زهرا خدایی
طالبانی، بالاخره سکوت طولانی مدت خود را شکست. به رغم ابهام و چندپهلو بودن اظهارات جلال طالبانی، رئیس جمهور عراق درباره رأی عدم اعتماد به مالکی می شد دریافت که رئیس جمهور تمایلی به اجرایی کردن رأی عدم اعتماد ندارد و طبق اعلام خودش ترجیح می دهد اختلافات را با برگزاری “گفتگوی ملی” حل و فصل کند. اظهارات طالبانی در حالی مطرح می شود که طی روزهای اخیر ارسال نامۀ مقتدی صدر به بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل و درخواست از وی برای دخالت در عراق بار دیگر خبرساز شده بود. اینکه جریان صدر به رغم حضور در پارلمان و در دست داشتن برخی وزارتخانه های عراق، مالکی را به انحصارطلبی متهم کرده، مسئله ای است که تعجب برانگیز شده است. اینکه این اقدامات تا به کجا عراق را بار دیگر صحنۀ منازعه میان جریانهای سیاسی خواهد ساخت، علی جنتی، سفیر سابق کشورمان در کویت و کارشناس جهان عرب به آن پاسخ داده است که در ذیل می خوانید.
دلیل اصرار مقتدی صدر برای اجرایی کردن رأی عدم اعتماد به مالکی چیست؟
مقتدی صدر در عراق به واسطۀ پدرش که در زمان صدام توسط عناصر وابسته به رژیم شهید شد دارای نفوذ زیادی است. بخش دیگری از این نفوذ سیاسی به محمدباقر صدر باز می گردد. فراموش نکنیم مرحوم محمدباقر صدر از شخصیت های برجسته عراق بود که جایگاه مهمی در عرصۀ سیاسی و اجتماعی این کشور داشت. همین پیشینه و سابقه مقتدی صدر را برای کسب قدرت بیشتر بلندپرواز ساخته و به رغم اینکه در حال حاضر تعداد قابل توجهی( در حدود ۳۰ و اندی) نماینده در مجلس دارد سهم زیادی را از حاکمیت عراق مطالبه می کند.
بخش دیگری از این مجادله به تحولات پس از سقوط صدام باز می گردد. بعد از سقوط صدام مقتدی صدر درگیریهای فراوانی با جریان دولت قانون به رهبری مالکی داشت که اوج آن را در واقعۀ بصره مشاهده کردیم که به درگیریهای سنگین بین دولت و ارتش عراق و شیعیان وابسته به صدر منجر شد که طی آن تعداد قابل توجهی از عناصر وابسته به مقتدا صدر کشته شدند. لذا اختلافات مقتدی صدر و مالکی اختلافات ریشه داری است.
اما بعد از کنار رفتن ابراهیم جعفری، تشکیل دولت جدید ۹ ماه به درازا کشید و در این مدت هر یک از احزاب بر سهم خود پافشاری می کردند تا بالاخره توافق شد که مالکی به عنوان نخست وزیر انتخاب شود. به دلیل اینکه گروههای مختلفی عراقی اعم از اکراد، جریان مقتدی صدر و العراقیه حاضر نبودند در کنار هم قرار گیرند و به خصوص اینکه ایاد علاوی با توجه به اینکه مورد حمایت آمریکا بود، به دنبال آن بود که خودش به عنوان نخست وزیر انتخاب شود، نهایتاً با تلاشهایی که جمهوری اسلامی ایران انجام داد همۀ این جریانهای شیعه دور هم جمع شدند و ایران توانست آنها را وادار کند که کنار هم قرار گیرند و آقای مالکی را به عنوان نخست وزیر بپذیرند. لذا از همان اول ائتلافی که میان آنها به وجود آمد، ائتلافی شکننده بود و جریانهایی مثل صدر اصولاً آقای مالکی را قبول نداشتند و با اینکه تعدادی از وزارتخانه در حال حاضر در اختیار جریان صدر است ولی در عین حال زیاده خواهی هایی که جریان مقتدا صدر دارد، باعث شده که همواره مشکلاتی را برای دولت ایجاد کند. اخیراً بعد از اینکه مقتدی صدر احساس کرده است که کردهای بارزانی هم نسبت به مالکی مسئله دار شده اند و با حضور جریان علاوی که از همان اول با مالکی مشکل داشت، به جناح مخالف پیوسته و همگی با همدیگر تصمیم گرفتند که مالکی را سرنگون کنند.در صورتی که این جریان بتواند ۵۰ درصد به اضافۀ یک رأی را در مجلس بدست آورد و از مالکی سلب اعتماد کند، مالکی برکنار خواهد شد. با توجه به تلاشهای همه جانبه ای که از سوی جریانهای مختلف در جریان تحقق این امر را دور از ذهن نمی دانم.
نامۀ مقتدی صدر به بان کی مون تا چه میزان تأثیرگذار خواهد بود و می تواند این مسئله را بین المللی کند؟
این اقدام مقتدی صدر بیشتر جنبۀ تبلیغاتی دارد و نمی تواند پیامدها و یا تبعات خارجی به همراه داشته باشد. اینکه در یک کشوری یک جریان که در رأس آن یک روحانی قرار دارد و خواستار دخالت سازمان ملل بشود، مسئلۀ عجیبی است به خصوص اینکه سازمان بین المللی در اینگونه امور دخالت نمی کند. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم که آمریکایی ها خیلی موافق به هم ریختن وضعیت عراق نیستند. به خصوص اینکه با جریان مقتدی صدر هم موافق نیستند. همانطور که می دانید جریان مقتدی صدر جریانی به شدت ضدآمریکایی است و آمریکایی ها هم خیلی مایل نیستند که مالکی کنار برود و احیاناً فرد مورد تأئید مقتدی صدر روی کار بیاید.
آیا دعوا بر سر همان وزارتخانه هایی است که بدون وزیر مانده است؟
بخشی از این دعواها به وزارتخانه های بدون وزیر باز می گردد. با توجه به حساسیت وزارتخانه ها مالکی اعتماد نمی کند مسئولیت آنها را به هر کسی واگذار کند. اگر بخواهد به برخی از شیعیان بدهد ممکن است سروصدای کردها و یا جریانات اهل سنت عراق بلند شود. از این رو برای جلوگیری از وقوع اختلاف، مدیریت این وزارتخانه را در اختیار خود گرفته و البته علی الاصول به لحاظ مدیریتی کار صحیحی نیست که نخست وزیری وظیفۀ هماهنگی دستگاهها و خط دهی به سازمانها و دستگاههای مختلف را بر عهده داشته باشد و خودش را درگیر کار اجرایی کند و چند وزارتخانۀ مهم را برای مدت طولانی در دست گیرد. اما چون مالکی احساس می کند که افراد مورد اعتمادی ندارد و در صورت انتساب افراد، سایر جریانات مخالفت می کنند و یا رأی مجلس در مورد وزارتخانه ها مشکل ساز می شود، ترجیح می دهد که خودش مدیریت آنها را برعهده گیرد. ولی این سیاست قابل ادامه نیست و نخست وزیر نمی تواند برای همیشه این کار را خودش انجام دهد.
شکنندگی ائتلاف مالکی تا چه میزان در آیندۀ دولت تأثیر خواهد داشت؟
هرچند طالبانی اعلام کرده است که از رأی عدم اعتماد به دلیل نرسیدن به حد نصاب استقبال نمی کند اما با این حال احتمال اینکه این میزان به حد نصاب برسد، وجود دارد. البته جمهوری اسلامی ایران از آنجایی که همواره طرفدار آرامش در عراق بوده است، تلاش می کند بتواند این مشکلات را حل کند. اما با این حال به رغم برطرف شدن این اختلافات در مقطع فعلی، جریان اهل سنت همچنان مخالف مالکی هستند و بر سر راه دولت سنگ اندازی خواهند کرد. اما آنچه که محرز است اینکه مقتدی صدر با این تحرکات خود در حال خراب کردن پل های پشت سرش است و به نظر نمی آید که خیلی توجهی به توصیه های جمهوری اسلامی و حتی مراجع تقلید داشته باشد.
۲۶۳۴۹
دانلود
خبرآنلاین