خانم ایرینا بوکووا، مدیر کل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به مناسبت هفته اقدام جهانی آموزش برای همه (۳ تا ۹ اردیبهشت) گفت: «آموزش پیش دبستانی موتور محرکه قوی برای توسعه پایدار جوامع در طولانی مدت است.»
یونسکو در این یک هفته “مراقبت و آموزش پیش دبستانی” را برجسته کرده است. در سال ۲۰۰۰ رهبران آموزشی ۱۶۴ کشور جهان از جمله ایران، همراه با تعدادی از سازمان‌های دولتی و غیردولتی فعال در عرصه آموزش، در کنفرانس داکار( پایتخت کشور افریقایی سنگال) متعهد شدند تا سال ۲۰۲۴ در کشورهای خود اقدامات جدیدی را برای دسترسی کودکان، جوانان و بزرگسالان به امکانات آموزشی مناسب و با کیفیت انجام دهند. در این نشست چارچوب عمل مشترکی به نام «چارچوب عمل داکار- آموزش برای همه » در شش بند طراحی شد. “گسترش و پیشبرد مراقبت و آموزش جامع پیش دبستانی، بویژه برای کودکان محروم و نیازمند” اولین بند این سند است.
خانم بکووا در پیام خود درباره لزوم و اهمیت آموزش های پیش دبستانی می گوید: «در این دوره سنی کودکان، دنیا را کشف می کنند، زبان و مهارت های درک کردن را فرا می گیرند، یاد می گیرند دلیل بیاورند و نظرات خود را بیان کنند، ارتباط برقرار نموده و با دیگران زندگی کنند…». آموزش دوره پیش دبستانی بخصوص برای کودکان طبقات محروم ضروری است. طبق تعریف شورایعالی آموزش و پرورش ایران “دوره پیش دبستانی به دوره دو ساله ای اطلاق می شود که کودکان ۴ و ۵ سال تمام را تحت پوشش برنامه های تربیتی قرار می‌دهد، این دوره اختیاری است و به تفکیک شامل برنامه های آموزشی و پرورشی ویژه کودکان گروههای سنی ۴ ساله (نوباوه) و ۵ ساله (آمادگی) است”.
کارشناسان می گویند کودکانی که دوره پیش دبستانی را می گذرانند در دوره ابتدایی از نظر یادگیری موفق تر ظاهر می شوند. کوجیرو ماتسورا؛ یکی از مشاوران و برنامه‌ریزان آموزشی یونسکو درباره اهمیت آموزش کودکان پیش‌دبستانی می گوید: «آموزش اولیه به کودکان به ویژه کودکان متعلق به جوامع آسیب‌پذیر و به طور خاص خانواده‌های آسیب‌پذیر، بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که به هر میزان آموزش به این کودکان از سن پایین‌تری آغاز شود؛ به همان میزان مشکلات آموزشی- پرورشی این گروه نیازمند، کاهش می‌یابد. کودکانی که جز آموزشهای بیرون از منزل، شانس آموزش و فراگیری دیگری ندارند.»
در پیش نویس سند تحولی آموزش و پرورش بر اساس مفاد کنفرانس داکار سن ورودبه مدرسه به ۵ سال تمام کاهش یافته بود و قرار بود که دانش آموزان سه سال اول دبستان یعنی کودکان ۵ تا ۸ ساله در مدارس جداگانه ای تحت آموزش ویژه خردسالان به مدت سه سال قرار گیرند. در تغییرات بعدی سند کاهش سن ورود به مدرسه تصویب نشد، اما تفکیک دوره ابتدایی به دو دوره سه ساله پذیرفته شد. اهمیت آموزش پیش دبستانی از نظر یونسکو به حدی است که در مهرماه ۸۹، نخستین کنفرانس جهانی مراقبت و آموزش کودکان خردسال، با شرکت وزیران آموزش و پرورش ۶۵ کشور، ازجمله وزیر آموزش و پرورش ایران و دبیرکل یونسکو و تعدادی از صاحب‌نظران،کارشناسان، مربیان در شهر مسکو برگزار شد.
مطابق معیارهای یونسکو کودکان زیر ۸ سال در طبقه خردسالان قرار می گیرند و آموزش در این گروه سنی، اصلی ترین آموزش پایه محسوب می شود. مدیرکل یونسکو در کنفرانس مسکو گفت: «برنامه‌های مراقبت و آموزش کودکان خردسال، بیش از سایر دوره‌های آموزشی، سبب بازگشت سرمایه می‌شود». وی افزود: «چنانچه مراقبت و آموزش برای تمامی کودکان خردسال کمتر از هشت سال فراهم شود، ۶۹ میلیون کودکی که هم اکنون از آموزش ابتدایی محرومند، کاهش قابل توجهی خواهند یافت.»
با وجود اینکه کشور ایران یکی از امضاکنندگان سند “آموزش برای همه ” معروف به سند داکار است، اما در سال ۸۶ آموزش و پرورش ایران با صدور دستورالعملی، پیش دبستانی ها را به مدارس غیر انتفاعی واگذارکرد. مدیرکل مدارس غیر دولتی آموزش و پرورش در مصاحبه ای گفت: «از امسال (۸۶) همه کلاس های پیش دبستانی در شهرها و مناطق روستایی برخوردار به صورت غیرانتفاعی اداره می شوند و شهریه این کلاس ها نیز از سوی هیات موسسان مدارس غیر دولتی تعیین می شود.» مدیرکل مدارس غیردولتی واگذاری پیش دبستانی ها به مدارس غیرانتفاعی را در راستای استفاده بیشتر از ظرفیت مشارکت های مردمی در آموزش و پرورش و کوچک کردن سهم دولت ارزیابی کرد. هر چند هنوز به لحاظ شکلی پیش دبستانی ها به انواع دولتی و غیردولتی مستقل و ضمیمه تقسیم می شوند، اما تمام یا بخش عمده شهریه را از اولیای دانش آموزان می گیرند.
پولی شدن آموزش پیش دبستانی باعث محرومیت اقشار وسیعی از مردم به خصوص طبقات فقیر از آموزشهای مهم پیش دبستانی شده است و این تصمیم بیش از همه به کودکان مناطق دوزبانه آسیب می رساند. پولی شدن آموزش پیش دبستانی، مانعی بر سر راه اجرای بند س ماده ۵۲ قانون برنامه چهارم توسعه بود که دولت را مکلف به تهیه و اجرای برنامه های لازم برای گسترش آموزش پیش دبستانی و آمادگی به ویژه در مناطق دوزبانه کرده بود. عده ای از مقامات آموزش و پرورش معتقدند که طبق اصل ۳۰ قانون اساسی، آموزش و پرورش فقط موظف به ارائه آموزش رایگان به کودکان بالای ۶ سال است و این وزارتخانه تعهدی در برابر کودکان زیر ۶ سال ندارد. این درحالی است که اصل ۳۰ قانون اساسی شرط سنی برای آموزش قائل نشده است. نکته شگفت اینجاست که آموزش و پرورش در حالی که کودکان زیر ۶ سال را از شمول برخورداری از تحصیلات رایگان خارج می داند؛ در پروسه ای غیر مرتبط اشتهای زیادی برای ورود به حیطه آموزش عالی از خود نشان می دهد. در اقدامی دیگر آموزش و پرورش سرانجام سازمان بهزیستی را وادار به عقب نشینی کرد و کنترل اداری مراکز پیش دبستانی و مهدهای کودک را از سازمان بهزیستی گرفت و صدور و تمدید پروانه این مراکز به آموزش و پرورش محول شد. هرچند یکپارچگی سیستم آموزشی؛ منطقی و درست است، اما مهم تر از آن گسترش مراکز آموزش پیش دبستانی اجباری و رایگان است. این اقدام یکی از وظایف ذاتی و مهم آموزش و پرورش است.
*کارشناس مسائل آموزشی
۴۵۲۳۴
دانلود
خبرآنلاین