غرب؛ از پیشگامی در همکاری هسته‌ای با ایران تا ممانعت

دکتر اکبر اعتماد که در زمان رژیم پهلوی، ریاست سازمان انرژی اتمی را بر عهده داشته است در گفت‌وگویی که حدود چهار سال قبل با مجله تایم داشت شروع فعالیت‌های هسته‌ای ایران را نتیجه مذاکراتی دانسته بود که در زمان شاه با آمریکایی‌ها انجام شد.

وی در گفت‌وگو با این مجله تاکید می‌کند که «در زمان شاه با آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدیم که ایران شدیدا به انرژی هسته‌ای نیاز دارد زیرا جمعیت ما رو به رشد بود و نفت و گازمان هم بالاخره روزی به پایان می‌رسید».

اکبر اعتماد: فرانسه و آلمان به تعهداتشان عمل نکردند

اکبر اعتماد در همان گفت‌وگویی که با مجله تایم انجام داده به عدم پایبندی برخی کشورهای غربی به تعهداتشان اشاره می‌کند و می‌گوید «اروپایی‌ها به مقامات ایران می‌گویند غنی‌سازی را متوقف کنید تا با شما حرف بزنیم، اما ایرانیان این کار را کردند و هیچ اتفاقی نیفتاد. زمان شاه هم با فرانسه و آلمان، قراردادهایی امضا کردیم، ولی آنها به تعهداتشان پایبند نماندند. اگر من در رژیم فعلی، فعالیت و نقشی داشتم، هیچ‌گاه به غرب اطمینان نمی‌کردم».

این بخشی از صحبت‌های رئیس‌ سازمان انرژی اتمی قبل از انقلاب درخصوص بدقولی کشورهای غربی درخصوص تعهداتشان با ایران بود، اما خوب است از زبان یکی از روسای سازمان انرژی اتمی بعد از انقلاب نیز، از جزئیات بدعهدی‌ کشورهای غربی مطلع شویم.

علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه کشورمان که تا یکی دو سال قبل، ریاست سازمان انرژی اتمی کشورمان را بر عهده داشت در گفت‌وگویی که در زمان مسوولیتش در این سازمان با جام‌جم داشت جزئیات این بدعهدی‌ها را توضیح داده است.

براساس اظهارات صالحی، اولین بدعهدی مربوط به آلمان‌ها بود که به محض پیروزی انقلاب اسلامی، ساخت نیروگاه بوشهر را که طبق قرارداد باید در مدت زمان مشخصی به پایان می‌رساندند رها کرده و رفتند و این در حالی بود که در آن زمان، ۸۵ درصد پول ساخت نیروگاه شماره یک بوشهر را گرفته بودند.

فرانسوی‌ها نیز به شکل دیگری عهدشکنی کردند. ایران بعد از بستن قراردادهایی برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای، در شرکت اوریدیف فرانسه سهیم می‌شود تا بتواند از خدمات غنی‌سازی این شرکت برای نیروگاه‌هایی که در دستور ساخت بودند، استفاده کند، اما آنها نیز از انجام تعهداتشان، سر باز زدند.

نه سوخت تحویل داده شد؛ نه پول آن

ایران همچنین در ادامه فعالیت‌های هسته‌ای خود در شرکتی به نام «راسینگ» در کشور نامیبیا سرمایه‌گذاری می‌کند تا از آن شرکت اورانیوم تهیه کند و هنوز هم در این شرکت سهیم است، اما دریغ از یک کیلوگرم اورانیوم که در بیش از سه دهه سهامداری کشورمان در شرکت راسینگ از سوی آنها به ایران تحویل شده باشد.

ایران در برنامه‌ریزی‌های خود در نظر داشت تا اورانیوم را از نامیبیا به فرانسه منتقل کند و بعد از این‌که اورانیوم در شرکت اوریدیف غنی شد آن را به ایران آورده و در رآکتورهای خود مورد استفاده قرار دهد، اما با بدقولی این کشورها، هیچ یک از این اتفاق‌ها نیفتاد و جمهوری اسلامی ایران تمامی فرآیندهای هسته‌ای را از ابتدا تا انتها به دست متخصصان داخلی و همکاری برخی کشورها ازجمله روسیه انجام داد.

البته عهدشکنی غربی‌ها به همین موارد ختم نمی‌شود و طوماری بلند بالا را تشکیل می‌دهد. به عنوان مثال آمریکایی‌ها مبلغی را برای تامین سوخت رآکتور تهران از ایران دریافت کرده بودند، اما نه سوخت به ایران تحویل داده شد و نه پول آن.

ایران همچنین ۵۰ تن اورانیوم در کشور فرانسه دارد که پول آن را پرداخته، اما فرانسوی‌ها از تحویل آن خودداری می‌کنند، ایران در آلمان نیز اورانیوم داشت، اما آنها نیز از تحویل آن به ایران سر باز زدند و ایران نهایتا مجبور شد اورانیوم خود را در آلمان بفروشد.

آلمان‌ها همچنین تجهیزات نیروگاه بوشهر را که در قبال آن میلیون‌ها مارک دریافت کرده بودند تحویل ندادند و این تجهیزات را که شامل قطعاتی مثل محفظه اصلی رآکتور، پمپ و توربین بود به دیگران فروختند.

با وجود تمام این بدعهدی‌ها جمهوری اسلامی ایران حداکثر تلاش خود را در سال‌های اخیر انجام داده است تا حسن نیتش را برای رفع سوءتفاهماتی که درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای‌اش وجود دارد نشان دهد و در همین موضوع فعالیت‌های خود را تحت نظارت کامل آژانس قرار داده است.

همچنین چند سال قبل ایران در جهت گسترش همکاری‌ها، فعالیت‌های هسته‌ای خود را به مدت دو سال و نیم متوقف کرد، اما ادامه بدقولی‌ها و عهدشکنی‌های کشورهای غربی باعث شد این فعالیت‌ها دوباره از سر گرفته شود و امروز نیز با سرعت بالا و با اتکا بر دانش بومی ادامه داشته باشد.

اما در این میان این سوال بزرگ مطرح است که غربی‌ها، اتهامات خود را به ایران براساس کدام مدرک انجام می‌دهند و با وجود سیاست‌های متناقض و فهرست بلندبالایی از پیمان‌شکنی‌های آمریکا و کشورهای اروپایی آیا این غربی‌ها هستند که باید به ایران بی‌اعتماد باشند یا جمهوری اسلامی ایران که نسبت به حرف‌ها و قول‌های غرب بدگمان باشد. این سوالی است که پاسخ آن روشن است و خوب است غربی‌ها نیز در مورد آن بیندیشند.