌پیچ (بدون دوره) بسیار مناسب است.
عدسی‌های فتوکرومیک
با توجه به مواد تشکیل‌دهنده عدسی‌ها می‌توان شاهد خاصیتی بود که هنگام برخورد نور خورشید به آن، رنگ عدسی تیره شده و باعث جلوگیری از عبور درصدی از نور ورودی به چشم می‌شود که این خاصیت در هر دو جنس شیشه و پلاستیک وجود دارد.
معمولا درصد تغییر رنگ بسته به نیاز بیمار قابل سفارش است. این نوع عدسی‌ها برای بیمارانی که در نور آفتاب اذیت می‌شوند مناسب است.به هیچ وجه از عدسی‌های فتوکرومیک نباید برای مطالعه استفاده کرد.
عدسی‌های آنتی رفلکس
عدسی‌های پلاستیکی تنوع زیادی دارند. نوعی از عدسی‌ها با روکش‌های آنتی‌رفلکس در بازار موجود است که میزان عبور نور از آنها بیشتر از عدسی‌هایی است که این پوشش را ندارند.
تصویر در این نوع، شفافیت بیشتری دارد. پوشش‌ها دارای رنگ‌های مختلفی هستند. بنفش، سبز و آبی که بسته به شرایط تجویز می‌شوند. البته گاهی اوقات به اشتباه این پوشش ضد اشعه توصیف می‌شود.
بعضی از عدسی‌های طبی موجود در بازار دارای خاصیت ضد اشعه ماوراءبنفش هستند که ضرورت دارد حتما از این نوع استفاده شود.
عدسی‌های فشرده
در هر دو جنس پلاستیک و شیشه به گروهی از عدسی‌ها برمی‌خوریم که به آنها فشرده می‌گویند. ضریب شکست این نوع بیش از سایر عدسی‌هاست و همین مساله موجب کاهش ضخامت عدسی نسبت به عدسی معمولی (غیرفشرده) در نمره یکسان می‌شود.
کسانی که نمره عینک بالایی دارند، می‌توانند برای این که ظاهر عدسی ناراحت‌کننده نباشد، از عدسی‌های فشرده استفاده کنند.
عدسی‌های چند کانونه
برای راحتی دید بیمار در افراد مسن و پیرچشمی که برای دید نزدیک و دید در فواصل دورتر احتیاج به عینک دارند، عدسی‌هایی وجود دارد که هر دو نمره مورد نیاز برای وضوح دید در نزدیک و دور در یک عدسی تعبیه شده است که انواع مختلفی دارد.
نوع بای فوکال یا دوکانونه که در مرز نمره دید نزدیک و دور کاملا نمایان است و به صورت خط دیده می‌شود. نوع دیگر، عدسی‌های تدریجی هستند که خط یاد شده در آن دیده نمی‌شود و نمره از قسمت بالای عدسی بتدریج به سمت پایین تغییر کرده تا به نمره ایده‌آل برای دید نزدیک برسد.
نکته مهم در استفاده از این عدسی‌ها علاوه بر دقت در تجویز و تعیین، ساخت بسیار دقیق آن است و همچنین تنظیم قبل از ساخت و تنظیم بعد از ساخت روی صورت بیمار. علاوه بر آن دوره عادت‌پذیری را نیز باید در نظر داشت که در بعضی افراد تا دو هفته نیز طول می‌کشد.
جالب این است که این عدسی‌ها در انواع فتوکرومیک و آنتی‌رفلکس نیز وجود دارند.
تقسیم‌بندی عدسی بر اساس عیب انکسار
عیب انکسار به چهار دسته نزدیک‌بینی، دوربینی، پیرچشمی و آستیگماتیسم تقسیم می‌شود و تجویز عدسی مناسب توسط اپتومتریست با توجه به عیب انکسار فرد صورت می‌گیرد.
در اینجا دیگر علم اپتیک و تصمیم اپتومتریست ملاک صد درصد است، اما نکته در این است که انواع عدسی‌هایی که در بالا ذکر شد، همه می‌توانند در هر یک از این چهار گروه یافت شوند.
ناصر صادقپور
نایب رییس جامعه اپتومتری ایران
